گروه بین‌الملل مشرق - ناصر قندیل تحلیلگر مسائل راهبردی منطقه در مقاله‌ای با اشاره به اهمیت استراتژیک دو جزیره تیران و صنافیر در نزدیکی ساحل شبه‌ جزیره سینا نوشت: این دو جزیره هیچ ساکنی ندارد. نیروهای مصری اندکی پیش از جنگ سال 1967 برای بستن تنگه تیران و مسدود کردن دریانوردی در برابر اسرائیل از طریق بندر ایلات وارد آن شدند.

تاریخ مالکیت مصر بر این دو جزیره بر اساس روایت مشترک سعودی - مصری به سال 1950 برمی‌گردد که براساس آن ملک عبدالعزیز از ملک فاروق خواست که برای جلوگیری از هر نوع تجاوز اسرائیل بر ضد این دو جزیره، نیروهای ارتش مصر را در آن مستقر کند. این در حالی است که کارشناسان و دیپلمات‌ها و حقوق‌دانان مصری این دو جزیره را بخشی اساسی از سینا معرفی می کنند که در اسناد قدیم عثمانی نیز وجود دارد.

موضوع امروز مربوط به هویت این دو جزیره نیست، این در حالی است که گفته می‌شود عربستان با پرداخت مبلغ دو میلیارد دلار به مصر مالکیت این دو جزیره را دریافت کرده است. مسئله اصلی اینجاست که چرا عربستان امروز و بعد از گذشت تقریباً 40 سال از امضای توافق کمپ دیوید که تمامیت مصر در این دو جزیره را اثبات کرده، خواستار بازپس‌گیری این دو جزیره شده است.

نکته قطعی این است که براساس بندهای توافق کمپ دیوید و موقعیت سیاسی حاکمیت مصر، دولت این کشور بدون موافقت اسرائیل قادر به انجام این توافق نبود. علاوه بر این که حاکمیت مصر و عربستان سعودی طبعاً به دنبال ناراحت کردن اسرائیل و تحریک کردن آن نیستند. دو جزیره مذکور البته در ابعاد امنیتی نظامی و غیرنظامی محل مهمی برای اسرائیل به شمار می‌رود، چرا که در برابر بندر ایلات قرار گرفته است، با توجه به آنچه که گفته شد این سوال مطرح می‌شود که چرا مصر و عربستان یک پرونده خفته و بی ارزش را که باعث ناراحتی اسرائیل می شود، به تحرک در آورده اند؟

نکته مشخص در این جا است که اسرائیل -همان طور که رسانه‌های آن مطرح می‌کنند- از این اقدام استقبال کرده و آن را گامی مفید برای بهره‌برداری از جغرافیای منطقه در راستای فرصت‌های هم‌گرایی بین اسرائیل و همسایگان آن معرفی می‌کند. تل‌آویو بازگشت عربستان به جزایر مذکور را فرصتی برای همکاری در مسیر توسعه و گردشگری و تجاری می‌داند و آن را نقطه تلاقی مثلث مصر، اسرائیل و عربستان سعودی معرفی می‌کند، به ویژه اینکه اسرائیلی‌ها امیدوار هستند، بتوانند از پل زمینی احداث شده بین مصر و عربستان استفاده کنند و به این ترتیب زمینه‌های ارتباط جغرافیایی آسان بین عربستان و اسرائیل فراهم شود.

برخی گزارش‌ها از توافق اسرائیل با عربستان سعودی در مورد کارکرد این جزایر سخن می‌گوید که زمان انجام توافق ریاض با قاهره را تفسیر می کند. براساس این گزارش کارکرد اول جزایر مذکور می‌تواند انتقال خط لوله نفت عربستان سعودی به سمت اروپا از طریق این جزایر به شبه‌جزیره سینا و اراضی اشغالی تا بندر حیفا باشد. به این ترتیب هزینه‌های نفت مصرفی اسرائیل از درآمدهای این خط لوله به دست خواهد آمد، خط لوله‌ای که اسرائیل در آینده بازاریابی برای فروش آن در بازار آزاد را نیز بر عهده خواهد داشت.

این در حالی است که نقش مذکور اسرائیل به علت شکست در جنگ جولای 2006 از حزب الله لبنان از بین رفته بود، چرا که در صورت پیروزی در این جنگ می‌توانست خط لوله فرعی نابوکو از قزاقستان و بندر جیهان را به حیفا متصل کند. اسرائیل می‌خواست این خط لوله تا عسقلان (اشکلون) و دریای سرخ برای تأمین نفت چین و هند گسترده شود تا در صورت بروز جنگ آمریکا با ایران و بسته شدن تنگه هرمز نقش بازار آزاد نفت را در تامین نفت چین و هند ایفا کند.

