به گزارش مشرق، مدیرکل موقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی دیروز دوشنبه 11 نوامبر هفدهمین گزارش درباره راستی آزمایی اجرای برجام و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در پرتو قطعنامه 2231 ( 2015 ) شورای امنیت به نشست‌های عادی شورای حکام را منتشر کرد.

بیشتر بخوانید:

سفیر ایران در سازمان ملل: هر ۶۰ روز تعهدات ما محدودتر می‌شود

متن کامل این گزارش به شرح زیر است:

A .مقدمه

1 .این گزارش مدیرکل موقت به شورای حکام و به موازات آن به شورای امنیت سازمان ملل (شورای امنیت) در خصوص اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران ذیل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و در خصوص موضوعات مرتبط با راستی آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطعنامه 2231 ( 2015 ) شورای امنیت می‌باشد. این (گزارش) همچنین اطلاعاتی در خصوص موضوعات مالی، مشورت‌ها و تبادل اطلاعات آژانس با کمیسیون مشترک ایجاد شده توسط برجام، ارائه می‌دهد.

B .سابقه

2 .در تاریخ 14 ژوئیه 2015، چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، انگلیس، ایالات متحده آمریکا، به همراه نماینده عالی اتحادیه اروپا (3+EU/E3) و ایران در مورد برجام توافق کردند. در تاریخ 20 ژوئیه 2015 شورای امنیت قطعنامه 2231 (2015) را به تصویب رساند که در آن از جمله از مدیرکل درخواست کرد که «راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران برای کل دوره تعهدات یاد شده در چارچوب برجام را برعهده گیرد». در اوت 2015، شورای حکام به مدیرکل اجازه داد تا راستی آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران همانگونه که در برجام پیش بینی شده را انجام داده و بر همین اساس برای کل دوره تعهدات یاد شده در پرتو قطعنامه شماره 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل، منوط به در اختیار داشتن منابع مالی و منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس، گزارش ارائه کند.

شورای حکام همچنین اجازه داد که آژانس با کمیسیون مشترک همچنان که در سند 23/2015/GOV و اصلاحیه یک آن آمده، مشورت و تبادل اطلاعات کند.

3 .در دسامبر 2016 و ژانویه 2017 مدیرکل 9 سند، که از سوی همه اعضای کمیسیون مشترک تهیه و به تایید رسیده و متضمن روشنگری‌هایی برای اجرای اقدامات مرتبط هسته‌ای ایران مندرج در برجام برای دوره زمانی آن بود را با کشورهای عضو در میان گذاشت.

4. در 8 می 2019، ایران بیانیه‌ای منتشر کرد که از جمله حاوی این مطلب بود که «در راستای اعمال حقوق خود، همانطور که در بندهای 26 و 36 برجام مصرح است، شورای عالی امنیت ملی ایران دستوری مبتنی بر توقف برخی اقدامات ایران ذیل برجام از امروز صادر کرد.»

5 .هزینه سالانه تخمینی آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی ایران و برای راستی آزمایی و نظارت تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران به شرح مندرج در برجام مبلغ 9.2 میلیون یورو در سال می‌باشد. برای سال 2019 منابع مالی فرابودجه‌ای برای مبلغ 4 میلیون یورو از 9.2 میلیون یورو لازم است . تا تاریخ 7 نوامبر2019 ، مبلغ 7.1 میلیون یورو منابع مالی فرابودجه‌ای برای تامین هزینه فعالیت‌های مرتبط با برجام برای سال 2019 و بعد آن در دسترس است. 

C .فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بر برجام

6. از تاریخ 16 ژانویه 2016 (روز اجرای برجام) آژانس اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام را منطبق با رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس و به شیوه‌ای بیطرفانه و عینی راستی آزمایی و نظارت کرده است. آژانس از زمان انتشار گزارش فصلی اوت 2019 مدیرکل موقت که در به روز رسانی‌های مربوطه در دو گزارش در سپتامبر و نوامبر 2019 آمده است، به شرح ذیل گزارش می‌دهد.

1.C .فعالیت‌های مربوط به آب سنگین و بازفرآوری

7. ایران ساخت رآکتور تحقیقاتی آب سنگین اراک (رآکتور 40-IR ) را طبق طراحی اولیه آن پیگیری نکرده است. ایران قرص‌های اورانیوم طبیعی، میله‌های سوخت یا مجموعه‌های سوخت طراحی شده به صورت ویژه برای راکتور 40-IR طبق طراحی اولیه را تولید یا آزمایش نکرده و همه قرص‌های سوخت اورانیوم طبیعی و مجموعه‌های سوخت موجود در انبار تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده است. 

