سرویس سیاست مشرق - تجهیز و نوسازی حمل و نقل عمومی از موضوعات مهمی است که مدیران شهری همواره دغدغه آن را دارند. این مسئله زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که کلان شهرها دچار آلودگی هستند و ناوگان حمل و نقل عمومی می‌تواند در کاهش آلودگی‌ها نقش بسزایی ایفا کند.
آلودگی هوا مهمترین چالش کنونی پایتخت است و یکی از مهمترین اقداماتی که می‌تواند در شهر تهران و سایر کلانشهرها برای کاهش آلاینده‌های هوا و کنترل منابع تولید کننده آلودگی مؤثر باشد، توسعه حمل و نقل عمومی و اعمال محدودیت برای استفاده از خودروهای شخصی است.
با نگاهی به کارنامه شهرداری در نوسازی حمل و نقل عمومی در دوره ریاست قالیباف در قامت شهردار تهران، ناگفته پیداست که تحول بزرگی در توسعه خطوط مترو و اتوبوسرانی صورت گرفت. طبق آمار در ابتدای دوره مدیریت قبلی شهرداری تنها حدود ۳۰۰ دستگاه واگن برای مترو وجود داشت، اما بعد از ۱۲ سال به حدود ۱۳۰۰ دستگاه واگن رسید، یعنی سالانه بیش از ۱۰۰ دستگاه واگن به ناوگان ریلی اضافه شده است. از سال ۸۶ تا سال ۹۶ در حدود ۱۲۰۰ دستگاه اتوبوس به سامانه اتوبوسرانی وارد شد که به طور میانگین شهرداری در سال ۱۲۰ دستگاه اتوبوس را از منابع خود و بدون کمک از دولت خریداری کرده است.
متاسفانه دولت‌های نهم، دهم و یازدهم به وظایف خود در این زمینه عمل نکرده و با این کار سبب شده‌اند تا اکنون نیمی از ظرفیت بزرگترین ناوگان حمل و نقل عمومی تهران فرسوده شود. ناوگان اتوبوسرانی تهران هم اکنون با حدود ۶ هزار دستگاه اتوبوس به شهروندان پایتخت سرویس می‌دهد، درحالی که تقریباً نیمی از این اتوبوس‌ها فرسوده هستند و با تعمیرات اساسی مسافر جا به جا می‌کنند. این در حالی است که دولت‌های مرکزی در همه دنیا اعم از کشورهای پیشرفته و غیرپیشرفته یارانه جدی‌ای را به آن اختصاص می‌دهند.
در مقابل، مدیران شهری فعلی مهمترین شعارهای خود را توسعه حمل و نقل عمومی اعلام کردند و بر این اساس انتظار بر این بود در زمان تخصیص منابع مالی اهتمام ویژه‌ای به این بخش صورت بگیرد. این در حالی است که بودجه شهرداری نسبت به دوره قبل افزایش پیدا کرده و انتظار می‌رفت شهرداری و شورای شهر پنجم اولویت اصلی خود را به نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی بدهند، اما ظاهراً تنها ۱۳ دستگاه اتوبوس در سال جاری به ناوگان اضافه شده و این آمار در قیاس با سالهای گذشته قابل مقایسه نیست. به همین علت متاسفانه شاهد بیکاری اتوبوس سازهای داخلی بیکار هستیم که شهرداری فعلی دستگاهی را از آنها خریداری نمی‌کند.
انتقادات از شهردار فعلی تهران درباره مشکلات حمل و نقل در حالی است که حناچی بیش از مترو و اتوبوس به دوچرخه سواری علاقمند است تا جایی که محسن هاشمی رئیس شورای شهر تهران به انتقاد از حناچی درباره وضعیت متروی تهران پرداخته است زیرا با وجود تذکرات مکرر برای رسیدگی به وضعیت آن، این بخش که می‌بایست اولویت اول شهرداری برای حل آلودگی هوا وترافیک باشد، از اهمیت کافی برای شهردار تهران برخوردار نیست.
چنانچه یکی از اهداف مدیریت شهری تهران کاهش آلودگی هوا و ارتقای کیفیت زندگی باشد، ساخت پل، تونل، توسعه و نوسازی ناوگان حمل ونقل عمومی می‌بایست در صدر فهرست اقدامات در پایتخت باشد اما می‌بینیم در مدیریت شهری فعلی هیچ ایستگاه مترویی احداث نشده و آنچه که به بهره برداری رسیده، مقدمات احداث آن در دوره قبل فراهم شده بود.
