به گزارش وبلاگستان مشرق، مهدي قمصريان در جديدترين مطلب وبلاگ "فقط بگو علي" نوشت:
از تعاريف مشهورى که جامعه شناسى و روان شناسى از انسان ارائه مى دهد "حيوان نمادساز" است. نماد کليه علايم وضعى و قراردادى است که انسان ها در قالب آن ها با همديگر در ارتباط عاطفى و ذهنى قرار مى گيرند و محتويات باطنى خويش را به يکديگر انتقال مى دهند و از اين طريق بر رفتار و منش هم تأثير مى گذارند. نمادها اغلب جنبه ذهنى و انتزاعى دارند و هرکسى در جريان زندگى از طفوليت به تدريج آن ها را مى شناسد و در خود درون فکن مى کند تا حدى که آن نمادها به اجزاى ذهنى و معنوى شخصيت او مبدل مى شوند، به طورى که هر نوع فعاليت ذهنى و تصورات عقلى و تفکر و تخيل به کمک نمادها و سمبل ها انجام مى پذيرد. ا

يرانيان با فرهنگي چندهزارساله در بهره برداري از مقوله نمادسازي فوق العاده توانمند هستند. يکي از صحنه هاي بروز اين توانمندي پايان سال شمسي و آغاز سال شمسي ديگر است که ايرانيان آن را با نام جهاني "نوروز" جشن مي گيرند. از جمله ملاحظات مهم در اين جشن سراسري بکارگيري نمادهايي با نام "هفت سين" است تا آنجا که کمتر خانه ايراني است که درآن سفره اي رنگارنگ با اين هفت سين پهن نشود.

همين موضوع بهانه اي است تا شايسته باشد در آستانه سال جديد و در کنار هفت سين کهن ايراني، " هفت سين نوراني" از سفره قرآن کريم را مرور کنيم.

هفت سين قرآني کدامند؟

« مسبّحات » جمع « مُسبّح » و از مصدر « تسبيح » به معناي تسبيح کنندگان است. تسبيح يعني تنزيه و تقديس خداي متعال از تمام عيوب و کاستي ها و از هر چيزي که لازمه آن عجز و نياز مادّي و جسماني بودن است . هفت سوره از سوره هاي قرآن کريم با مشتقّات کلمه « سبحان » شروع مي شود که عبارتند از : اسراء ، حديد ، حشر ، صفّ ، جمعه ، تغابن ، اعلي. اهميت اين سوره‏ها تا بدان جاست که رسول خداصلى الله عليه وآله هر شب قبل از خواب آنها را مى‏خواندند. (ماهنامه پاسدار اسلام، اسفندماه 75، ص 7) البته برخي مانند نويسنده تفسير نمونه بر اين باورند که : " مسبحات سوره هائى است که با سبح لله يا يسبح لله آغاز مى شود و آن پنج سوره است : سوره حديد، حشر، صف جمعه و تغابن ". که البته در اين گفتار به قول 7 سوره استناد مي شود.

قاري مسبحات از زبان باقرالعلوم

جابر از امام باقر عليه السلام در فضيلت سوره هاي مسبّحات (سوره هايي که با کلمه سبح يا يسبح شروع مي شود) روايت کرده است: هر کس همه سوره هاي مسبّحات را قرائت کند پيش از آن که بميرد حضرت قائم عليه السلام را درک مي کند و اگر بميرد در جوار رسول خدا صلي الله عليه وآله و سلم خواهد بود. ( 1. ثواب الاعمال ص148)

فضيلت مسبحات
به منظور تشويق و ترغيب معنوي براي قرائت اين هفت سوره نوراني، به بيان برخي فضايل و پاداش هاي ويژه قرائت اين سور به نقل از دو تفسير مجمع البيان و نمونه پرداخته مي شود. البته بايد دانسته شود که " پاداشها و فضيلتهائى که براى سوره هاى قرآن بيان شده هرگز براى خواندن تنها نيست ، بلکه خواندنى است که توأ م با تفکر و انديشه ، و سپس الهام گرفتن براى عمل بوده باشد. مخصوصا در يکى از همين روايات مربوط به فضيلت اين سوره ميخوانيم فرق قلبه عند ذکر الوالدين : کسى که اين سوره را بخواند و به هنگامى که به توصيه هاى خداوند در ارتباط با پدر و مادر در اين سوره ميرسد، عواطف او تحريک گردد و احساس محبت بيشتر نسبت به پدر و مادر کند داراى چنان پاداشى است . بنابراين الفاظ قرآن هر چند بلاشک محترم و پر ارزش است ، ولى اين الفاظ مقدمه اى است براى معانى و معانى مقدمه اى است براى عمل. "