8. ایران به اطلاع رسانی به آژانس در خصوص موجودی آب سنگین در ایران و تولید آب سنگین در کارخانه تولید آب سنگین (HWPP) ادامه و به آژانس اجازه داده است که بر میزان ذخایر آب سنگین ایران و مقدار آب سنگین تولید شده در HWPP نظارت کند.

در تاریخ 28 اکتبر 2019 ،آژانس راستی آزمایی کرد که مقدار تولید شده و در حال استفاده از آب سنگین در این کارخانه 128.9 متریک تن می‌باشد. در طول دوره گزارش دهی ایران بیش از 130 متریک تن آب سنگین نداشته است.

9. ایران فعالیت‌های مربوط به بازفرآوری را در راکتور تحقیقاتی تهران (TRR) و تأسیسات تولید ایزوتوپ مولیبدن، ید و زنون (MIX ) و یا در هر تأسیسات اعلام شده دیگر به آژانس، انجام نداده است.

2.C .فعالیت‌های مربوط به غنی سازی و سوخت

10. در کارخانه غنی سازی سوخت (FEP ) در نطنز بیش از 5060 سانتریفیوژ 1-IR به صورت نصب شده در 30 آبشار به شکل پیکره بندی شده در واحدهای عملیاتی در زمان توافق پیرامون برجام به صورت نصب شده وجود نداشته است.

ایران 18 سانتریفیوژ 1-IR را از میان سانتریفیوژهای در حال نگهداری در انبار به منظور جایگزینی با سانتریفیوژهای آسیب دیده یا خراب نصب شده در FEP خارج کرده است.

11. ایران به غنی سازی UF6 در FEP و از زمان گزارش فصلی قبلی مدیرکل موقت، غنی سازی اورانیوم را در کارخانه آزمایشی غنی سازی در نطنز و کارخانه غنی سازی فردو در فردو ادامه داده است. همچنانکه قبلا گزارش شده است در هشتم ژولای 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که ایران شروع به غنی سازی UF6 با غنای بالاتر از 3.67 درصد از اورانیوم 235 کرده است.از آن زمان تاکنون، ایران اقدام به غنی سازی اورانیوم تا 4.5 درصد از اورانیوم 235 کرده است.  

12. همچنان که قبلا گزارش شده است، در اول ژولای 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که کل موجودی ذخیره شده اورانیوم غنی سازی شده ایران از میزان 300 کیلوگرم UF6 غنی شده تا میزان 3.67 درصد اورانیوم 235 ( یا معادل آن در اشکال مختلف شیمیایی) فراتر رفته است. میزان 300 کیلوگرم UF6 معادل با 202.8 کیلوگرم اورانیوم می‌باشد.

13. تا تاریخ 3 نوامبر 2019، آژانس راستی آزمایی کرد که بر اساس برجام و مصوبات کمیسیون مشترک، میزان کلی ذخیره اورانیوم غنی شده تا 3.67 درصد اورانیوم 235 ایران 372.3کیلوگرم (+130.7 کیلوگرم از زمان گزارش فصلی پیشین مدیرکل موقت) بوده است. این ذخیره شامل 212.6 کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا 3.67 درصد از اورانیوم 235 تولید شده قبل از هشتم ژولای 2019 و 159.7 کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا 4.5 درصد از اورانیوم 235 تولید شده از هشتم ژولای 2019 بوده است.

14. در کارخانه غنی سازی سوخت فردو (FFEP) بیش از 1044 سانتریفیوژ 1-IR در یک بال (واحد 2) از تأسیسات مزبور قرار داده نشده است. در تاریخ 6 نوامبر 2019 ،آژانس راستی آزمایی کرد که تعداد 1020 سانتریفیوژ 1-IR در شش آبشار نصب هستند. در همان تاریخ آژانس راستی آزمایی کرد که 10 سانتریفیوژ 1-IR در قالب طراحی موقعیت‌های 16 سانتریفیوژ 1-IR نصب شده بودند و یک سانتریفیوژ 1-IR در یک موقعیت جداگانه نصب شده بود، به منظور انجام «تحقیق مقدماتی و فعالیت‌های تحقیق و توسعه در ارتباط با تولید ایزوتوپ‌های پایدار».