اقبال شاکری عضو کمیسیون حمل و نقل شورای شهر سابق تهران به توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی تهران در مدیریت شهری سابق اشاره کرد و گفت: در مدیرت شهری دوره قبل سرعت توسعه و نرخ رشد سرانه‌های مختلف شهر تهران به سرعت افزایش پیدا کرد. به طوریکه ۱۵۲ کیلومتر خطوط مترو ساخته شد و همه مصوبات شورای عالی ترافیک کشور درباره شهر تهران اجرا و به اتمام رسیدند که رکورد بالایی در جهان محسوب می‌شود و مجموع خطوط متروی تهران را به بالای ۳۰۰ کیلومتر رساند.
وی درباره عدم اجرای تعهدات دولت به شهرداری بیان کرد: میان دولت و مدیریت شهری سابق رابطه همسویی وجود نداشت اما خدمات زیادی انجام گرفت. بدهی‌ها و تعهدات دولت به شهرداری به دلایل مختلف پرداخت نشد به طوریکه شهردار به جلسه هیئت وزیران دعوت نمی‌شد. علاوه بر این مسائل، مشکلات زیادی به دلیل وجود تحریم‌ها به کشور وارد آمده بود اما باز هم ناوگان حمل و نقل عمومی توسعه پیدا کرد.
عضو کمیسیون حمل و نقل شورای شهر چهارم، توسعه ناوگان اتوبوسرانی تهران را یکی از عملکردهای مثبت شهرداری عنوان کرد و گفت: در افزایش خطوط اتوبوس رانی قراردادهای مشارکتی با سرمایه گذاران بخش خصوصی منعقد شد که رقم قابل توجهی را به خود اختصاص می‌داد. ناوگان حمل و نقل شهری دارای ۹ هزار دستگاه شد و تلاش گردید به ازای تعدادی از دستگاه‌هایی که با توجه به استانداردها فرسوده شده‌اند، دستگاه‌های جدیدی جایگزین شوند. خطوط بی آرتی نیز به حداکثر موجودی خود در شهر رسیدند و احداث خطوط جدید به تصویب رسید.
شاکری به نوسازی ناوگان تاکسیرانی اشاره کرد و افزود: در ناوگان تاکسیرانی به خصوص در خطوط فرودگاهی تعدادی از خودروهای برقی وارد شدند. در تعویض ناوگان فرسوده تاکسیرانی با خودروهای جدید موفقیت خوبی صورت گرفت و حدود ده‌ها هزار دستگاه از تاکسی‌های شهر تهران تعویض شدند. همچنین مصوب گردید موتورسیکلت‌های رسمی و پیک‌های بادپا برقی شوند پیش بینی گردید مناطق خاصی مانند بازار تهران، با وضع قوانین خاص اجازه تردد به موتورسیکلت‌های انژکتوری داده نشود.
وی مدیریت شهری سابق را مصم در ساخت و راه اندازی ایستگاه‌های مترو عنوان کرد و افزود: مدیریت شهری سابق مصوب کرده بود هر ماه یک ایستگاه مترو راه اندازی شود چراکه اگر ساخت ایستگاه مترو در منطقه‌ای مصوب و اجرایی شود آن منطقه و محله را دچار تحول مثبت می‌کند. ما به دنبال فعال سازی ایستگاه‌های مترو در هر ماه بودیم تا دسترسی مردم به خطوط مترو فراهم شود.
عضو شورای شهر چهارم ادامه داد: هیچ کدام از ایستگاه‌های مترو بدون پله برقی مورد بهره برداری قرار نگرفتند و ما تلاش کردیم پله‌های برقی و آسانسورهای مترو را بومی سازی کنیم و برای اولین بار واگذاری تعمیر و نگهداری پله‌های برقی و آسانسورهای متروی داخلی فعال شدند و این اتفاق خوبی در تکیه بر ظرفیت‌های توان داخلی بود.
شاکری، افزایش قدرت شورای شهر را با تغییر کمیسیون‌ها از سه به پنج عدد عنوان کرد و افزود: دردوره مدیریت شهری قبل بین ۳۰ تا ۴۰ درصد بودجه سالیانه مدیریت شهری به حمل و نقل اختصاص داده شد و اجازه بروز مشکل در توسعه ناوگان حمل و نقل به علت کمبود بودجه، داده نشد اما متاسفانه این آهنگ توسعه حمل و نقل در سالیان اخیر کند شده و تحقق خواسته‌های مردم کاهش پیدا کرده است. ایستگاه‌های ساخته شده اتوبوس و مترو قابل قیاس با این دوره مدیریت شهری نیستند چراکه ایستگاه‌های جدیدی در این دوره در تهران احداث نشده‌اند.