مأموریت دوم جزایر مذکور در همکاری عربستان با اسرائیل است. بر اساس گزارش‌های غربی این جزایر می‌توانند عرصه ای دنج برای همکاری‌های اقتصادی بین اسرائیل و عربستان از جمله استقرار یگان‌های واکنش نظامی و رادارها و سکوهای ماهواره‌ای و شنود و جنگ الکترونیک به شمار آید. این همکاری‌ها می‌تواند در چارچوب تفاهم دوجانبه برای معیارهای متحد جنگ بر ضد تروریسم! و تعیین دوست و دشمن مشترک دنبال شود.

مصر به یک چهارم درآمد ثروت‌های طبیعی این دو جزیره دست پیدا خواهد کرد، یعنی تقریبا هیچ فایده ای از این معامله نخواهد برد، این در حالی است که در آینده با بهره‌برداری مشترک عربستان و اسرائیل از این جزیره، پیامدهای آزاردهنده خواهد داشت. برخی اعتقاد دارند که ایجاد پل خاکی از عربستان تا حیفا که از طریق این دو جزیره انجام می‌شود، به بسته شدن کانال سوئز منتهی خواهد شد.

روزنامه الاخبار نیز در مقاله‌ای نوشت: در حالی‌ که عبدالفتاح السیسی تلاش می‌کند خشم مردمی ناشی از انتقال حاکمیت در جزیره تیران و صنافیر به عربستان سعودی را مهار کند، اسرائیلی‌ها فاش کردند که پیش از این از این اقدام اطلاع داشتند، آنها نه تنها این توافق را قبول کردند، بلکه از تسلط ریاض بر این دو جزیره نیز استقبال می‌کنند.

پیامدهای انتقال حاکمیت دو جزیره مصری به عربستان همچنان در محافل این کشور وجود دارد، در همین راستا عبدالفتاح السیسی فردا چهارشنبه قرار است با تعدادی از نمایندگان جامعه مصر دیدار کند تا شاید بتواند افکار عمومی را نسبت به این توافق‌نامه که با مخالفت گسترده مردمی مواجه شده، قانع نماید.

اقدام السیسی در واکنش به ارائه برخی گزارش‌های امنیتی به وی صورت گرفته که نشان می‌دهد محبوبیت دولت وی به شدت کاهش یافته و انتقادات گسترده از سوی نیروهای ملی نسبت به اقدامات وی وجود دارد. این گزارش ها توصیه می‌کنند که وی اقدامات و تصمیمات خود را برای افکار عمومی تفسیر و توجیه نماید.

گزارش‌هایی که سرویس‌های امنیتی و اطلاعاتی تهیه کرده اند، به رئیس‌جمهور توضیح می‌دهد که "سستی دولت مصر در آماده سازی افکار عمومی باعث شد این توافق‌نامه غافلگیر کننده باشد و به منزله عقب‌نشینی از اراضی در برابر کمک‌های مالی تلقی شود. گزارش مذکور این اشتباه را متوجه وزارت خارجه و وزارت همکاری بین‌المللی دانست، اما به السیسی توصیه کرد که توضیحاتش در نزدیک‌ترین زمان ممکن و در بین سخنرانی‌هایش باشد و سخنرانی ویژه‌ای را به این موضوع اختصاص ندهد تا به مثابه توجیه این اقدام به شمار نیاید.

هم‌زمان با این اقدامات، وزارت خارجه مصر بخشنامه‌ای را برای اصحاب رسانه منتشر کرده و اسناد سعودی بودن دو جزیره تیران و صنافیر را منتشر کرده است، این در حالی است که کارشناسان نظامی در گفت‌وگو با روزنامه الاخبار این موضوع را رد کرده و تأکید دارند که اسنادی در نزد عربستان و مصر وجود دارد که صراحتاً از انتقال مالکیت این دو جزیره از سوی عبدالعزیز به مصطفی پاشا نحاس حکایت دارد. همین موضوع جنجال داخلی در مورد ماهیت این دو جزیره را افزایش داده است. البته برخی کارشناسان معتقدند که اتفاقات مذکور در راستای تحولات سیاسی منطقه صورت گرفته است.

