به گزارش مشرق، 13 سالی می‌شود که کار قضاوت را آغاز کرده است. به قاضی «صلح و سازش» معروف است و زندانیان زیادی در طول سال‌های قضاوتش، طعم آزادی را چشیده و شاکیان و متهمان زیادی با خاطری آسوده به آغوش گرم خانواده بازگشته‌اند.او معتقد است "صلح و سازش برکات و آثار زیادی در زندگی دارد از رفع خصومت، کینه، نزاع و درگیری گرفته تا رسیدن به آرامش فکری و کاهش هزینه‌های دادرسی."
بیشتر بخوانید:
وی از بزرگترین مشکل دادگاهها می‌گوید و تاکید دارد که یک قاضی باید از خود، هر روز حساب بکشد چراکه قضات در عین حال که با ارزش‌ترین کار را انجام می دهند، سخت‌ترین مسؤولیت اخروی را نیز بر دوش دارند.
آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگویی صمیمانه با قاضی «محسن مقدس» است؛ قاضی ای که بالاترین میزان «صلح و سازش» را در پرونده‌های قضایی دارد.
خودتان را معرفی کنید؟
قاضی:من محسن مقدس؛ رئیس شعبه 103 دادگاه کیفری 2 بهارستان تهران و حدود 13 سال سابقه قضاوت دارم.
چه شد که به سمت صلح و سازش در پرونده‌ها آمدید؟
قاضی: از دیدگاه شرع مقدس اسلام و فرهنگ ناب محمدی(ص) بهترین و بالاترین اقدام، صلح و سازش است که ما را به عنوان قاضی به این سمت می‌کشاند و اگر به احادیث و روایات آن اشراف داشته باشیم حتما به این سمت خواهیم رفت. در آیات متعددی آمده که باید به سمت صلح و سازش برویم و ملائک از زمان گام برداشتن قاضی به سمت و سوی سازش بر او درود می فرستند و این دیدگاه شرع مقدس اسلام است و مبنای قضاوت ما هم همین است.
این موضوع به ما تفویض شده و ما هم بر اساس شرع موظفیم که توصیه‌های دین اسلام را در زندگی اجتماعی آورده و قطعا آثار و برکات و نتایج آن قابل مشاهده خواهد بود و به نظر بنده اصلی‌ترین پایه مسند قضا این است که سعی کنیم صلح و سازش را بیشتر کنیم چرا که صرفنظر از آثار و برکات اجتماعی، فردی و اخلاقی و گسترش فرهنگ گذشت و ایثار، قاضی را از مهلکه قضاوت نجات می‌دهد. قاضی را از اینکه بخواهد در موضوعی قضاوت کند و حکم دهد نجات می‌دهد و فصل خصومت خواهد بود و جلوی بسیاری از مشکلات و پیامدهای بعدی گرفته می‌شود.
از اثرات ختم رسیدگی به صلح و سازش بگوئید؟
قاضی: در یک پرونده هزینه های متعدد برای طرفین از یک سو و بیت المال مسلمین از سوی دیگر وجود دارد به عنوان مثال هزینه ای که ضابطین برای ایاب و ذهاب در اجرای دستورات قضایی باید صرف کنند و همچنین هزینه ایاب و ذهاب طرفین پرونده یا هزینه ارسال مراسلات یا هزینه اوراق قضایی، کاغذ ،قلم، بنزین و استعلامات در بیت المال یا هزینه اجرای حکم برای طرفین یا بر بیت المال یا وقت و زمانی که قضات مختلف برای بررسی پرونده صرف می نمایند یا هزینه های کارشناسی، حق الوکاله وکیل و خصوصاً آثار روحی و روانی بر طرفین دارد و استرس همراهان آن تا زمان اجرای حکم که ضرر معنوی فراوانی برای طرفین علاوه بر ضررهای مادی دارد، با صلح و سازش تمام این هزینه ها حذف خواهد شد؛بنابراین هم کمک به طرفین است و هم کمک به بیت المال مسلمین و همچنین خصومت نیز از اساس حل می‌شود، اینکه حضرت علی (ع) بهترین قضاوت را سازش و صلح بین طرفین می داند از این جهت است و برای قاضی نیز ثواب بسیار بالایی دارد و اکنون معنای این فرموده مولا علی علیه السلام را به درستی در می‌یابیم.