ایران در بازه زمانی گزارش هیچ گونه غنی سازی یا فعالیت‌های تحقیق و توسعه مرتبط در این کارخانه انجام نداده و هیچ گونه مواد هسته‌ای در کارخانه وجود نداشته است.

15. همچنانکه قبال گزارش شده است، در 6 نوامبر 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که ایران یک مخزن UF6 طبیعی را از FEP به FFEP منتقل کرده است. در همان تاریخ، آژانس همچنین راستی آزمایی کرد که این مخزن در FFEP برای خوراک دهی به 2 آبشار سانتریفیوژ IR1 ، که از 16 ژانویه 2016 (‌روز اجرای برجام) می‌چرخند، برای آماده سازی، متصل شده است. همچنین در همان تاریخ آژانس راستی آزمایی کرد که 2 آبشار سانتریفیوژ IR1 ، که تمام زیرساخت‌های مرتبط با آنها در وضعیت غیرفعال مانده بودند و 2 آبشاری که در حال انجام اصلاحات به منظور تولید ایزوتوپ‌های پایدار بودند، بدون تغییر ماندند. در 9 نوامبر 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که ایران خوراک دهی UF6 به 2 آبشار سانتریفیوژ IR1 که از روز اجرای برجام در حال چرخش بودند را برای غنی سازی آغاز کرده است. از 6 نوامبر 2019 مواد هسته‌ای در FFEP قرار داده شده و از 9 نوامبر 2019 ایران غنی سازی را در این کارخانه آغاز کرده است. 

16. همه سانتریفیوژها و زیرساخت‌های مربوطه در انبار، تحت نظارت مداوم آژانس باقی مانده‌اند. با این حال، در طول دوره این گزارش برخی از سانتریفیوژها و زیرساخت‌های وابسته به آنها از انبار جهت نصب در PFEP در حالی که تحت نظارت مستمر آژانس در کل فرآیند قرار داشته‌اند، خارج شده‌اند.  آژانس دسترسی منظم به ساختمان‌های مرتبط در نطنز شامل همه FEP و کارخانه نیمه صنعتی غنی سازی PFEP  را ادامه داده و دسترسی روزانه طبق درخواست آژانس انجام شده است. آژانس کماکان دسترسی معمول به FFEP ،از جمله دسترسی روزانه در صورت درخواست، داشته است.

17. از زمان گزارش فصلی پیشین مدیرکل موقت، ایران برخی فعالیت‌های غنی سازی انجام داده که در راستای برنامه بلند مدت غنی سازی تحقیق و توسعه‌اش، که در تاریخ 16 ژانویه 2016 به آژانس ارائه کرده است، قرار ندارند.

18. در تاریخ 26 اکتبر 2019، آژانس راستی آزمایی کرد که کلیه میله‌های سوخت پرتودهی شده در TRR در ایران از میزان پرتودهی کمتر از 1 رم بر ساعت (در یک متر در هوا) برخوردار نیستند.  

19. ایران هیچکدام از تأسیسات اعلام شده را به منظور تبدیل مجدد صفحات سوخت یا ضایعات به UF6 مورد استفاده قرار نداده و از ساخت تأسیسات جدید بدین منظور به آژانس اطلاعی نداده است.

3.C .تحقیق و توسعه، تولید و موجودی سانتریفیوژ

20. همانطور که قبلا گزارش شد، ایران در تاریخ 8 سپتامبر 2019 به آژانس اطلاع داد که اتصال‌های سرپوش را به نحوی تغییر خواهد داد که محصول و باقی مانده‌ها در 5 آبشار تحقیق و توسعه در نطنز (شماره‌های 2، 3، 4، 5 و 6) به صورت جداگانه جمع آوری شوند.

21. ایران در تاریخ 23 اکتبر 2019 طی نامه‌ای به آژانس اطلاع داد که قصد دارد 6 نوع جدید از ماشین‌های سانتریفیوژ، مشخصا IRs ، IR8s ،IR8b ،IR7، IR9 و IR6smo را در موقعیت تکی در PFEP نصب کند. آژانس در مکاتبه مورخه 24 اکتبر 2019 از ایران خواست که الگوهایی را که در تاریخ 15 ژانویه 2016 به آژانس ارائه کرده بود به نحوی به روزرسانی کند که مشخصات سانتریفیوژهای IR8s ،IR8b ، IR9 ،IRs و IR6smo را در برگیرد.در مکاتبه مورخ 4 نوامبر 2019، ایران پرسشنامه اطلاعات طراحی برای PFEP را به نحوی به روزرسانی کرد که تمامی انواع سانتریفیوژهای موجود را در برگیرد.

