سرویس جهان مشرق - مسئله تجدید نظر در روابط ایالات متحده امریکا با متحدان خود در سطح جهانی یکی از مهمترین مواردی بود که به هنگام کمپین انتخاباتی دونالد ترامپ و بلافاصله پس از قدرت گرفتن وی در دستور کار قرار گرفت. ترامپ و کابینه‌اش معتقد بودند که امریکا نباید هزینه تامین امنیت متحدین خود در دنیا را تامین کرده و این کشورها باید اقدام به افزایش هزینه‌های نظامی خود یا پرداخت هزینه نظامیان امریکایی برای حمایت از آنها کنند.

در نخستین گام ترامپ انگشت اتهام خود را به سوی کشورهای اروپایی عضو پیمان آتلانتیک شمالی "ناتو" روانه کرده و اعلام کرد این کشورها در سایه حضور نظامیان امریکایی و بودجه نظامی ارتش امریکا پنهان شده و خود اقدام به کاهش هزینه نظامی کرده‌اند. تهدید جدی امریکا به پایان دادن به حمایت نظامی از دول اروپایی و یا حتی خروج از پیمان ناتو باعث شد تا مجمع کشورهای اروپایی عضو ناتو با افزایش بودجه نظامی و تخصیص مقادیر بیشتری از تولید ناخالص داخلی خود به امور نظامی موافقت کنند. اما این اعمال فشار از سوی دولت ترامپ تنها محدود به متحدین اروپایی نبود.

پایگاه‌های نظامی امریکا در شرق آسیا

مسئله استقرار نظامیان امریکایی در شرق آسیا به دوره پس از جنگ کره در ابتدای دهه ۵۰ میلادی و خطر گسترش کمونیسم در این منطقه بازمی‌گردد. پس از پایان جنگ کره در سال ۱۹۵۳ با موافقت کشورهای ژاپن و کره جنوبی که بیشترین خطر را از جانب کره شمالی و اتحاد جماهیر شوروی احساس میکردند، ده‌ها هزار نظامی امریکایی در چندین پایگاه در خاک این دو کشور مستقر شدند.

طبق توافق کلیه هزینه‌های مربوط به استقرار این نیروها و ساخت و ساز و پرداخت حقوق کارکنان نظامی و غیر نظامی امریکایی بر عهده کشورهای میزبان بود. پرداخت این هزینه‌ها به شکل سالانه بوده و هر ۵ سال یکبار دو طرف طی مذاکراتی بر سر دوره بعدی استقرار این نیروها توافق می‌کردند. در حال حاضر حدود ۵۴ هزار نظامی امریکایی در ۲۳ پایگاه نظامی در خاک ژاپن و ۲۸۵۰۰ نیرو در ۱۵ پایگاه نظامی در خاک کره جنوبی حضور دارند.

مهمترین مقرهای نظامی و هزینه سالانه

اصلی‌ترین پایگاه‌های امریکایی در خاک ژاپن پایگاه هوایی Kadena در جزیره اوکیناوا و پایگاه‌های Misawa و Yokota است. طبق توافقی که در سال ۲۰۱۶ امضا شده است دولت ژاپن موظف به پرداخت سالیانه ۲ میلیارد دلار برای تامین هزینه حضور قوای امریکایی در خاک این کشور است.

در خاک کره جنوبی نیز دو پایگاه Humphreys  و Camp Walker در جنوب سئول پایتخت این کشور مهمترین محل حضور نیروهای امریکایی هستند که هزینه سالانه‌ای به میزان ۱ میلیارد برای دولت کره به همراه دارد.

درخواست عجیب ترامپ برای پرداخت چند برابری هزینه از سوی دو کشور

دولت ترامپ معتقد است که پول پرداختی از سوی دو کشور کره جنوبی و ژاپن نه تنها جوابگوی تامین هزینه نیروهای امریکایی نیست بلکه با توجه به تهدید اتمی و موشکی کره شمالی و رشد سریع توان نظامی چین در این منطقه نیاز به تجدید نظر در برنامه‌های نظامی مشترک میان متحدین احساس میشود. سال گذشته دولت امریکا با اعزام هیات‌هایی به دو کشور درخواست مذاکره مجدد و توافق جدید را مطرح کرد.