پرونده در دادسرا تشکیل و به ضابطین ارجاع داده می‌شود، هزینه ایاب و ذهاب دارد، هزینه ارسال مراسلات پرونده و احضار وجود دارد، هزینه جلب متهم نیز هست و تمام اینها هزینه‌هایی است که اگر صلح و سازش شود پرداخت نخواهد شد. همین‌طور آثار روحی و روانی مثبت در طرفین دعوا خواهد گذاشت چراکه معمولا طرفین دعوی تا زمانی که پرونده حل نشده از خوف حکم -که در هاله‌ای از ابهام است- گرفتار استرس و شرایط روانی خاصی می شوند اما سازش سبب می‌شود موضوع از اساس حل شود.
سازش همچنین باعث پیشگیری از خصومت‌های بعدی می‌شود، در برخی پرونده‌ها می‌بینیم پس از صلح و سازش، طرفین هیچ گونه کینه‌ای نسبت به یکدیگر ندارند. در هزینه های بیت‌المال صرفه جویی شده و اطاله دادرسی‌ها را کم می کند.همچنین از جرایم بعدی پیشگیری خواهد شد و آثار روانی بعدی در افراد را تقلیل می کند و نباید فراموش کرد که بطور کلی از هزینه‌های اقتصادی برای افراد می کاهد و بهترین قضاوت از دیدگاه حضرت علی (ع) سازش است و اکنون معنی آن را به درستی درمی‌یابیم.
به نظر شما چرا برخی از قضات، رویکرد صلح و سازش را در دادرسی‌های خود ندارند؟
قاضی: فکر می‌کنم در حوزه آموزش و فرهنگ‌سازی باید بیشتر کار شود البته چند سالی است که معاونت فرهنگی قوه قضائیه گام‌هایی در این جهت برداشته است و اکنون حتی در تغییر نگرش برخی از دوستان و قضات کاملاً مشهود است که آنها نیز دوست دارند به سمت صلح و سازش بیایند و اینجانب شخصاً در این مسیر تمام توان خود را معطوف می نمایم که کم کم از طریق فضای مجازی برخی از همکارانم را به این سمت سوق دهم. چرا که می‌دانم صلح و سازش چه برکات عجیبی در جامعه خواهد داشت.
یکی از این برکات، کاهش اطاله دادرسی و کاهش اعتراض طرفین پرونده به حکم صادره است بطوری که آرای صادره بنده در سال 97 از کل پرونده هایی که در شعب اینجانب مختومه شده و تعداد آن ۱۳۳۸ پرونده بوده، فقط ۲۳ پرونده مورد اعتراض و تجدیدنظر خواهی قرار گرفته و به دادگاه تجدید نظر رفته است، این آمار بی‌نظیری است و اعتراض به آرای صادره در 6 ماهه امسال کمتر از 20 پرونده بوده است در حالی که در شعب دیگر چندین برابر این آرا مورد اعتراض قرار می‌گیرد و این نمونه‌ای از برکات سازش است.
با فرهنگ سازش؛ ایثار، گذشت و نگاه انسانی و اسلامی اشاعه پیدا می‌کند بنابراین لزوم و ضرورت آموزش و فرهنگ‌سازی در برخی از همکاران وجود دارد و دیده می‌شود که برخی قضات کمتر به مقوله صلح و سازش توجه دارند اما بنده امیدوار هستم چرا که قوه قضائیه به شدت بر روی این موضوع اقدامات فرهنگی لازم را در دستور کار قرار داده است.
آیا رویکرد صلح و سازشی که در دادرسی‌ها در پیش گرفته‌اید موازی با عملکرد شوراهای حل اختلاف نیست؟
قاضی: تمام پرونده‌های کیفری که به دست من می‌رسد از شعب شورای حل اختلاف گذشته و به صلح و سازش ختم نشده است.
نگاه مردم به قاضی بسیار متفاوت است، احترامی که برای جایگاه قضا قائل هستند بسیار بالاست و بعضا" فاصله‌ای که بین قاضی و طرفین دعوا وجود دارد به نظر بنده باید از بین برود. این فاصله سبب می‌شود که مردم نتوانند به راحتی حرف‌شان را بزنند و در مسیر صلح و سازش و فرهنگ دینی خود گام بردارند. هر کسی که فرهنگ غنی اسلام را بشناسد در زندگی فردی و اجتماعی خود دچار مشکل نخواهد شد؛ در اسلام، صلح، جایگاه بالایی دارد که باید رعایت شود.