در عین حال یک منبع مطلع به روزنامه الاخبار گفت که اقدامات لازم برای انتقال مالکیت جزایر مذکور به عربستان زمانی حدوداً یک ساله نیاز خواهد داشت، چرا که این توافق‌نامه باید به پارلمان ارجاع داده شود و در آنجا به بحث و رأی‌گیری گذاشته شود و پس از آن به شورای وزیران ارجاع شود تا به تصویب نهایی رئیس‌جمهور برسد. علاوه بر اینکه مقدمات نظامی و امنیتی دیگری برای انجام این اقدام لازم است. منبع مذکور انجام همه پرسی مردمی بر اساس خواسته های مخالفان دولت را بعید دانسته و گفت که قاهره منتظر روز جمعه آینده است تا تظاهرات اعتراض‌آمیز در میدان التحریر برگزار شود تا شکایت های موجود در مورد لغو توافقنامه بررسی شود.

این مقاله می‌افزاید: انتظار نمی‌رود اقدام مصر در واگذار کردن تمامیت ارضی خود بر این دو جزیره بدون موافقت و استقبال اسرائیلی‌ها صورت گرفته باشند، رسانه‌های صهیونیستی اعلام کردند که این اقدام منحصر به اطلاع دادن به تل آویو نیست. بلکه از آنجا که جزایر مذکور خصوصیاتی مرتبط با امنیت ملی اسرائیل دارد، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر این رژیم طبق اعلام رسمی توافق، این موضوع را با کابینه امنیتی خود مطرح کرده است.

الاخبار می افزاید: اهمیت این دو جزیره برای اسرائیل از لحاظ موقعیت جغرافیایی آن در آستانه ورود به خلیج العقبه است، این موضوع اهمیت استثنایی در موازنه منافع امنیتی اسرائیل ایجاد می‌کند و ماهیت دولتی که تسلط بر این جزایر را در اختیار دارد، نقش اساسی در تعریف تهدیدات و فرصت های رژیم اسرائیل ایفا می کند. موافقت اسرائیل با این توافق نشان می‌دهد که این رژیم موضع مثبتی نسبت به رویکردها و استراتژی عربستان در قبال خود و امنیت خود دارد.

عامل استراتژیک دیگر که در مواضع رژیم صهیونیستی قابل مشاهده است، واقعیت موضع‌گیری عربستان نسبت به بندهای توافق کمپ دیوید متعلق به این دو جزیره است، از مواضع اسرائیلی‌ها مشخص می‌شود که آنها با این عملیات موافق هستند. این موضوع را شبکه دو تلویزیون رژیم صهیونیستی بیان و تأکید کرد: سعودی ها در برابر مصری ها و به صورت غیرمستقیم در برابر ما و آمریکایی‌ها تعهد کردند که به تمامی الزامات متعلق به بند نظامی در توافق و سازش مذکور در مورد این جزایر پایبند باشند.

به این ترتیب اسرائیل عملاً و به دور از مواضع سیاسی و تبلیغاتی ثابت کرد که دولت عربستان را تضمینی برای تأمین منافع امنیتی خود می‌داند. این موضوع همچنین نشان ‌دهنده تعهد مستقیم عربستان به توافق کمپ دیوید است. به این ترتیب می‌توان گفت که عربستان طرف چهارم توافق‌نامه کمپ دیوید در کنار آمریکا، اسرائیل و مصر است.

روزنامه صهیونیستی هاآرتص و شبکه دو تلویزیون رژیم صهیونیستی تأکید کردند که اسرائیل به مصر ابلاغ کرده که مانعی در برابر این اقدام نمی‌بیند به شرط اینکه آزادی کشتیرانی اسرائیلی در منطقه تأمین شده و به سایر الزامات مصر در قبال اسرائیل احترام گذاشته شود.

هاآرتص می‌افزاید که مصری‌ها به تل‌آویو و واشنگتن توضیح دادند که این خواسته ها تأمین خواهد شد و ریاض به صورت علنی با این موضوع موافق است. این روزنامه افزود که نتانیاهو این موضوع را در یکی از نشست‌های کابینه امنیتی خود که دو هفته پیش برگزار شد، تشریح کرد و به وزرا ابلاغ کرد که اقدامات برنامه‌ریزی شده برای آن را در دستور کار قرار دهند. آمریکا و نیروهای ناظر بین‌المللی در صحرای سینا نیز در جریان این تماس‌ها قرار گرفته و مخالفتی با این موضوع از خود نشان ندادند.

هاآرتص در این زمینه می‌افزاید که وزارت خارجه و سرویس‌های امنیتی اسرائیل دیدگاه‌های حرفه‌ای خود را در این رابطه اعلام و تأکید کردند که انتقال مالکیت این دو جزیره از مصر و عربستان تاثیر بدی بر سازش با مصر نخواهد داشت. این روزنامه افزود که نتانیاهو و موشه یعلون وزیر امنیت داخلی اسرائیل همچنان منتظر نظر فراگیرتر از سوی حقوقدانان وزارتخانه های اسرائیل هستند.