1- سوره مبارکه اسراء
از پيامبر گرامى آورده‏اند که فرمود: من قرأ سورة بني اسرائيل فرقّ قلبه عند ذکر الوالدين اعطي في الجنة قنطارين من الاجر... هر کس سوره بنى اسرائيل را تلاوت کند، و به هنگام خواندن آيه‏اى که سفارش نيکى به پدر و مادر مى‏نمايد، دلش نرم گردد و عواطف انسانى او بجوشد، در بهشت پر طراوت و زيبا به او پاداشى ارزانى مى‏گردد که برابر دو هزار و چهار صد پيمانه است و هر پيمانه‏اى از آن از همه دنيا و نعمت‏هاى آن بهتر و ارزشمندتر است.

2- سوره مبارکه حديد
در مورد فضيلت و برترى اين سوره مبارکه و پاداش پرشکوه تلاوت شايسته و بايسته آن روايات رسيده دلگرم‏کننده و انگيزاننده است:
1 - از پيامبر گرامى آورده‏اند که فرمود: من قرأ سورة الحديد کتب من الّذين آمنوا بالله و رسوله. کسى که سوره «حديد» را تلاوت کند، از کسانى به شمار خواهد آمد، و در رديف کسانى نامش نوشته خواهد شد، که به خدا و پيام‏آورش ايمان آورده‏اند.
2 - پيامبر هر شب پيش از آن که سر بر بالش نهد و بخوابد، سوره‏هايى را که با «سبّح» و «يسبح» آغاز مى‏گردد، همه را تلاوت مى‏کرد و مى‏فرمود: انّ فيهن آية افضل من الف آية. در اين سوره ها، آيه‏اى است که از هزار آيه برتر است.
3- از حضرت صادق آورده‏اند که فرمود: من قرأ سورة الحديد و المجادلة فى صلاة الفريضة و ادمنها لم يعذبه الله حتى يموت ابداً و لايرى فى نفسه و لا فى اهله سوءً ابداً و لا خصاصة فى بدنه. هر کس سوره «حديد» و «مجادله» را در نمازهاى واجب خويش بخواند و تلاوت آن را ادامه دهد، خداى هرگز او را عذاب نخواهد کرد تا بميرد و در خود و خاندانش هرگز بدى نخواهد ديد، و به هيچ بيمارى گرفتار نخواهد شد.

3- سوره مبارکه حشر
1-پيامبر گرامى در فضيلت اين سوره و پاداش تلاوت آن فرمودند: من قرأ سورة الحشر لم يبق جنة و لا نار و لا عرش و لا کرسى و لا الحجب و لا السموات السبع و لا الارضون السبع و الهوام و الرياح و الطير و الشجر و الدواب و الشمس و القمر و الملائکة الاّ صلوا عليه، و استغفروا له، و ان مات من يومه او ليلته مات شهيداً. هر کس سوره حشر را آن گونه که بايد، براى آگاهى و خودسازى بخواند، تمام بهشت و دوزخ، عرش و کرسى، حجاب‏ها و آسمان‏ها، زمين‏هاى هفت‏گانه، حشرات، بادها، پرندگان، جنبندگان، گياهان، درختان، خورشيد، ماه، فرشتگان و کروبيان بر او درود مى‏فرستند و براى او آمرزش مى‏طلبند، و اگر در آن روز يا آن شبى که اين سوره مبارکه را تلاوت کرده است، جهان را بدرود گويد، شهيد از دنيا رفته است.
2 - و نيز از امام صادق آورده‏اند که فرمود: من قرأ اذا امسى «الرحمن» و «الحشر» و کل‏الله بداره ملکاً شاهراً سيفه حتى يصبح. کسى که سوره «رحمان» و «حشر» را به هنگامه غروب خورشيد تلاوت کند، خدا فرشته‏اى را با شمشير برهنه و آماده، مسئول حفاظت خانه وى مى‏سازد.