ما باید تلاش کنیم که دین اسلام را جا بیندازیم، در آن پرونده 4 هزار نفری که موضوع کلاهبرداری داشت و قضاوت کردم، اگر مردم به راحتی اعتماد نمی‌کردند این حجم پرونده کلاهبرداری تشکیل نمی‌شد. بنابراین نه تنها رویکرد صلح و سازش با شوراهای حل اختلاف موازی‌کاری ندارد بلکه تکمیل‌کننده هم هست.
یکی از نقدهایی که به عملکرد شوراهای حل اختلاف وارد می‌شود این است که نتوانسته به وظیفه خود به خوبی عمل کند.
قاضی: شوراها تلاش خود را می‌کنند اما نگاه مردم را باید بسنجیم اینکه چگونه به قضات نگاه می‌کنند، مردم قضات را در جایگاه رفیعی می‌بینند. اگر قضات با صمیمیت با مردم حرف بزنند آنها احساس راحتی می‌کنند و اگر مردم بدانند قضات از روی دلسوزی و گره‌گشایی و عدم خصومت می‌خواهند به آنها کمک کنند، مردم هم وارد گود می‌شوند و احترام می‌گذارند، حرمتی که مسند قضاوت در جامعه دارد بسیار بالا است و باید از این ظرفیت استفاده شود.
از حیث جرم، بیشتر چه نوع پرونده‌هایی امکان صلح و سازش را دارند؟
قاضی: تمام پرونده‌ها امکان صلح و سازش را دارند و نمونه‌های مختلف آن را داشته‌ام از قتل گرفته تا سرقت یا نزاع و جرائم سبک‌تر که همه آنها قابلیت ختم شدن به صلح را دارند. گاهی با ختم یک پرونده چندین پرونده دیگر نیز بسته می‌شود، بطور مثال در یک پرونده که اخیراً به لطف خداوند به سازش خاتمه داده شد 9 پرونده با موضوعات دیگر نیز بسته شد؛ یعنی در مجموع 10 پرونده مختومه گردید.
متوسط برای هر پرونده صلح و سازش چه میزان زمان صرف می‌کنید؟
قاضی: بستگی به نوع پرونده دارد،بطور کلی وقت زیادی صرف می شود، اکثر روزها برای دادرسی تا ساعات عصر نیز در شعبه می‌مانم و این حضور به غیر از ساعاتی است که برای دادرسی در عصر گذاشته‌ام. به طور کلی رسیدگی در شعبه تحت این جانب در دو نوبت صبح و عصر تا پاسی از شب صورت می‌گیرد و به صورت تقریبی حدود ۴۰ پرونده در هر ماه در نوبت عصر و تا پاسی از شب (حدود ساعت ۱۹) در این شعبه رسیدگی می شود.
من بیش از این زمان صرف رسیدگی به پرونده‌ها می‌کنم تا گره‌ای از مردم حل شودو نگران این نیستم که وقتم بگذرد یا تلف شود و این بالاترین ثواب را برای من دارد و همکارانم نیز باید بدانند که ختم پرونده به صلح و سازش زمان زیادی را می طلبد. بنابراین بدیهی است که باید گاهی چند جلسه و در چند روز متوالی یا متناوب تلاش کرد تا طرفین به سازش برسند گاهی چند روز بیش از سه جلسه برای ایجاد سازش تلاش می کنیم و به لطف خداوند به نتیجه می‌رسیم.
دیده می‌شود که برخی از قضات وقت کافی را برای یک پرونده صرف نمی‌کنند، به نظر شما چرا این گونه است؟
قاضی: ما گرفتار یک تسلسل شده‌ایم که باید حل شود، رسیدگی اشتباه در دادسرا باعث طولانی شدن رسیدگی بعدی می‌شود گاهی متاسفانه به گمانِ منِ قاضی در دادسرا باید پرونده خیلی زود فیصله پیدا کند درحالی که تحقیقات ناقص است، در نتیجه ماحصل آن چه می‌شود؟! پرونده به دادگاه می‌آید و قاضی به نتیجه نمی‌رسد و مجدد پرونده باید بررسی شود و این تسلسل تکرار می‌شود و نیازمند زمان، هزینه و دقت بیشتر خواهد بود و در نتیجه اطاله دادرسی رخ می‌دهد اما اگر تحقیقات درست و بجا انجام شود از اطاله کاسته خواهد شد.
