به گزارش مشرق، امیر تفرشی- تحلیلگر مسائل آمریکای لاتین در روزنامه قدس نوشت:
«اوو مورالس» رئیس‌جمهور بولیوی پس از افزایش اعتراض‌های داخلی نسبت به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری و در پی کودتایی طراحی و اجرا شده از سوی آمریکا و ارتش این کشور روز دوشنبه ضمن اعلام کناره‌گیری از مقام خود پس از دریافت پناهندگی از مکزیک راهی این کشور شد.
این اقدام مورالس در میان سرمستی و خوشحالی مقامات واشنگتن در حالی صورت گرفت که مورالس پیشتر از سوی کمیسیون انتخابات بولیوی برنده انتخابات ریاست جمهوری که در ماه اکتبر (۲۸ مهر) انجام گرفت اعلام شده بود. مورالس در یک سخنرانی ملی که پیش از استعفایش انجام شد به تحولات کشورش پرداخته، خود را قربانی کودتا نامیده و اعلام کرد به این دلیل استعفا می‌دهد تا مانع خونریزی شود؛ اما او در عین حال تأکید کرد که مبارزه اینجا تمام نمی‌شود.
بیشتر بخوانید:
کناره‌گیری سریع و یکباره مورالس هر چند بسیاری از ناظران را با شگفتی بسیاری روبه‌رو ساخت اما خلأ قدرت ایجاد شده پس از این اقدام وی در بولیوی و نحوه اداره این کشور اکنون پرسش‌های بسیاری را پیش روی تحلیلگران مسائل بین‌الملل قرار داده است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین پرسش‌های مطرح شده درباره تحولات بولیوی و سناریوهای آینده این کشور پرداخته و تا حد ممکن به آن پاسخ داده می‌شود.
*چه کسی جایگزین رئیس‌جمهور می‌شود؟
همان گونه که گفته شد پس از کناره‌گیری یکباره اوو مورالس بولیوی با خلأ قدرت گسترده روبه‌رو شده که ارکان آن را تهدید می‌کند. بر اساس ماده ۱۶۸ قانون اساسی بولیوی در صورت عدم توانایی و یا کناره‌گیری رئیس‌جمهور از قدرت به ترتیب اولویت معاون اول رئیس جمهور، رئیس مجلس سنا و سپس رئیس کنگره باید جایگزین او شوند و این در حالی است که همه این مسئولان نیز از مقام خود کناره‌گیری کرده‌اند. پیشنهاد احزاب مخالف این است که شورایی نظامی ایجاد شده و با تشکیل دولت انتقالی ۹۰ روزه شرایط برای برگزاری انتخابات بعدی فراهم شود. سناریوی دیگر آن است که «ژانین آنییز چاوز» نایب دوم رئیس مجلس سنا که از مخالفان راستگراست مدیریت دوره انتقالی را تا هنگام برگزاری انتخابات بر عهده بگیرد. اما هر دو مورد در حد گمانه است و هنوز راه حل محکمی برای خروج از بحران وجود ندارد.
*شانس مورالس برای بازگشت به قدرت چقدر است؟
هدف مخالفان از ابتدای آغاز اعتراض‌ها حذف مورالس از ساختار قدرت بود به گونه‌ای که وی نتواند بار دیگر در انتخابات شرکت کند. مورالس پیش از استعفا در مقابل فشار مخالفان با تجدید دوباره انتخابات موافقت کرد اما آن‌ها نپذیرفته و به چیزی کمتر از حذف او راضی نبودند. حال برنامه اپوزیسیون آن است که صحنه را آن گونه که خود می‌خواهند چیده و انتخابات آینده را با صحنه‌گردانی خود برگزار کنند. در این مقطع احتمالاً «کارلوس مسا» رقیب انتخاباتی مورالس که نفر دوم صحنه کارزار شده بود وارد صحنه شود. بنابراین با توجه به شواهد حداقل در کوتاه‌مدت شانسی برای رئیس جمهور مخلوع در راستای بازگشت به قدرت وجود نخواهد داشت اما مطمئناً وی به راحتی از صحنه کنار نکشیده و میدان را به مخالفان واگذار نخواهد کرد. او همان گونه که پیش از استعفا اعلام کرده به مبارزه خود ادامه خواهد داد. احتمالاً مورالس از مکزیک، بازسازی خود را آغاز می‌کند. مورالس در دوره ۱۳ ساله ریاست جمهوری کارنامه موفقی از خود به جا گذاشته است. در دوران وی رشد تولید ناخالص داخلی سه برابر شد. مورالس رئیس‌جمهوری بوده که بدون وابستگی و تبعیت از نظام نئولیبرال کشورش را توسعه داد و توانست الگویی موفق از مبارزه با فقر را در آمریکای لاتین به نمایش بگذارد. این فاکتورها مهم بوده و مردم هرگز آن‌ها را فراموش نخواهند کرد. بنابراین امکان آنکه در آینده نزدیک در بولیوی اجرای مدلی مانند آنچه در آرژانتین با بازگشت مخالفان به قدرت اتفاق افتاد محتمل به نظر می‌رسد.
*احتمال آشوب و جنگ داخلی وجود دارد؟
صحنه تحولاتی بولیوی هنوز هم پرنوسان بوده و محیط سیاسی به آرامش نرسیده است. اکنون گروه‌های حامی رئیس‌جمهور مخلوع که بیشتر از روستاییان و بومیان این کشور هستند در حال حرکت به سمت شهرها هستند که این مسئله می‌تواند روند تحولات را تغییر داده و حتی بیم آغاز آشوب و جنگ داخلی هم وجود دارد. بومیان عمدتاً سرخپوست، بزرگ‌ترین جمعیت بومیان در آمریکای لاتین را تشکیل می‌دهند و این جمعیت که بیشتر طرفدار مورالس هستند به راحتی ساکت نخواهند شد. بنابراین به نظر می‌رسد ماجرا آن قدرها هم راحت به نظر نمی‌رسد که مخالفان بتوانند به آسانی صحنه را مدیریت کرده و قدرت را به طور کامل به قبضه خود درآورند.
*چه بر سر مورالس خواهد آمد؟
رئیس‌جمهور مخلوع به دلیل آنکه جانش در خطر بود فعلاً صحنه را ترک کرده است. دو برنامه برای حذف مورالس وجود داشت؛ نخست اینکه ممکن بود او در درگیری‌های داخلی کشته شده و در حالت دوم آنکه وی به دست نظامیان دستگیر، زندانی و سپس محاکمه شود. بنابراین در نهایت مورالس در مقطع کنونی تشخیص داد برای کاهش درگیری‌ها و بازگشت آرامش به کشورش از صحنه دور شود.
*موضع آمریکا و روسیه در قبال تحولات بولیوی چگونه است؟
آمریکا از همان ابتدا در کنار مخالفان دولت مورالس قرار داشته و اصلاً صحنه‌گردان تحولات و کودتای صورت گرفته، بوده است. پیام توییتری ترامپ که وی در آن با ابراز خوشحالی از تحولات بولیوی؛ ونزوئلا و اکوادور را نیز به عنوان دو کشور مخالف سرمایه‌داری تهدید کرده بود، مؤید همین موضوع است. اما روس‌ها به طور رسمی حذف مورالس را کودتا خوانده‌اند. روس‌ها جزو حامیان مورالس بوده و طبیعتاً در مقطع کنونی هم از او حمایت کرده و می‌کنند.