4- سوره مبارکه صف
1 - از پيامبر گرامى آورده‏اند که در پاداش تلاوت اين سوره فرمود: مَنْ قراء سورة عيسى کان عيسى مُصلياً عليه، مُستغفراً له مادام فى الدنيا و هو يوم القيامة رفيقه. کسى که سوره «عيسى» را با ايمان و اخلاص و براى آگاهى و عمل شايسته تلاوت کند، آن حضرت بر چنين کسى درود مى‏فرستد و تا در دنيا زندگى مى‏کند براى او از بارگاه خدا آمرزش مى‏خواهد و در روز رستاخيز نيز دوست و رفيق او خواهد بود.
2 - و نيز از حضرت باقر آورده‏اند که فرمود: من قراء سورة الصّف و أد من قرائتها فى فرائضه و نوافله صفه الله مع ملائکته و انبيائه المرسلين. هر کس سوره مبارکه «صف» را براى آگاهى و عمل تلاوت کند، و در نمازهاى واجب و مستحب به خواندن آن ادامه دهد، خداى فرزانه او را در صف فرشتگان و پيام‏آوران جاى مى‏دهد.

5- سوره مبارکه جمعه
پاداش تلاوت آن‏ در پاداش تلاوت اين سوره مبارکه روايات نويدبخشى رسيده است و در فضيلت تلاوت اين سوره روايات بسيارى وارد شده ، چه مستقلا و يا در ضمن نمازهاى يوميه :
1 - از پيامبر گرامى آورده‏اند که فرمود: و مَنْ قَراء سورة الجمعة اعطى عشر حسنات بعدد من اتى الجمعة، و بعدد من لم يأتها فى أمصارِ المسلمين. هر کس سوره جمعه را آگاهانه و با اخلاص براى آموزش و عمل تلاوت کند، خدا به شمار همه کسانى که در تمامى قلمرو اسلام در نماز جمعه شرکت مى‏کنند و کسانى که شرکت نمى‏جويند، به او ده پاداش ارزانى مى‏دارد.
2 - از ششمين امام نور، حضرت صادق آورده‏اند که فرمود: من الواجب على کلّ مؤمن اذا کان لنا شيعة ان يقرأ فى ليلة الجمعة بالجمعة وسبح اسم ربک... و فى صلوة الظّهر بالجمعة و المنافقين، فاذا فعل فکأنما يعمل عمل رسول الله، و کان ثوابه و جزائه على الله الجنة. بر هر انسان توحيدگرا و باايمانى از شيعيان و رهروان راه ما خاندان رسالت، لازم است که در شب جمعه، سوره «جمعه» و سوره «سبح اسم» را بخواند و ظهر جمعه، سوره «جمعه» و «منافقين» را تلاوت کند. و هنگامى که چنين کند، چنان است که گويى کار پيامبر خدا را انجام داده و پاداش و ثواب او از بارگاه خدا، بهشت پرطراوت و زيباى خداست که به او ارزانى خواهد شد. ( با اين که عدول از سوره توحيد و " قل يا ايها الکافرون” به سوره هاى ديگر در قرائت نماز جائز نيست اين مساءله در خصوص نماز جمعه استثنا شده است و عدول از آنها به سوره "جمعه” و "منافقين” جايز بلکه مستحب شمرده است . و اينها همه نشانه اهميت فوق العاده اين سوره قرآن مجيد است .)

6- سوره مبارکه تغابن
1 - از پيامبر گرامى آورده‏اند که فرمود: و مَنْ قرأ سورة التغابن، دفع عنه موت الفجأة. هر کس سوره «تغابن» را تلاوت کند و در معارف و مفاهيم آن براى راهيابى به سوى حق و درست‏انديشى و عملکرد شايسته بينديشد، مرگ ناگهانى از او دور مى‏گردد.
2 - و از حضرت صادق آورده‏اند که فرمود: مَنْ قرأ سورة التغابن فى فريضته، کان شفيعة له يوم القيامة و شاهد عدل عند من يجيز شهادتها ثم لاتفارقه حتى يدخل الجنة. کسى که سوره «تغابن» را در نماز فريضه‏اش بخواند، اين سوره در روز رستاخيز شفيع او خواهد شد، و در نزد کسى که شفاعت او را مى‏پذيرد و به آن اجازه شفاعت مى‏دهد، گواه عادلى به سود او خواهد بود و از او جدا نمى‏گردد تا به بهشت درآيد.

