سرویس جهان مشرق - در هفته گذشته خبری مبنی بر دیدار هیاتی از طالبان به ریاست ملابرادر با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در تهران مخابره شد.
به گفته سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی گروه طالبان در قطر، این هیأت در تهران با مقام‌های ارشد ایران از جمله جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی دیدار کرده است.
منابع خبری دولتی هم با تایید این خبر خاطرنشان کردند که دیدار وزیر خارجه ایران با معاون طالبان "در ادامه تلاش‌های ایران برای بازگشت صلح به افغانستان" صورت گرفته است.
در همین راستا وزیر خارجه ایران بر آمادگی ایران برای گسترش همکاریهای اقتصادی و فرهنگی با کشور و مردم افغانستان بر اساس منافع مشترک همسایگی تاکید و خاطرنشان کرده است که جمهوری اسلامی ایران همواره بر لزوم نقش‌آفرینی گروه‌های افغانستانی با مشارکت و محوریت دولت این کشور برای گفت‌وگو و حل مشکلات افغانستان و تامین امنیت تأکید کرده است.
سهیل شاهین هم عنوان داشته که در این دیدار موضوعاتی همانند روند صلح و مشکلات مهاجرین افغان در ایران مورد گفت‌وگو قرار گرفته است.
البته پیش از این نیز گروهی به نمایندگی از طالبان در شهریور ماه گذشته به ایران سفر کرده بودند که هدف از آن سفر نیز پیشبرد مذاکرات صلح افغانستان عنوان شده بود.
در رابطه با طالبان بخوانید:
خلیل زاد با ایران هم غیرمستقیم گفتگو می‌کند/آمریکا به دنبال تجزیه افغانستان نیست
** ملابرادر کیست؟
ملا برادر در سال ۱۹۶۸ در ولسوالی دهراود ولایت ارزگان به دنیا آمد و در دوران جوانی نقش مهمی در جنگ علیه نیروهای شوروی در حوزه قندهار داشت. ملا برادر علوم دینی را در پاکستان فرا گرفته و در زمان طالبان معاون ملا عمر و فرد شماره دوم این گروه بود.
البته این بار ملابردار که از اعضای ارشد گروه طالبان است در راس این هیأت بوده است. او از جمله افرادی است که از سنین پایین در نبردها علیه شوری سابق مشارکت داشته و از بنیان گذاران اصلی طالبان است. در دوره حکومت طالبان بر افغانستان وی به عنوان فرمانده طالبان در کابل انتخاب شد.
همچنین پس از اشغال افغانستان او برجسته ترین فرمانده نظامی طالبان بود و مسئولیت دو شاخه نظامی و مالی این گروه را به عهده داشت.
ملابرادر که به عنوان مغز متفکر نظامی طالبان شناخته می‌شود در سال ۲۰۱۰ توسط حکومت پاکستان دستگیر شد اما در سال ۲۰۱۳ دولت افغانستان برای پیشبرد مذاکرات صلح از اسلام آباد خواست تا او را آزاد کند.
** دیدارهای هیات طالبان با کشورهای منطقه‌ای و بین المللی
از سوی دیگر باید عنوان داشت که طالبان در سال‌های اخیر دیدارهای بسیاری را با کشورهای بین المللی و منطقه ای داشته و در این راستا دفتری را در دوحه افتتاح کرده است.
نمایندگان طالبان به ویژه در یکسال اخیر دیدارهایی را با دیپلمات‌های آمریکایی داشته اند. البته بنا بود که بین طالبان و آمریکا توافقی در کمپ دیوید امضا شود اما این توافق به دلیل آنچه آمریکا آن را حمله به نظامیان خود توسط طالبان توصیف کرد، لغو شد.
با این وجود در یک ماه گذشته این دیدارها از سر گرفته شده است که از جمله آن می‌توان به سفر زلمی خلیلزاد و هیات طالبان به اسلام آباد اشاره کرد. گفت‌وگو در اسلام‌آباد در واقع پس از چند ماه توقف مذاکرات بین دو طرف صورت گرفت، مذاکراتی که بنا بر گزارش رسانه‌های غربی به نقل از منابع آگاه در دوحه به صورت پنهانی ادامه پیدا کرده است.
همچنین در سفر هیات طالبان به پاکستان، نمایندگان این گروه به ریاست ملابرادر با مقامات پاکستانی هم دیدار کردند که در این دیدار طرف پاکستانی بر لزوم گفت‌وگوها بین طرف‌های افغانی و همچنین مذاکرات بین طالبان و آمریکایی‌ها تاکید کرده بود.
طالبان با روس‌ها نیز دیدارهایی را داشته اند. در پی آخرین سفر نمایندگان طالبان به مسکو، وزارت امورخارجه روسیه، اعلام کرد که این کشور مایل به ادامه گفت‌وگوی طالبان با آمریکاست. این وزارتخانه با انتشار بیانیه‌ای درباره دیدار مقامات طالبان با مقامات روسیه نوشت: «طرف روس بر ضرورت ازسرگیری مذاکرات میان آمریکا و جنبش طالبان تأکید کرده است.»
این بیانیه می‌افزاید که طالبان نیز، از جانب خود، خواهان ازسرگیری این مذاکرات است.
رسانه‌های روسیه تاریخ برگزاری دیدار هیأت طالبان با مسئولان روسیه را منتشر نکرده‌اند، اما فحوای سخنان نشان می‌دهد که سفر نمایندگان طالبان پس از لغو مذاکرات با آمریکا صورت پذیرفته است.
در همین راستا دو هیات از افغانستان به چین سفر کردند تا مقدمات گفت‌وگوهایی بین طالبان و دولت افغانستان را فراهم کنند. محور اصلی این مذاکرات آتش بس پایدار و پایان دادن به اختلافات داخلی افغانستان است.