در این مذاکرات نمایندگان ترامپ درخواست افزایش ۴ برابری پرداختی ژاپن (۸ میلیارد دلار و افزایش ۳۰۰ درصدی) و ۵ برابری کره جنوبی (۵ میلیارد دلار و افزایش ۴۰۰ درصدی) برای ادامه حضور نیروهای امریکایی را مطرح میکنند. در این میان وضعیت ژاپنی‌ها اندکی بهتر بود زیرا قرارداد ۵ ساله میان دو کشور در سال ۲۰۱۶ امضا شده و تا ۲۰۲۱ اعتبار داشت. اما قرارداد با کره جنوبی دقیقا سال گذشته به پایان رسیده و آنها با چالش جدی برای توافق جدید مواجه میشوند. کره‌ای ها موقتا موافقت امریکا با افزایش ۸ درصدی پرداخت برای ۱ سال آینده (سال ۲۰۱۹) را جلب میکنند اما در پایان سال جاری میلادی مجبور به پذیرش قرارداد جدید و یا پایان حضور نظامی امریکا در خاک این کشور خواهند شد.

هزینه توسعه پایگاه‌های نظامی مشترک

مسئله زمانی عجیب‌تر می‌شود که بدانیم پرداختی دولت ژاپن و کره جنوبی تنها محدود به هزینه استقرار نظامیان امریکایی نیست. بر اساس اسنادی که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد ژاپن و کره جنوبی بخش بزرگی از هزینه توسعه پایگاه‌های نظامی موجود در منطقه را نیز تقبل میکنند.

دولت ژاپن در برنامه توسعه پایگاه اوکیناوا ۱۲.۱ میلیارد دلار(معادل ۱۰۰ درصد هزینه)، پایگاه تفنگداران دریایی در Iwakuni مبلغ ۴.۵ میلیارد دلار (معادل ۹۴ درصد هزینه) و پایگاه آندرسن در جزیره گوام  ۳.۱ میلیارد دلار (معادل ۳۶ درصد هزینه) سرمایه گذاری کرده‌اند.

همچنین دولت کره جنوبی نیز به منظور احداث تاسیسات جدید در پایگاه Humphreys مبلغ ۱۰ میلیارد دلار معادل ۹۴ درصد کل هزینه را پرداخت خواهد کرد.

با یک حساب ساده در مورد آمار و ارقام ذکر شده میتوان به هزینه سرسام آور و باور نکردنی دو کشور در زمینه راهبرد نظامی امریکا در خاور دور پی برد.

ارتش ژاپن در سال ۲۰۱۹ بودجه دفاعی معادل ۵۰.۴۸ میلیارد دلار به امور نظامی خود اختصاص داده است. جمع هزینه سالانه حضور نیروهای امریکایی و هزینه توسعه پایگاه‌های موجود برای این کشور رقمی نزدیک به ۲۸ میلیارد دلار خواهد بود. در واقع ژاپنی‌ها برای ادامه حضور نیروهای امریکایی در خاک خود رقمی معادل ۵۶ درصد بودجه دفاعی یک سال خود را به شکل مجزا به متحد نظامی خود ایالات متحده امریکا پرداخت میکنند.

ارتش کره جنوبی نیز با بودجه دفاعی سالانه ۴۱.۳۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ مبلغی حدود ۱۵ میلیارد دلار معادل ۳۶ درصد بودجه دفاعی یک سال خود را برای تامین هزینه استقرار نیروهای امریکایی هزینه خواهند کرد.

منابع:

https://crsreports.congress.gov/product/pdf/RL/RL33436/91

https://foreignpolicy.com/2019/11/15/trump-asks-tokyo-quadruple-payments-us-troops-japan/

https://aviationweek.com/awindefense/south-korean-2019-defense-budget-82-corrected

https://www.reuters.com/article/us-japan-defence-budget/japans-military-seek-eighth-straight-annual-hike-in-defense-spending-idUSKCN1VK0D2