7- سوره مبارکه اعلي
1-پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود: من قرأها اعطاه‏اللَّه عشر حسنات بعدد کل حرف انزل‏اللَّه على ابراهيم و موسى و محمد(صلي الله عليه و آله) هر کس سوره «اعلى‏» را بخواند، خدا به شمار هر حرفى که بر ابراهيم و موسى و محمد( صلي الله عليه و آله) فرو فرستاده‏است ، ده پاداش به او ارزانى خواهد داشت.
2-از اميرمؤمنان آورده‏اند که: پيامبر گرامى اين سوره را بسيار دوست مى‏داشت، و کسى که نخستين بار با واژه‏هاى آغازين‏آيه اين سوره خدا را ستود، ميکائيل بود..
3- نيز در روايت آورده‏اند که: پيامبر و اميرمؤمنان و برخى از ياران به هنگام تلاوت نخستين آيه اين سوره، اين فرمان را به جان خريده و مى‏گفتند: «سبحان ربى الاعلى‏» و ذات بى‏همتاى او را ستايش مى‏نمودند.
4- و پاره‏اى آورده‏اند که: هر کس اين سوره را تلاوت کرد بايد با اقتداى به پيامبر همان گونه خدا را بستايد و بگويد: «سبحان ربى الأعلى».
5- از حضرت صادق آورده‏اند که فرمود: من قرأ سبح اسم ربک الأعلى فى فريضة او نافلة قيل له يوم القيامة ادخل الجنة من اى ابواب الجنة شئت ان شاءاللَّه. هر کس سوره «اعلى‏» را در نماز واجب و يا نافله‏اش بخواند، در روز رستاخيز به او ندا مى‏رسد که: از هر در بهشت که مى‏خواهى وارد شو.
6-يکى از ياران اميرمؤمنان در فضيلت اين سوره آورده است که: من بيست شب به امامت على (عليه السلام) نماز خواندم، و آن حضرت در همه نمازها سوره «اعلى‏» را خواند. و آن‏گاه فرمود: لو يعلمون ما فيها لقرأها الرجّل کل يوم عشرين مرة، و انّ من قرأها فکانما قرأ صحف موسى و ابراهيم الذّى و فى‏. اگر مردم مى‏دانستند که تلاوت اين سوره چه پاداش پر شکوهى دارد، آن‏گاه است که هر کدام از شما روزى بيست مرتبه آن را تلاوت مى‏نمود. و بدانيد که هر کس اين سوره را تلاوت کند، بسان آن است که کتاب‏هاى موسى و ابراهيم را - که به عهد خود با خدا وفا کرد - خوانده است.
7-و نيز آورده‏اند که: با فرود آيه «فسبح باسم ربک العظيم»، پيامبر فرمود: اين آيه را در رکوع نمازهاى خود بخوانيد؛ و آن‏گاه که آيه مورد بحث فرود آمد، فرمود: اين آيه را هم در سجده نمازهاى خود بخوانيد.

ذکر يک داستان لطيف
مرحوم شيخ حسن علي اصفهاني فرمودند: من با قدرت زيادي براي توفيق تشرّف به پيشگاه حضرت بقيه اللّه ارواحنا فداه تلاش کردم و در اين راه ذکر و دعا و توسّلي که بلد بودم فرو نگذاشتم ولي توفيق حاصل نشد، شبي در عالم رؤيا به من گفته شد: شما در اين راه موفق نخواهيد شد، زيرا فلان صفت در شما هست، تا اين صفت را داشته باشيد لياقت ديدار کعبه مقصود را نخواهيد داشت،‌ چون بيدار شدم توبه و انابه کردم و براي اصلاح خويشتن هر روز چند ساعت در حجره را مي‎بستم و مشغول تلاوت قرآن مي‎شدم، بعدها به نظرم رسيد که اين مدت را در خارج شهر و در فضاي آزاد در محضر قرآن باشم و لذا مدّتي طولاني همه روزه به صحرا مي‎رفتم و ساعتها در محضر قرآن بودم و تلاش مي‎کردم که قرآن را با تدبيرو تعقّل تلاوت کنم و اعمال و عقايد خود را با آن تطبيق نمايم.

روزي مشغول تلاوت قرآن بودم، صدائي شنيدم که به من گفت: «تا چهل روز هر روز مسبّحات را بخوان و شبهاي جمعه سوره‌ مبارکه اسراء را بخوان،‌ بعد از چهل روز من مي‎آيم و تو را به محضر شريف حضرت بقيه اللّه ارواحنا فداه مي‎برم.