گفته می‌شود که چین داوطلبانه درخواست داده که به عنوان میانجی بین طالبان و دولت افغانستان عمل کند. این ابتکار سیاسی دولت چین پس از توقف مذاکرات طالبان با افغانستان صورت گرفته است و در این رابطه قرار است نشستی در پکن برگزار شود.
همچنین سهیل شاهین سخنگوی دفتر سیاسی گروه طالبان در قطر گفته است که رونالد کوبیا، نماینده ویژه اتحادیه اروپا برای افغانستان و مارکس پونتزل، نماینده ویژه المان برای افغانستان در دوحه با عباس استانکزی، معاون دفتر سیاسی این گروه در قطر دیدار کرده است.
وی عنوان داشت که در این دیدار هر دو طرف در مورد حل مسالمت آمیز مساله صلح و روند مذاکرات صلح گفتگو کرده اند.
** بازتاب دیدار ظریف و ملابردار در رسانه‌های افغانستان
سفر هیاتی از نمایندگی طالبان به تهران در رسانه‌های مربوط به افغانستان بازتاب‌هایی داشته است. خبرگزاری صدای افغان در این رابطه خاطرنشان می‌کند که «ایران نمی خواهد به عنوان یک طرف منفعل، هرچه از سوی قدرت های بزرگ بر روند صلح افغانستان، دیکته و تحمیل شد را بپذیرد؛ زیرا این امر، نه تنها در تضاد با منافع مشروع ایران در افغانستان قرار دارد؛ بلکه افغانستان را نیز از دستیابی به یک صلح واقعی و مبتنی بر اراده مشروع مردم آن بازمی دارد.»
این خبرگزاری در یادداشت خود آورده است که «ایران می خواهد مالکیت و مدیریت روند صلح افغانستان، در اختیار دولت و مردم آن باشد و سرنوشت این روند در نهایت در چارچوب یک روند بین الافغانی، رقم بخورد نه در پشت درهای بسته و از سوی قدرت های متجاوز فرامنطقه ای.»
صفحه افغانستان خبرگزاری اسپوتنیک گزارش داد: «در این دیدار که در تهران برگزار شد بر آمادگی جمهوری اسلامی ایران برای مساعدت به شکل گیری و تقویت گفتگوهای بین الافغانی با مشارکت دولت و تمام نیروهای موثر سیاسی و اعلام آمادگی تهران برای گسترش همکاریهای اقتصادی و فرهنگی با کشور و مردم افغانستان بر اساس منافع مشترک همسایگی تاکید شد.»
روزنامه صبح کابل هم با اشاره به دیدار ملا برادر، مسؤول دفتر سیاسی طالبان در قطر با محمد جواد ظریف به نقل از سهیل شاهین عنوان داشت که در این دیدار، در مورد روند صلح افغانستان گفت‌وگو شده است.
این روزنامه با اشاره به اینکه حکومت افغانستان تا کنون در این باره واکنشی نشان نداده است، افزود: «ملا برادر در حالی وارد تهران شده و با مقام‌های ایرانی دیدار کرده که در جریان چند روز گذشته، تلاش‌هایی برای از سرگیری گفت‌وگوهای صلح میان آمریکا و طالبان، آغاز شده است.»
سیدحسام رضوی، کارشناس مسائل افغانستان در رابطه با این دیدار نوشت: مواضع مقامات ارشد جمهوری اسلامی در مورد روند صلح در افغانستان را می‌توان در سه محور اساسی جمع‌بندی کرد:
۱- مخالفت با ادامه حضور نیروهای نظامی خارجی در افغانستان و تاکید بر پایان حضور آن‌ها
۲- حمایت از آغاز مذاکرات به رهبری خود افغان‌ها
۳- سپردن حق تعیین سرنوشت به مردم افغانستان در فضای بدون دخالت خارجی
بررسی این سه محور نشان از هوشمندی جمهوری اسلامی ایران در تعیین راهبرد خود برای آینده افغانستان است. به واقع راهبرد جمهوری اسلامی ایران برای آینده افغانستان حاکی از آن است که تهران منافع خویش را در گرو تامین منافع ملت افغانستان می‌بیند و در صورتی منافع تهران تامین می‌شود که نخست ملت افغانستان به مناقع حداکثری خود رسیده باشند. در واقع جمهوری اسلامی ایران این پیام را روشن بیان می‌کند که منافع دو ملت ایران و افغانستان در هم تنیده است.
حال ایجاد ارتباط با طالبان و گفت‌وگوی مکرر با این گروه از سوی جمهوری اسلامی ایران را بر همین مبنا می‌شود بررسی کرد.
جمهوری اسلامی ایران این موضوع را پذیرفته است که طالبان بخشی جدایی‌ناپدیر از آینده سیاسی افغانستان هستند و باید در آینده این کشور نقش داشته باشند.
ارتباط ایران با این گروه می‌تواند روند مذاکرات صلح به رهبری افغان‌ها را تسهیل کرده و راه را برای سپردن آینده افغانستان به مردم این کشور هموار کند.
دیدار وزیر امور خارجه کشورمان با ملابرادر معاون سیاسی گروه طالبان نیز معنایش ایستادگی جمهوری اسلامی ایران بر راهبردهای سه‌گانه خود در قبال آینده افغانستان و حمایت جدی و همه‌جانبه از روند صلح بدون دخالت خارجی‌هاست.
بی‌شک ایران گامی صحیح در مسیر صلح افغانستان برداشته که مورد تحسین و حمایت ملت افغانستان قرار خواهد گرفت.