گروه بین‌الملل مشرق- بعد از این‌که در سفر اسفندماه حسن روحانی رئیس‌جمهور کشورمان به ترکمنستان، توافق‌نامه انتقال محکومین میان دو کشور ایران و ترکمنستان به امضا رسید، این‌گونه تصور می‌شد که به دلیل عدم توازن در تعداد زندانیان دو کشور و شمار بسیار زیاد زندانیان ایرانی در ترکمنستان در مقابل تعداد اندک زندانیان ترکمنستانی در ایران، مجلس ترکمنستان تمایل زیادی به تصویب این توافق‌نامه نداشته باشد و کار در این مرحله، گره بخورد.

با این حال، در کمال تعجب، شاهد بودیم که این توافق‌نامه به فاصله کمی پس از امضای دو رئیس‌جمهور، در مجلس ترکمنستان تصویب شد، اما بعد از گذشت 8 ماه، هنوز حتی این توافق نامه توسط دولت برای تصویب به مجلس شورای اسلامی ارائه نشده است. این در حالی است که پیگیری‌های خبرنگار بین‌الملل مشرق از کمیسیون اصل 90 مجلس نشان می‌دهد که ظاهراً مسئله زندانیان ایران در خارج از کشور در اولویت این کمیسیون قرار ندارد.

امروز بعد از گذشت 8 ماه، زندانیان ایرانی در ترکمنستان، سکوت خبری را شکستند و در تماس با خانواده‌هایشان در تهران، به نقل از مقامات زندان، از انتقال قریب‌الوقوع خود به ایران خبر دادند.

در عین حال، واکنش مقامات وزارت خارجه به این خبر، متفاوت است و درباره چنین تماس‌هایی کاملاً اظهار بی‌اطلاعی می‌کنند. "محمد رفیعی" رئیس اداره امور اجتماعی وزارت خارجه در گفتگو با خبرنگار بین‌الملل مشرق می‌گوید: "هیچ اطلاعی از این موضوع نداریم و آن را تأیید نمی‌کنیم."

وی در ادامه می‌گوید: "ممکن است دولت ترکمنستان در تدارک عفو تعدادی از زندانیان باشد، اما با توجه به این‌که تمامی زندانیان ایرانی غیرمرتبط با مواد مخدر، آزاد شده‌اند و این‌که بر اساس قانون مصوب در ترکمنستان، زندانیان مرتبط با مواد مخدر مورد عفو قرار نمی‌گیرند، شاهد عفو سایر زندانیان ایرانی در ترکمنستان نخواهیم بود."

رفیعی در ادامه به نقش احتمالی سرویس‌های امنیتی ترکمنستان در ایجاد جو روانی علیه زندانیان ایرانی اشاره می‌کند و می‌گوید: "ممکن است این سرویس‌ها با دادن اطلاعات غلط به زندانیان، به دنبال آن باشند تا از این طریق، دولت ایران را مورد فشار قرار بدهند."

از سویی دیگر "مریم تیموری" همسر "محمدرضا رضازاده" یکی از زندانیان ایرانی در ترکمنستان، در به خبرنگار بین‌الملل مشرق می‌گوید: "امروز (چهارشنبه 13 آبان) ساعت 11:30 ظهر همسرم از زندان با ما تماس گرفت و گفت وسایلشان را در زندان تحویل گرفته‌اند و می‌خواهند آن‌ها را به ایران منتقل کنند. او تعدادی شماره تلفن هم به من داد تا به خانواده‌های سایر زندانیان خبر بدهم. به من گفت که ممکن است چند روزی از او بی‌خبر باشیم، چون طی مراحل انتقال احتمالاً دسترسی به تلفن نخواهد داشت."

تیموری در ادامه می‌گوید: "بعد از این تماس تلفنی، خانواده زندانیان دیگر را از این خبر مطلع کردیم. آن‌ها صحت این خبر را از وزارت خارجه پیگیری کرده بودند و جواب شنیده بودند که این خبر، صحت ندارد. پیگیری‌های صورت گرفته از سفارت ایران در ترکمنستان هم، حاکی از بی‌اطلاعی آن‌ها از این خبر بود."