«مسبّحات» عبارتند از سوره‎هايي که با «سبح» «يسبح» «سبحان» آغاز مي‎شوند و آنها عبارتند از سوره‎هاي - اسراء و حديد، حشر، صف، جمعه، تغابن، اعلي.

امام باقر ( عليه السلام )‌ مي‎فرمايند: هر کس شبها پيش از آنکه بخوابد همه مسبّحات را بخواند نمي‎ميرد، جز اينکه حضرت قائم (عليه السلام ) را درک کند و اگر قبل از ظهور آن حضرت بميرد در بهشت همسايه حضرت رسول ( صلي الله عليه و آله) مي‎شود، و در مورد سوره اسراء‌ را نيز امام صادق ( عليه السلام ) فرمودند: هر کس هر شب جمعه سوره اسراء را بخواند نمي‎ميرد جز اينکه حضرت قائم ( عليه السلام ) را درک کند و از ياران او باشد.

شيخ حسن علي اصفهاني مي‎گويد: تا چهل روز هر روز مسبّحات را خواندم و شبهاي جمعه سوره اسراء را خواندم، روز چهلم آن شخص آمد و گفت:‌ بيا.

مقداري راه رفتم به دره‎اي رسيدم در سرازيري دره به من گفت: من راهنما بودم من مي‎روم هنگامي که تو به آخر دره برسي وجود مقدس حضرت کعبه مقصود را بر فراز تپه خواهي ديد.

چيزي نگذشت وجود مقدّس حضرت بقيه اللّه ارواحنا فداه را در هاله‎اي از نور بر فراز تپه ديدم، فرمودند: اگر بخواهي يکبار ديگر مرا ببيني وعده من و شما در حرم مطهّر جدّ بزرگوارم علي بن موسي الرضا ( عليه السلام )، اين را فرمودند و از چشمم غايب شد، مدتها گريستم و مهيّاي سفر شدم، در مدت چهل روز خودم را به مشهد مقدس رسانيدم، غسل کردم و وارد حرم شدم، کعبه مقصودم را باز در بالاي سر امام رضا ( عليه السلام ) ديدار کردم حضرت فرمودند: وعده من و شما در حرک مطهر جدّ بزرگوارم «امام» حسين ( عليه السلام ) اين را فرمودند و از چشمم غايب شدند،‌ شروع کردم به سر و صورت خود زدن، جمعيتي در اطراف من گرد آمدند که چه شده؟ به هر شکلي بود بر خودم مسلط شدم و از ميان جمعيت بيرون رفتم، 10 روز در مشهد اقامت نمودم و سپس راهي عتبات عاليات شدم.

دو ماه در راه بودم و بعد از دو ماه به سرزمين مقدس کربلا رسيدم، غسل کردم، وارد حرم حسيني شدم، خورشيد امامت را در حرم امام حسين ( عليه السلام ) زيارت کردم و خود را بر قدمهاي مبارکش انداختم.

حضرت فرمودند: شيخ حسن حاجتت چيست؟
گفتم: آقا آنچه من فقط از شما مي‎خواهم اين است که هر کجا باشم بتوانم شما را زيارت کنم، فرمودند: هر وقت خواستي مرا زيارت کني آيات آخر سوره مبارکه حشر را با دعاي عهد بخوان،‌ اين آيه‎ها عبارتند از آيه «لَوْ أَنْزَلْنا هذَا الْقُرْآنَ عَلي جَبَلٍ» تا آخر سوره حشر از آيه 21 الي 24 و دعاي عهد عبارت است از دعاي «اَلّلهُمَّ رَبِّ النُّورِ الْعَظيم» که محدث قمي در اواخر مفاتيح آورده است.

هفت سين ديگر

فهرست ديگري که از هفت سين قرآني مي توان معرفي کرد 7 آيه نوراني از قرآن کريم هستند که با عبارت " سلام" آغاز شده اند و آن آيات عبارتند از : 1- سلامٌ قولاً مِن رَبِّ رحيم.( يس/58) 2- سلامٌ علي نوح ٍ في العالمين . ( صافات /79) 3- سلامٌ علي اِبراهيم . ( صافات/109) 4- سلامُ عـَلي موُسي و هارون . (صافات/120) 5- سلامُ علي آلِ ياسين . ( صافات/130) 6- سلامٌ عـَليکُم طِبتُم فادخـُلوُها خالدين . ( زمر/73) 7- سلامُ هيَ حتّي مَطلَعِ الفـَجر. ( قدر/5)