در حوزه سازش نیز همین گونه است؛ همکار من اگر وقت بگذارد، همکار دیگر من در دادگاه تجدیدنظر وقت بیشتری خواهد گذاشت.
بسیاری از مردم زمانی که در مقابل قاضی قرار می‌گیرند ترس و بیم دارند و احساس راحتی نمی‌کنند پس باید آموزش لازم نیز در این زمینه به قضات داده شود چرا که یکی از اصلی ترین راه‌حلهای اساسی و پایه ای برای نجات از اطاله دادرسی‌ها همین رویکرد صلح و سازش است.
چه می‌کنید که طرفین دعوا در مقابل شما احساس راحتی و آرامش می‌کنند و به سازش رضایت می‌دهند؟
قاضی: مردم ذاتاً و خود به خود به قاضی اعتماد دارند اما مقدمه شروع این کار، نیت قاضی است باید قضات نیت کنند که برای رضای خدا قدم برمی‌دارند و برای گره‌گشایی از کار مردم حکم می‌دهند. بارها شده که من در بسیاری از پرونده‌ها برای حکم دادن گیر کرده اما با نیت و توکل به خدا توانسته‌ام مشکل پرونده را حل کنم. با خدای خود سخن گفته‌ام و براساس حدیث وارد شده عرض کرده ام که «خداوندا خودت گفته‌ای که با قاضی هستی» و خواسته‌ام که اگر حقی وجود دارد به من نشان دهد و بارها خداوند کمکم کرده است. قاضی باید با خدا معامله کند و نگاهش بر محور شریعت و حل مشکل مردم باشد.
البته بهره قاضی از یکسری هوش و ذکاوت نیز اهمیت دارد و باید بر مهارت‌های فن بیان، روانشناسی و ... تسلط داشته و بر احادیث و مسائل فقه نیز آگاهی کافی داشته باشد تا بتواند در این مسیر موفق باشد.
زمانی که در پرونده سازش هستم با استفاده از آیات، احادیث و روایات وارد شده در خصوص صلح و سازش با طرفین صحبت کرده و می گویم هر قدمی که برای صلح و سازش بردارید ملائک بر شما درود می‌فرستند این جملات تأثیرگذار خواهد بود و آنها را مصمم می‌کند که صلح کنند یا اینکه وقتی می‌بینم دو بزرگتر همراه طرفین هستند از آنها کمک می‌گیرم. درحال حاضر حتی وکلا نیز راغب شده اند وارد مسیر صلح و سازش شوند و به ما کمک کنند.
راه علاج وضعیت فعلی این است که قضات از بدو دادرسی، وقت بگذارند و تلاش کنند.
البته اعتباربخشی هم مهم است که مسؤولان بیایند و به موضوع صلح و سازش اعتبار دهند به طوری که این موضوع بگونه ای جا بیفتد که اگر یکی از قضات، قدمی در صلح و سازش برداشت مورد تقدیر قرار گیرد و با این کار انگیزه در قضات ایجاد شود و تشویق شوند که صلح و سازش بیشتری داشته باشند.
در چه شرایطی قاضی مجاز به صلح و سازش نیست؟
قاضی:عموما در بیشتر موارد توصیه شرع به صلح و سازش است اما استثنا در یک مورد وجود دارد و سازش را از حالت مستحب بودن خارج می کند و آن هم جایی است که بر اساس مستندات محرز شود که حق با شاکی است و در صورتی که مدعی یا شاکی دعوا این موضوع را متوجه شود از سازش خودداری کند، اقدام قاضی برای سازش جایز نیست. در واقع باید شاکی را از حق خود مطلع کرد.
در سایر موارد و در هیچ مرحله ای اعم از دادگاه ، تجدید نظر و اجرا ، قاضی از سازش دادن منع نشده است و این کار بسیار ارزشمند توصیف شده است.
اکنون انگیزه‌ای برای قضات در افزایش صلح و سازش وجود دارد؟
قاضی:بله وجود دارد.
