به گزارش مشرق، جواد سلیمان‌پور، کارشناس انرژی اظهار داشت: یک بخش مهمی از اقتصاد ما، اقتصاد نفتی و در واقع اقتصاد وابسته به نفت است و رفع این وابستگی، همواره یکی از دغدغه‌های مقام معظم رهبری بوده و در سخنرانی‌های متعددی، ایشان بیان کرده‌اند که اقتصاد کشور باید از نفت مستقل شود.
وی افزود: البته در خصوص استقلال اقتصاد از نفت، گاها اشتباه برداشت‌هایی صورت می گیرد؛ برخی این استقلال اقتصادی یا اقتصاد بدون نفت را اینگونه تفسیر و برداشت می کنند که ما نفتی تولید نکنیم یا نفتی صادر نکنیم، بلکه در واقع باید اینگونه به این موضوع نگریست که وابسته نبودن اقتصاد به نفت به این معناست که درآمدهای جاری و هزینه‌کردهای عمومی دولت از محل درآمدهای ارزی نفت تأمین نشود؛ بلکه درآمدهای نفتی ما به حوزه های سرمایه گذاری و توسعه اختصاص یابد، تا اگر روزی لازم شد که ما درِ چاه‌های نفت را ببندیم و یا لازم شد تا صادرات نفت‌مان را متوقف کنیم، ضربه‌ای به اقتصاد ما وارد نشود و این به معنای عدم وابستگی به نفت است.
بیشتر بخوانید:
اولویت روش صادرات گاز ایران کدام است، خط لوله یا LNG ؟
این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: اگر ما می خواهیم کشوری توسعه یافته داشته باشیم، باید حداکثر میزان بهره‌گیری از نفت را حتی در بُعد صادرات داشته باشیم، اما به جای اینکه به صورت خام آنرا بفروشیم، باید نفت خام را به سمت پالایشگاه‌ها و صنایع پایین دستی برده و از آن ارزش افزوده بیشتری تولید کرده و از این محل، کشور را توسعه دهیم.
وی افزود: در بحث صادرات نفت خام، چون محموله‌ها عمدتا محموله‌های بزرگی است و مقصدهای مشخصی دارند و تراکنش های مالی نیز عمدتا تراکنش‌هایی بزرگ است، فرآیند صادرات قابلیت تحریم دارد و چون بازار نفت در حال حاضر با ظرفیت مازاد مواجه است و کشورهای خریدار نفت نیز با اعمال تغییراتی نه چندان بزرگ، می توانند نوع نفت خوراک پالایشگاه را تغییر دهند، امکان جایگزینی نفت ایران در این بازار سیال نفت وجود دارد.
سلیمان‌پور تصریح کرد: در حالی که در دو دوره تحریم نفتی، صادرات نفت ما متأثر از تحریم‌ها شد، صادرات فرآورده‌های نفتی ما نه‌تنها کاهش نیافت بلکه افزایش پیدا کرد و نشان از این است که پتانسیل بالایی در صادرات فرآورده داریم که تحریم پذیری اش نسبت به نفت خام به شدت کمتر است، چون بازار نفت زیرساخت تحریم اش وجود دارد، چون محموله های نفتی عمدتا بزرگ است و مقصد ها معمولا مشخص و محدودند و تقریبا 40 تا 50 پالایشگاه با ایران کار می کنند، این مسائل همه باعث می شود که زیرساخت تحریم و رصد صادرات نفت ایران ممکن باشد؛ اما فرآورده های نفتی بازار خُردی دارد و متنوع و گسترده هستند و تراکنش های مالی نیز در این بازار به همان نسبت خرد است و پتانسیل بالایی نیز در منطقه ما وجود دارد.
وی ادامه داد: یک راهکار میان مدت این است که نفت خام را با احداث پالایشگاه در زنجیره ارزش به فرآورده های نفتی تبدیل کنیم ، ضمن اینکه اگر حجم قابل توجهی از سوخت یک کشور را تأمین کنیم، می توانیم بگوییم یک شریان حیاتی از آن کشور در اختیار ماست و هر ساله حجم قالب توجهی پول در گردش داریم که می توانیم اقتصاد آن کشور را تحت تأثیر قرار دهیم و در بحث افزایش ارزش افزوده نیز می توانیم نفتایی که در پالایشگاه ها تولید می شود را به پتروشیمی ها ببریم و به محصول با ارزش افزوده بیشتر تبدیل کنیم.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه "می توانیم درآمدهایی تا چندبرابر نسبت به صادرات نفت خام از این محل بدست آوریم"، گفت: با افزایش زنجیره ارزش هم درآمد بالاتری کسب می کنیم و هم تحریم پذیری مان را کم می کنیم.
