به گزارش مشرق، «برایان هوک»، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران در مصاحبه‌ای که متن آن جمعه منتشر شده گفته که دولت این کشور چندی پیش با دولت‌های اروپایی در خصوص مبادلات مجاز از طریق ساز و کار موسوم به «اینستکس» به تفاهم دست یافته است.
بیشتر بخوانید:
سخنان مداخله‌جویانه پمپئو درباره تظاهرات عراق
هوک که در عربستان سعودی با شبکه تلویزیون العربیه مصاحبه می‌کرد در پاسخ به سوالی در خصوص اقدام اروپایی‌ها برای راه‌اندازی ساز و کار اینستکس با هدف ادعایی تسهیل مبادله با ایران گفت: «ما شاهد انجام هیچ معامله‌ای از طریق اینستکس یا ساز و کار ویژه‌ای که انگلیس، فرانسه و آلمان راه‌اندازی کرده‌اند نبوده‌ایم.»
وی اضافه کرد: «پیش‌بینی نمی‌کنیم که در هیچ مقطعی، از طریق این کانال فعالیتی که مشمول تحریم‌های آمریکا است انجام شود. ما به سه کشور اروپایی بسیار روشن گفته‌ایم که این کانال می‌تواند ساز و کاری برای تسهیل مبادلات غذا، دارو، دستگاه‌های پزشکی یا محصولات کشاورزی باشد، ولی نمی‌تواند مشمول فعالیت‌های قابل‌تحریم شود و فکر می‌کنم که مدتی پیش بر سر این به تفاهم دست پیدا کردیم.»
او در ادامه گفت: «بنابراین، اروپایی‌ها این ساز و کار را برای تسهیل مبادلات کالاهای قانونی راه‌اندازی کرده‌اند.»
برایان هوک مدعی شد به این مسئله که ایران ساز و کار متناظر اینستکس را راه‌اندازی بکند هم شک دارد. وی گفت: «فکر نمی‌کنم ایران هیچ‌وقت ساز و کار متناظر آن را ایجاد کند، چون اگر اینکار را بخواهند انجام دهند به شفافیت نیاز خواهد داشت.»
«عبدالناصر همتی»، رئیس بانک مرکزی ایران هم چندی پیش در مصاحبه‌ای با یک رسانه آمریکایی گفت که ایران به این نتیجه رسیده که مشکل ساز و کار اینستکس این است که اروپایی‌ها برای برنامه‌هایشان به اجازه اروپا نیاز دارند.
همتی در مصاحبه با المانیتور درباره ساز و کار مالی موسوم به اینستکس گفت: «من به این نتیجه رسیده‌ایم که مسئله به اینستکس و ساز و کار آن مربوط نیست. مسئله این است که اروپایی‌ها ظاهراً برای برنامه‌هایشان به اجازه آمریکا نیاز دارند.»
سه کشور اروپایی طرف برجام از ۱۱ بهمن‌ماه ساز و کاری به نام اینستکس INSTEX را برای تسهیل مبادلات تجاری با ایرن راه‌اندازی کرده‌اند.
اینستکس سرواژه‌ای است که از قرار گرفتن حروف ابتدایی عبارت «Instrument in Support of Trade Exchange» به معنای «ابزاری برای حمایت از مبادلات تجاری» تشکیل شده است.
این نهاد در فرانسه ثبت شده و مقر آن در پاریس است. اداره آن بر عهده آلمان است و انگلیس هم به عنوان سهامدار در آن مشارکت خواهد داشت. اروپایی‌ها ثبت این کانال ویژه را با تأخیر فراوان آغاز کردند و از وعده‌های اولیه برای پوشش دادن مبادلات نفت با ایران عقب‌نشینی کرده‌اند.
همتی در مصاحبه با المانیتور گفت: «ما برای اینکه بهانه‌ای دست اروپایی‌ها ندهیم نهاد متناظر اینستکس را زودتر از اروپایی‌ها راه‌اندازی کرده، مدیر آن را مشخص کردیم و سرمایه لازم برای آن را اختصاص داریم.»
وی اضافه کرد: «اروپایی‌ها بعد از تأخیر طولانی مدت چهار ماهه آماده شدند و یک مبادله ۴ میلیون دلاری از طریق اینستکس انجام شد که از طریق آن ما اقدام به خرید دارو برای یکی از استان‌ها کردیم. بعد از آن هیچ مبادله‌ای انجام نشده است.»
همتی تصریح کرد: «اروپایی‌ها همیشه ادعا می‌کنند که باید کار را با کالاهایی آغاز کنند که مشمول تحریم‌ها نیستند ولی اینستکس دقیقاً برای تسهیل مبادلات کالاهای تحریم‌شده راه‌اندازی شد. بنابراین من مطمئن نیستم که اینستکس ابزاری فوق‌العاده و خاص برای ایران باشد.»
رئیس بانک مرکزی در پاسخ به این سوال که چرا هیچ مبادله‌ای بعد از مبادله اول انجام نشده گفت: «چون آنها هیچ پولی به اینستکس اختصاص ندادند. ما به اروپایی‌ها گفتیم که یا باید بر اساس یک توافق پیش‌خرید اقدام به راه‌اندازی خط اعتباری کنند یا اینکه به صورت مستقیم نفت ما را خریداری کنند. با این وجود به نظر می‌رسد که آمریکا اجازه اینها را نداده و اروپایی‌ها ادعا می‌کنند که هنوز آمریکا به آنها اجازه این کار را نداده است. احساس من این است که اروپایی‌ها عزمی برای اینکه مستقل عمل کنند ندارند.»
همتی در پاسخ به این سوال که آیا درباره اینستکس خوش‌بین نیست گفت: «من به این نتیجه رسدیه‌ام که مسئله به اینستکس و ساز و کار آن مربوط نیست. مسئله این است که اروپایی‌ها ظاهراً برای برنامه‌هایشان به اجازه امریکا نیاز دارند. آنها نتوانسته‌اند راه حلی برای این مشکل پیدا کنند. به این دلیل است که دلیلی برای خوش‌بین بودن نمی‌بینم.»
وی اضافه کرد: «ما می‌خواهیم نفتمان را صادر کنیم و اگر آنها نمی‌خواهند نفت ما را خریداری کنند، هیچ فایده‌ای در این نمی‌بینم.»