تیموری همسر زندانی ایرانی در ترکمنستان، ادامه می‌دهد: "بعد از این که متوجه شدم وزارت خارجه از این خبر بی‌اطلاع است، نگران شدم و از پسرم خواستم تا به شماره‌ای که همسرم از طریق آن با ما تماس گرفته بود، زنگ بزند تا شاید بتوانیم اطلاعات بیش‌تری در این زمینه کسب کنیم. وقتی تماس گرفتیم، پسرم توانست با فردی که به زبان ترکمنی صحبت می‌کرد، مکالمه‌ای کوتاه داشته باشد و از او بپرسد که آیا زندانی ایرانی در آن‌جا هست که با صحبت کنیم یا نه. او هم در جواب گفته بود که قرار است زندانیان ایرانی به مرز ایران منتقل شوند. بعد از این جمله ارتباط تلفنی ما قطع شد و بعد هم هر کاری کردیم، نتوانستیم دوباره به آن‌ها زنگ بزنیم."

بیش از سه سال است که مسئله برخورد دور از شأن پلیس و مقامات ترکمنستان، دامن‌گیر بسیاری از اتباع ایرانی شده است. از جمله این بی‌احترامی‌ها، دستگیری و زندانی کردن تعداد زیادی از هم‌وطنانمان در این کشور به بهانه‌های واهی و عمدتاً مرتبط با مواد مخدر بوده است. یک سال پیش بود که پس از فراز و نشیب‌های فراوان، بالأخره اولین زندانیان ایرانی از زندان‌های ترکمنستان آزاد شدند. 4 آبان سال گذشته، هم‌زمان با آزادی تعدادی از زندانیان ایران از ترکمنستان، "حسن قشقاوی" معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد حدود 380 تبعه ایرانی در زندان‌های ترکمنستان گرفتار هستند. این در حالی بود که آمارهای مختلف از تعداد زندانیان ایرانی در ترکمنستان، ارقامی نظیر 400 یا حتی 600 نفر را هم نشان می‌داد.

به‌رغم وعده و وعیدهای داده شده به خانواده‌های این زندانیان، هنوز هم شرایط آن‌ها هر روز بدتر می‌شود. بنا به گزارش گروه‌های مختلف بین‌المللی، شرایط زندان‌های ترکمنستان واقعاً غیرانسانی است. گزارش‌هایی که از وضعیت زندانیان ایرانی در این زندان‌ها مخابره می‌شود هم بسیار تکان‌دهنده است.

خانواده‌های رانندگان ایرانی زندانی در ترکمنستان در پیگیری وضع بستگان زندانی خود که به دلایل مختلفی در این کشور بازداشت و در زندان هستند همواره از اتهامات وارده، احکام صادره، وضع نامناسب زندان‌های این کشور و عدم اطلاع‌رسانی کشورها درخصوص موارد سختگیرانه قوانین کشورشان گله‌مند هستند.
با توجه به نگرانی‌هایی که معمولا بستگان زندانی، فارغ از هر جرمی که مرتکب شده‌اند در این گونه موارد دارند به نظر می‌رسد به هر حال به هر دلیلی وقتی حادثه‌ای برای هر فرد ایرانی در خارج از کشور رخ می‌دهد باید راهکار رفع مشکل را جستجو و پیگیری کرد تا ضمن عدم تکرار دوباره از سوی دیگر ایرانی‌ها، افراد بازداشتی نیز مطابق با جرم خود، دوران محکومیت را در شرایط مناسب در کشور محل بازداشت یا با تفاهم دستگاهای ذی‌ربط با انتقال به زندان‌های ایران بگذرانند.
اصحاب رسانه و مطبوعات، شاهد انتقاداتی از سوی خانواده‌های زندانی در رسانه‌ها هستند، بنابراین از مقامات ترکمنی انتظار دارند پاسخ منطقی در روشنگری موضوعات مطروحه و در رابطه با زندانیان ایرانی و وضع زندان بدهند. از نگاه اصحاب رسانه، سکوت طرف‌های ذی‌ربط ترکمنی نه تنها مشکلی را حل نکرده بلکه تصویری از اثبات نظرات مطرح شده از سوی خانواده‌های زندانی در رسانه‌ها را تقویت خواهد کرد. به هرحال باید با افزایش راه‌های نظارتی از نقض قوانین، توسط متخلفان جلوگیری کرد. همچنین آگاهی‌های لازم به مسافران داده شود تا دچار مشکل نشوند. لازم است بین متخلفانی که با آگاهی، قوانین کشورهای دیگر را نقض می‌کنند با افرادی که بی‌گناه زندانی شده‌اند تفاوت قائل شد.