کد خبر 104065
تاریخ انتشار: ۱۶ اسفند ۱۳۹۰ - ۱۰:۰۵

چرخ‌ها الگوي كهن اوليه فناوري در سطح انسان غارنشين هستند اما در حقيقت ساخت آن به قدري مبتكرانه بوده كه تا 3500 پيش از ميلاد و تا عصر برنز كه انسان‌ها از قابليت ريخته‌گري آلياژهاي فلزي، ساخت كانال و قايق و حتي ادوات موسيقي برخوردار بودند، به طول انجاميده است.

به گزارش گروه خواندنی های مشرق به نقل از ايسنا، مساله پيچيده در مورد چرخ، استوانه غلتان روي لبه آن نبوده، بلكه درك چگونگي اتصال يك پلت‌فورم ثابت و پايدار به آن سيلندر است.

به گفته ديويد آنتوني، استاد انسان‌شناسي كالج Hartwick و نويسنده كتاب «اسب،‌ چرخ و زبان»، مساله جالب توجه در آن زمان مفهوم چرخ و محور بوده اما ساخت آن بسيار مشكل بوده است.

براي ساخت يك محور ثابت با چرخ‌هاي گردان،‌ انتهاي محور و همچنين حفره‌هاي موجود در مركز چرخ بايد كاملا نرم و گرد باشد در غير اين صورت اصطكاك زيادي در زمان چرخش چرخ به وجود خواهد آمد. علاوه بر آن محورها بايد كاملا درون حفره‌هاي چرخ قرار گرفته و از آزادي كافي براي چرخش برخوردار باشند.

موفقيت كل اين سازه تا حد زيادي به اندازه محور حساس بود. اگر چه يك محور نازك مي‌تواند ميزان اصطكاك را كاهش دهد، ‌ممكن است براي حمل بار ضعيف باشد. در همين حا يك محور كلفت ممكن است ميزان اصطكاك را افزايش دهد. انسان‌هاي اوليه براي حل اين مشكل، واگن‌هاي ابتدايي را بسيار نازك مي‌ساختند تا از محورهاي كوچكتري برخودار باشند.

مخترع اوليه اين پديده هنوز مشخص نيست اما در هر صورت به الوارهاي متنوع چوبي از نازك تا ضخيم دسترسي داشته‌اند. آنها همچنين به ابزارهاي فلزي براي تراشيدن حفره‌ها و محور مناسب احتياج داشته‌اند.

به گفته آنتوني، احتمالا كار نجاري باعث به عقب افتادن ساخت چرخ تا 350 قبل از ميلاد شده چرا كه حدود سال 4000 قبل از ميلاد مسيح بود كه ريخته‌گري قلم مسي و اسكنه در خاور نزديک رايج شد.

اختراع چرخ به قدري چالش برانگيز بوده كه احتمالا تنها يكبار و در يك منطقه رخ داده است؛ اما به نظر ميرسد كه گسترش آن از همان يك محل به اوراسيا و خاورميانه به قدري سريع اتفاق افتاده كه كارشناسان نمي‌توانند با اطمينان از منشا پيدايش آن سخن بگويند.

ابتدايي‌ترين تصاوير از چرخ‌دستي‌هاي چرخدار در لهستان و مناطق ديگري از استپ‌هاي اوراسيا استخراج شده كه گوي رقابت محل پيدايش را از بين النهرين(عراق كنوني) ربوده است.

به گفته آسكو پارپولا، هندشناس دانشگاه هلسينكي در فنلاند، دلايل زبان‌شناسي كافي براي باور منشا ابداع چرخ توسط مردم تريپيلياي اوكراين امروزي وجود داشته كه وجود كلمات مرتبط با چرخ‌ها و واگن‌ها در زبان اين فرهنگ است.