یکی از اصول در دوره تحول قوه قضائیه،کاهش اطاله دادرسی‌ها است و دراین میان، صلح و سازش چگونه می‌تواند در این برنامه مؤثر باشد؟
قاضی: کاهش اطاله دادرسی، پارامترهای مختلفی دارد و به یک موضوع صلح و سازش نمی توان بسنده کرد. اما یکی از اصلی‌ترین پایه‌ها، ایجاد فرهنگ صلح و سازش است که این مهم مورد توجه ویژه آیت الله رئیسی قرار دارد. در حال حاضر اگر پرونده‌ای به صلح و سازش ختم شود، دیگر به دادگاه تجدیدنظر نخواهد رفت و این امر از اطاله جلوگیری می‌کند، در نتیجه پرونده به اجرای احکام نیز نمی‌رود و دنبال جلب متهم هم نخواهد بود. از هزینه زندان‌ها و هزینه های مربوط به اجرای حکم جلوگیری خواهد شد.
هزینه دادرسی یک پرونده به طور متوسط چقدر است؟
قاضی: بستگی به هر پرونده هزینه دادرسی آن نیز در پرونده های حقوقی متفاوت و بستگی به میزان خواسته و نوع آن دارد، در پرونده کیفری نیز بستگی به فرآیند دادرسی دارد به عنوان مثال در یک پرونده ممکن است نیاز به کار کارشناسی باشد و در پرونده دیگر نباشد.که هریک هزینه متفاوتی دارد و یک هزینه دادرسی ثابت نیز در پرونده کیفر وجود دارد اما همانگونه که گفته شد هزینه های متعددی برای طرفین و بر بیت المال بار می شود به عنوان نمونه هزینه نگهداری هر زندانی در هر روز بالغ بر 3 میلیون ریال است و یا زمانی که در دادگاهها برای پرونده ها صرف می شود متفاوت است آنچه مسلم است اینکه در هر پرونده ای که قاضی بتواند موضوع را به سازش و صلح طرفین خاتمه دهد از بسیاری هزینه های بعدی و تضییع اوقات دادگاهها جلوگیری می شود.
من معتقدم با توجه به آثار و برکات بی بدیل صلح و سازش باید آیات وروایات را در این رابطه با آب طلا نوشت چراکه با صلح و سازش در یک پرونده معمولی از هزینه میلیون ها تومان پول صرفنظر می شود،گره از کار مردم باز شده و مردم از لحاظ فکری و جسمی در امان خواهند بود و قضات در مراحل بعدی در مراجع بالاتر با فراق بال و فرصت بیشتر به پرونده های موجود خود می پردازند.مسلما هیچ ضرورتی بالاتر از توجه به ایجاد فرهنگ صلح و سازش در بین مردم از یکسو و در بین همکاران قضایی از سوی دیگر وجود ندارد.
آیا تا به حال حکمی داده‌اید که پس از آن پشیمان شده باشید؟
قاضی: الحمدالله تا به حال نبوده، اما شده که بعد از صدور حکم متوجه شده باشم باید دقت بیشتری می کردم به طور مثال در یک پرونده، بین دو نفر موفق به سازش شده ام اما دقت نکرده بودم که یک نفر سومی نیز در پرونده وجود دارد که سریعا در خصوص نفر سوم تصمیم قانونی گرفته شد.
در رویکرد صلحی که در پیش گرفته‌اید از طرف دوستان، طرفین دعوی یا همکاران مورد هجمه یا سرزنش قرار گرفته‌اید؟
قاضی: گاهی پیش می‌آید که طرفین دعوی اصرار می‌کنند که نمی‌خواهند صلح کنند باید این جور موقع‌ها صبر کرد. قاضی باید صبوری خاصی در این موارد داشته باشد اما از سوی دوستان و همکاران در مقابل، تشویق‌های زیادی در این رویکرد داشته‌ام و وجهه ام با انتخاب رویکرد سازش در جامعه محبوب و خاص شده است.
همین چهره خاص بودن، دردسرآفرین شده است؟
قاضی: متأسفانه در پرونده ای حدود 4 هزار نفری که به عنوان بازپرس رسیدگی می کردم چون تبدیل به چهره شناخته شده در بین آحاد مردم شده بودم مواردی پیش می آمد ولی در سایر پرونده‌ها مشکلی وجود نداشته و شاید این محبوبیت، تشویقی برای سایر همکارانم شده که به سمت صلح و سازش بروند. چرا که این رویکرد بسیار پربرکت است.
این روزها رویکرد مقابله با فساد در قوه قضائیه بسیار جدی شده و بر اساس تأکیدات فراوان حتی در بدنه دستگاه هم نباید فساد وجود داشته باشد، نظرتان را در این باره بگویید که چطور یک قاضی می‌تواند از فساد دور بماند.