شورای شهر تبدیل به باشگاه سیاسی شده است
به نظر می‌رسد اعضای فعلی شورای شهر و شهرداری بیشتر به دنبال رسیدن به اهداف سیاسی خود هستند و کمتر به رسیدگی و سامان دادن به اوضاع شهر علاقه نشان می‌دهند. مرتضی طلایی عضو سابق شورای شهر درباره عدم نوسازی در ناوگان حمل و نقل عمومی در دوره فعلی شهرداری تهران نیز گفت: تقریباً هیچ اتفاقی در تجهیز ناوگان حمل و نقل عمومی رخ نداده است. اتوبوس‌هایی که وارد ناوگان شده‌اند متعلق به خریدهایی است که در مدیریت دوره قبلی انجام گرفت. علاوه بر این واگن‌هایی که در این دوره به خطوط مترو اضافه شده‌اند نیز جزو خریدهای دوره قبلی شهرداری است.
وی ادامه داد: ایستگاه‌های مترویی که در سه سال گذشته به خطوط مترو اضافه شده‌اند، همگی در دوره شهرداری آقای قالیباف طراحی و ساخته شده و در این دوره تکمیل و به بهره برداری رسیده‌اند. متاسفانه مدیران شهرداری فعلی حتی چند متر تونل هم حفاری نکرده‌اند و هیچ ایستگاهی نساخته‌اند و به اتوبوس‌های بی آر تی هم اضافه نشده است.
طلایی با انتقاد از عملکرد ضعیف شهرداری و شورای شهر فعلی گفت: اعضای مدیریت شهری و شورای شهر این نهاد را مانند باشگاه سیاسی در نظر گرفته‌اند و نه محلی برای خدمت به مردم و شهر تهران. این افراد به دنبال رسیدن به اهداف سیاسی خود هستند و بیشتر وقت و انرژی خود را صرف انجام چنین مواردی کرده‌اند به همین علت اکنون که به پایان دوره پنجم شورای شهر نزدیک می‌شویم هیچ کارنامه قابل قبولی از این افراد را شاهد نیستیم.
زیرساخت‌های ناوگان حمل و نقل عمومی متعلق به دوره قبل شهرداری است
امیر جعفرپور کارشناس حمل و نقل نیز تعداد واگن‌های مترو و اتوبوس‌های شهری را در شهر تهران ناکافی دانست و بیان کرد: هر ۱۰ هزار نفر به یک واگن قطار مترو و یک دستگاه اتوبوس دو کابین نیاز دارند، بنابراین باید در حدود هزار دستگاه اتوبوس تندرو و هزار واگن متروی فعال در تهران وجود داشته باشد. علاوه بر این در حدود دو برابر این تعداد نیاز به مینی بوس وجود دارد. در حالیکه امروز از مینی بوس که در ۱۰ سال قبل نقش مهمی در ناوگان حمل و نقل عمومی داشت و در سرویس مدارس و ادارات مورد استفاده قرار می‌گرفت، در سطح شهر خبری نیست.
جعفرپور با تاکید بر اینکه تهران نیاز بسیار زیادی به ناوگان حمل و نقل عمومی دارد، گفت: تهران در حال حاضر در حدود یک سوم نیاز خود اتوبوس در اختیار دارد. این مسئله در خصوص در مترو هم صادق است و مدیریت شهری فعلی در این زمینه عملکرد خاصی انجام نداده است. اکنون اتوبوس‌هایی که از سال ۸۵ تا ۸۹ وارد ناوگان حمل و نقل عمومی شده‌اند، طبق استاندارد قانون مدیریت حمل و نقل عمومی فرسوده شده‌اند و به غیر از هزار دستگاه اتوبوس، پنج هزار دستگاه اتوبوسی که در سطح شهر تردد می‌کند، فرسوده شده‌اند و از نوسازی محروم مانده‌اند.
این کارشناس حمل و نقل تصریح کرد: خیلی از زیرساخت‌های ناوگان حمل و نقل عمومی متعلق به دوره قبل شهرداری است که در دوره فعلی از آنها استفاده می‌شود. ضمن اینکه مدیریت شهری فعلی با توجه به وضعیت تحریم‌ها و مشکلات و موانع موجود، به دنبال بهترین فناوری‌ها و نوآوری‌ها در ناوگان حمل و نقل عمومی رفته در حالیکه با نگاه واقع بینانه فراهم کردن آنها امکان پذیر نیست. در نتیجه به شرایط فعلی در زمینه فرسودگی ناوگان حمل و نقل عمومی دچار شده‌ایم.