22. در تاریخ 5 نوامبر 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که سانتریفیوژها و آبشارهای زیر در خطوط 2 و 3 تحقیق و توسعه نصب شده و با UF6 آزمایش می‌شوند.تا 22 سانتریفیوژ IR2m شامل یک آبشار 20 تایی، تا 22 سانتریفیوژ IR4 شامل یک آبشار 20 تایی، تا 11 سانتریفیوژ IR5 شامل یک آبشار 10 تایی، تا 34 سانتریفیوژ IR6 شامل یک آبشار 10 تایی و یک آبشار 20 تایی، تا 33 سانتریفیوژ IR6s شامل یک آبشار 20 تایی و 12 سانتریفیوژ که در یک ترکیب جدید نصب شده‌اند (IR6smo) سه سانتریفیوژ تکی IR8،  یک سانتریفیوژ تکی IR3 ، یک سانتریفیوژ تکی IR6m ، یک سانتریفیوژ تکی IR6m، دو سانتریفیوژ تکی IR7، یک سانتریفیوژ تکی IR8s، یک سانتریفیوژ تکی IR8b، یک سانتریفیوژ تکی IRs و یک سانتریفیوژ تکی IR9 .

ایران به آژانس اطلاع داده که تمامی آبشارهای نصب شده در خطوط 2 و 3 تحقیق و توسعه در PFEP هرگاه که نصب شوند، برای انباشتن اورانیوم غنی شده به کار خواهند رفت. 

23. در 21 اکتبر 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که ایران نصب مجدد یک آبشار 164 تایی سانتریفیوژ IR4 و یک آبشار 164 تایی سانتریفیوژ IR2m به همراه لوله کشی‌های لازم در خطوط تحقیق و توسعه 4 و 5 را تکمیل کرده است. 

در 30 اکتبر 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که هر دوی این آبشارها اورانیوم غنی شده را انباشت کرده‌اند. در 13 اکتبر 2019 ایران به آژانس اطلاع داد که ابتدا یک آبشار 30 تایی از سانتریفیوژ IR6 در خط 6 تحقیق و توسعه پیش از افزایش آبشار به 164 سانتریفیوژ IR6 نصب خواهد کرد.

در 30 اکتبر 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که نصب مجدد لوله کشی در خط 6 تحقیق و توسعه برای جاگیری یک آبشار 164 تایی سانتریفیوژ IR6 و همچنین نصب آبشار 30 تایی سانتریفیوژ IR6 تکمیل شده است. در پنجم نوامبر 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که آبشار 30 تایی IR6 در حال انباشتن اورانیوم غنی شده بود.

24. در اکتبر 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که ایران تست مکانیکی سه سانتریفیوژ IR4 را به صورت همزمان در مرکز تحقیقاتی تهران به مدت 12 روز انجام داده است. در 9 نوامبر 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که ایران محل جدیدی را به جز محل‌های مشخص شده در برجام برای تست مکانیکی سانتریفیوژها تجهیز کرده است.

25. ایران اظهارنامه‌های مربوط به تولید و موجودی لوله‌های روتور سانتریفیوژ و بیلوز را به آژانس ارائه کرده و اجازه راستی آزمایی اقلام در موجودی را به آژانس داده است. آژانس نظارت مداوم شامل استفاده از اقدامات نظارتی و مراقبتی را انجام داده و راستی آزمایی کرده که تجهیزات اعلام شده برای تولید لوله‌های روتور و بیلوزها برای تولید سانتریفیوژ نه فقط برای فعالیت‌های مشخص شده در برجام، بلکه برای فعالیت‌هایی فراتر از آنچه در برجام مشخص شده است، مانند نصب آبشارهای جدید که در بند قبل توضیح داده شد، استفاده شده‌اند. ایران هیچگونه سانتریفیوژ IR1 را برای جایگزینی با آنهایی که خراب شده و یا از کار افتاده‌اند، تولید نکرده است.