قاضی: الحمدالله با حضور آیت الله رئیسی و عزم جدی و خالص ایشان در برخورد با فساد، روح امید در دل مردم دمیده شده و گام های خوبی برداشته شده اما بطور کلی در هر مجموعه‌ای تخلف و کارکنان خوب و بد وجود دارد اما در دستگاه قضا بهترین افراد قضاوت می‌کنند، اما نگاه مردم ضمن احترام، متأسفانه به لحاظ فساد اداری موجود، این دغدغه را ایجاد کرده که نکند حق‌شان تضییع شود.
اکنون بهترین اشخاص در قوه قضائیه قضاوت می‌کنند اما بسیاری مواقع سوءبرداشت‌هایی وجود دارد درحالی که در واقعیت این گونه فسادها وجود ندارد.گاهی شیطنت‌هایی از سوی برخی اشخاص مثل کارچاق‌کن‌ها شده که به اسم قضات تمام می‌شود، این کارچاق‌کن‌ها می‌گویند مثلاً می‌رویم و با قاضی صحبت می‌کنیم و قاضی را به اصطلاح نرم می‌کنیم اما اینها همه ادعاست، ادعای نفوذ به قاضی را دارند. این موارد به قوه قضائیه لطمه می‌زند و باید برخورد جدی با این گونه افراد شود.
قاضی باید از خود، هر روز حساب بکشد و در بحث معنویاتِ خود، ممارست داشته باشد و از سوی دیگر نیز در زندگی تأمین باشد.
حتماً باید به وضعیت معیشت قضات توجه شود چراکه مسند قضا با هیچ مسند دیگری قابل قیاس نیست و این درحالی است که قاضی همیشه در مظان اتهام است و همیشه در مظان اعمال قوه قضائیه است. در مظان برخی افراد سودجوست که با ثروت‌شان می‌خواهند به قاضی نفوذ کنند و اینجاست که وظایف حکومت به فرموده حضرت علی (ع) در مقابل قضات و جایگاه رفیع مسند قضا باید تعریف شود چرا که قاضی آخرین پناهگاه مردم است و بنابراین باید به معیشت قاضی به معنای اکمل رسیدگی شود و به شأن قاضی به معنای ویژه توجه شود.
اکنون به نظرم تا رسیدن به این جایگاه شرعی فاصله داریم در حالی که قضات ما از پاک‌دست‌ترین افراد هستند اما در ساده‌ترین پرونده‌ها حق‌الوکاله وکلا بیش از حقوق یک قاضی است. این موضوع را باید غنیمت شمرد که همکاران قاضی با پاک‌دستی و شرافت زندگی می‌کنند و باید به آنها توجه ویژه شود تا خدای ناکرده مورد آسیب قرار نگیرند و امیدواریم در دوره تحول قضایی و با همکاری دولت و مجلس با قوه قضائیه به جایگاه واقعی و شرعی مسند خطیر قضا نزدیک شویم.قابل توجه اینکه در تمام جوانب بین المللی به این موضوع مهم به صورت ویژه توجه می شود و انشاالله با نگاه عمیق و تحولگرای آیت الله رئیسی و دیگر قوا این مهم محقق شود.
البته همیشه بحث فساد و آسیب مطرح نیست اما امانتی که در دست قاضی است و آن قضاوت است سبب می‌شود با عدم تأمین زندگی، به شأن قاضی لطمه وارد شود. مردم حتی به نحوه لباس پوشیدن قاضی هم حساس هستند و پوشش این افراد باید مناسب و متعارف باشد و حتی محل سکونت قاضی باید مناسب باشد. گاهی ممکن است خدای ناکرده یک قاضی نتواند خواسته فرزندش را اجابت کند و این به شأن قاضی لطمه می‌زند.
یک کارمندی در اداره‌ای ممکن است که تا آخر عمرش در مظان پرداخت رشوه قرار نگیرد اما یک قاضی روزانه در مظان این موضوع قرار دارد. باید تلاش کنیم تا این موضوع رفع شود.
شما روزانه چند ساعت قضاوت می‌کنید؟
قاضی: فکر می‌کنم تنها کسی هستم که وقت رسیدگی در عصر را گذاشته‌ام و این موضوع علاوه بر ساعات صبح است و بنا بر تأکیدات رئیس قوه قضائیه از خرداد ماه، ماهی حدود 40 پرونده را در وقت عصر از ساعت 16.30 تا 19 رسیدگی می‌کنم و حداقل دو روز در هر هفته علاوه بر صبح، نوبت رسیدگی در عصرنیز قرار داده ایم که تا پاسی از شب ادامه دارد.