وی ادامه داد: ما اگر می‌خواهیم اقتصادی قوی داشته باشیم، باید همانطور که سیاست‌های کلان اقتصاد مقاومتی تأکید کرده، از اقتصاد نفتی به اقتصادی درون‌زا برسیم؛ یعنی جایگزین‌هایی به جای درآمدهای صادرات نفت خام در اقتصادمان ایجاد کنیم، که این جایگزین‌ها باید درون‌زا و پایدار باشند و عدم قطعیت و وابستگی آنها به خارج از کشور باید کم باشد.
سلیمان‌پور با بیان اینکه "مباحثی چون مالیات و صادرات غیرنفتی می توانند جایگزین‌های مناسبی برای درآمدهای صادرات نفت باشند"، گفت: بحث قوی شدن اقتصاد و کاهش وابستگی به نفت را اگر بخواهیم در حوزه انرژی دنبال کنیم، باید نگاهی به سبد انرژی کشور داشته باشیم؛ عمده تولید انرژی کشور در حال حاضر نفت خام و گازطبیعی است.
وی افزود: عمده گازطبیعی را داریم در داخل کشور مصرف می کنیم و ارزش افزوده قابل توجهی از این محل، عاید کشور نمی شود و بیشترین درآمدی که از انرژی بدست می‌آوریم از محل صادرات نفت خام است.
این کارشناس انرژی تصریح کرد: صادرات نفت که دو دوره تحریم ها علیه آن اعمال شد، نشان داد که درآمدی پایدار و قابل اطمینان نیست؛ چرا که دو دوره آمریکا توانست نفت ما را تحریم کرده و درآمدهای نفتی کشور را تحت تأثیر قرار دهد؛ راهکاری که در میان مدت و بلندمدت باید اتخاذ کنیم این است که درآمدهای ارزی از محل صادرات نفت خام را با درآمدهایی پایدارتر و قابل اعتمادتر که تحریم پذیری شان کمتر است، جایگزین کنیم.
سلیمان‌پور با تأکید بر اینکه "باید سراغ بازارهایی برویم که چنین ویژگی هایی را کمتر داشته باشد"، گفت: ما تجربه دو دوره تحریم را در بازار صادرات گاز داریم؛ در دوره اول تحریم ها ما صادرات گاز به ترکیه داشتیم و در دوره دوم نیز صادرات گاز به ترکیه و عراق را داشتیم که در هیچ کدام از این دوره‌ها، صادرات گاز به این کشورها تحت تأثیر تحریم ها نبود؛ نه‌اینکه امریکا نخواهد صادرات گاز ایران را تحریم کند، بلکه در بازار گاز امکان جایگزینی به راحتی وجود ندارد.
وی افزود: وقتی از اردوغان در سازمان ملل سوال شد که چرا واردات گاز از ایران را به خاطر تحریم های امریکا قطع نمی کنید، گفت "نمی توانم در اوج سرما خانه های مردمم را بدون سوخت بگذارم" و این نشان می دهد که چقدر صادرات گاز می تواند استراتژیک باشد که حتی کشورها تعاملات سیاسی شان را هم بر اساس آن تغییر دهند.
این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد: در بازار گاز کشوری مثل ترکیه، اگر این کشور بخواهد گاز کشوری دیگر را جایگزین واردات گاز از ایران کند، یا باید خط لوله جدیدی احداث کند که سرمایه گذاری و زمان نیاز دارد و یا باید پایانه ال ان جی احداث کند که باز هم مستلزم زمان و سرمایه است؛ پس جایگزینی واردات گاز از ایران در کوتاه مدت امکان پذیر نیست.
وی افزود: اگر ما در شرایط تحریم، به جای دو مقصد صادراتی، 10 مقصد صادرات گاز داشتیم، مسلما در این بخش، درآمدهای پایداری داشتیم که امریکا نمی توانست آن را تحت تأثیر تحریم‌ها قرار دهد و تحریم درآمدهای ارزی ما از محل صادرات گاز، تقریبا برای امریکا شدنی نبود و ما تحریم ناپذیر می شدیم؛ این راهکاری است که ما باید در بلندمدت به سمت آن برویم.
سلیمان پور تصریح کرد: در میان مدت نیز باید به سمت بازارهای در دسترس‌تر منطقه مثل عمان، پاکستان، افغانستان و افزایش صادرات گاز به ترکیه برویم و در بلندمدت با صادرات قابل توجه گاز به کشورهای منطقه، یک درآمد پایدار و تحریم ناپذیر برای کشور ایجاد کنیم که می تواند اقتصاد ما را قوی کند؛ صادرات گاز علاوه بر درآمد، یک وابستگی متقابل نیز به همراه دارد.