26. همه لوله‌های روتور اعلام شده، بیلوزها و مجموعه‌های روتور شامل لوله روتورها و بیلوزهایی از جمله آنهایی که از روز اجرا تولید شده‌اند، تحت نظارت مداوم آژانس قرار داشته‌اند. در 21 اکتبر 2019 آژانس راستی آزمایی کرد که ایران استفاده از فیبر کربن، که تحت اقدامات نظارتی و مراقبتی مداوم آژانس نبوده است، لوله‌های روتور تولید کرده است. فرآیند تولید لوله روتورها و بیلوزها تحت نظارت مداوم آژانس می‌باشد.

D.اقامات شفاف سازی

27.  .ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از نظاره گرها و مهر و موم‌های الکترونیکی آنلاین در زمینه غنی سازی استفاده کند تا بدین وسیله وضعیت آنها در اماکن هسته‌ای به بازرسان آژانس مخابره و جمع آورز خودکار ثبت سوابق اندازه گیری توسط ادوات اندازه گیری نصب شده آژانس تسهیل شود.

ایران بنا به درخواست آژانس نسبت به صدور روادید درازمدت برای بازرسان منصوب آژانس اقدام کرده و برای آژانس در اماکن هسته‌ای، محل کار مناسب فراهم کرده و استفاده از محل کار در مکان‌های نزدیک سایت‌های هسته‌ای در ایران را تسهیل کرده است.

28.  .ایران کماکان به آژانس اجازه داده تا از طریق اقدامات مورد توافق با ایران، از جمله از طریق اقدامات مراقبتی و نظارتی containment and surveillance measures بر تمامی کنسانتره سنگ اورانیوم (UOC) تولید شده در ایران یا به دست آمده از دیگر منابع و انتقال آنها به تاسیسات تبدیل اورانیوم (UCF ) در اصفهان، نظارت کند. همچنین ایران تمامی اطلاعات ضروری برای قادر کردن آژانس جهت راستی آزمایی تولید کنسانتره سنگ اورانیوم UOC و موجودی انبار UOC تولید شده در ایران یا به دست آمده از هر منبع دیگری را ارائه کرده است.

E. سایر اطلاعات مرتبط

29. ایران همچنان به اجرای موقت پروتکل الحاقی موافقتنامه پادمان‌ها براساس ماده 17 (b) پروتکل الحاقی تا زمان لازم الاجرا شدن آن ادامه می‌دهد. آژانس به ارزیابی اظهارنامه‌های ایران ذیل پروتکل الحاقی ادامه داده است و تحت پروتکل الحاقی، دسترسی‌های تکمیلی به همه سایت‌ها و اماکن مورد نیاز برای بازدید در ایران داشته است. همکاری به موقع و فعالانه از سوی ایران در ارائه چنین دسترسی، موجب تسهیل در اجرای پروتکل الحاقی شده و اعتماد را افزایش می‌دهد.

همانطور که در تاریخ 7 نوامبر 2019 مدیرکل موقت به شورای حکام گزارش کرد، آژانس ذرات اورانیوم طبیعی ساخت بشر در مکانی که توسط ایران به آژانس اظهار نشده بود، شناسایی کرده است. مهم است که ایران به تعاملات خود با آژانس برای حل و فصل موضوع در اسرع وقت ممکن ادامه دهد. تعاملات ادامه دار بین آژانس و ایران در ارتباط با اجرای موافقتنامه پادمان و پروتکل الحاقی، نیازمند همکاری به موقع و کامل توسط ایران است. 

30. راستی آزمایی و نظارت آژانس بر سایر تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران ذیل برجام، شامل تعهداتی که در بخش‌های D ،E، S و T ضمیمه یک برجام تصریح شده، ادامه دارد.

31. طی مقطع زمانی این گزارش، آژانس در یک جلسه از جلسات گروه کاری خرید کمیسیون مشترک شرکت کرده است. (برجام، ضمیمه چهار - کمیسیون مشترک، بند 6.4.6.)

F .خلاصه

32. آژانس به راستی آزمایی عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در تاسیسات هسته‌ای و مکان‌های خارج از تاسیسات که به طور معمول مورد استفاده قرار می‌گیرند (LOFs ) و از سوی ایران در چارچوب موافقتنامه پادمان‌های آن اظهار شده، ادامه می‌دهد. ارزیابی‌ها در خصوص نبود فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای اظهار نشده برای ایران کماکان ادامه دارد.

33. از روز اجرا، آژانس به نظارت و راستی آزمایی اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای از سوی ایران براساس مفاد برجام پرداخته است.

34. مدیرکل موقت به گزارش دهی به طور مقتضی ادامه خواهد داد.