آیا خانواده‌تان از این همه فعالیت اعلام رضایت دارند؟
قاضی:کسی که در این عرصه قدم گذاشت باید روحیه و زندگی‌اش را نیز با آن متناسب کند و قاضی باید فردی صبور به مشکلات باشد و به همین دلیل اغلب تا پاسی از شب در دادگاه حضور دارم و قضاوت می‌کنم. خیلی از مراجعین ابتدا فکر می‌کردند که ساعت حضورشان را به اشتباه به آنها اعلام کرده‌اند و فکر می‌کردند دادگاه تعطیل است اما وقتی می‌آمدند و می‌دیدند که بنده آماده رسیدگی به شکایات‌شان هستم تعجب می‌کردند.
به طور کلی چه تعداد پرونده را به صلح و سازش ختم کرده‌اید؟
قاضی: قریب به 300 پرونده مختص به شعبه خودم را در مدت 23 ماه به صلح و سازش خاتمه دادم و این توفیق در سازش منجر به مختومه شدن بالغ بر 53 پرونده در سایر شعب و سایر مراجع قضایی شده یعنی توفیق سازش نزدیک به 600 خانواده و بسته شدن 53 پرونده در دیگر مراجع قضایی شده است.
بزرگترین مشکل دادگاهها و دادرسی‌ها را چه می‌دانید؟
قاضی: علاوه بر کمبود نیروی انسانی، ازدحام و شلوغی مراجعان به دستگاه قضا بزرگترین مشکل است.
راه‌حل آن را چه می‌دانید؟
قاضی: صلح و سازش، توجه خاص به پیشگیری و ایجاد فرهنگ‌سازی و استقلال مالی قوه قضائیه. این سه اصل باید باشد.
آیا تاکنون این موارد رعایت شده است؟
قاضی: حرکت‌های خوبی انجام شده اما باید عملیاتی‌تر شود.
شدنی است؟
قاضی: بله، در دو حوزه صلح و سازش و پیشگیری شدنی است و در حوزه استقلال مالی نیازمند همکاری دولت و مجلس هستیم.در حوزه صلح و سازش در پرونده‌های کیفری بسیاری ثابت کردیم که صلح و سازش می‌تواند از حجم پرونده‌ها و اطاله دادرسی‌ها بکاهد و اینکه پس از یکسال رسیدگی در سال 97، فقط 23 پرونده اینجانب مورد تجدید نظرخواهی قرار می گیرد دلیلی واضح بر اثبات این مهم است. امیدوارم همه همکاران در این مسیر گام بردارند و صلح، سازش،فرهنگ ایثار و گذشت را در قضاوت‌های خود نشان داده و آن را گسترش دهند.
حرف پایانی...
قاضی: صلح و سازی از دیدگاه شرع مقدس اسلام ارزش و مرتبه بسیار بالایی دارد و هم آثار اقتصادی و اجتماعی بسیار خوبی برای طرفین پرونده ایجاد می کند و هم از صرف بیت المال جلوگیری می کند. در آیات متعدد قرآن کریم و روایات متعدد، اشارات زیادی به این موضوع شده و آن را یک دستور قرار داده و در جایی می فرمایند «عدم صلح و سازش و ادامه فتنه و نزاع جای در پای شیطان گذاشتن است» و بر اساس حدیثی از امام علی(ع)، خوشحالی ابلیس در هنگام جدایی و تفرقه میان دو دوست به اندازه شادمانی او هنگام خروج آدم از بهشت است.
صلح و سازش برکات و آثاری برای طرفین پرونده دارد که از جمله آن می توان به رفع خصومت ، کینه ، درگیری ، آرامش فکری و ... اشاره کرد. همچنین سازش هزینه های رفت و آمد به دادگاه و سایر هزینه های دادرسی را کاهش می دهد که از برکات آن طرفین دعوا و مردم منتفع می شوند.این کار فرهنگ صلح و سازش را در جامعه گسترش خواهد داد و سبب گرایش مردم به آرامش خواهد شد.از سوی دیگر مراحل قضایی کاهش می یابد، زندانی کمتر شود و به این ترتیب از صرف هزینه بیت المال جلوگیری خواهد شد.