به گزارش مشرق به نقل از ايسنا، فيفا سرانجام در جلسه‌اي كه با حضور نمايندگان مجمع قانون گذار بين المللي فوتبال داشت با كليات استفاده از فن آوری روي خط دروازه موافقت كرد. سيستم هاي مختلف طراحي شده البته هر كدام خصوصيات متفاوتي دارند و هنوز تصميم نهايي براي انتخاب يكي از آنها گرفته نشده است.
فن‌آوري خط دروازه يكي از اين فن‌آوري‌ها است كه به قصد كمك به داور براي تشخيص عبور توپ از خط دروازه توسعه داده شده است. از اين فن‌آوري پيش از اين در جام جهاني نوجوانان (زير 17 سال) سال 2005 پرو و جام جهاني باشگاه‌ها در سال 2007 به صورت آزمايشي مورد استفاده قرار گرفته بود . در مارچ 2008 فيفا اعلام كرد كه ديگر قصد ندارد از فن‌آوري خط دروازه استفاده كند و به جاي آن دو كمك داور اضافه در پشت دروازه‌ها قرار خواهند گرفت.
با اين حال، مدتي است كه مخالفت‌ها با استفاده از فن‌آوري خط دروازه رفته رفته در حال كم رنگ شدن است و استفاده از اين فن‌آوري در آينده نزديك چندان دور از ذهن به نظر نمي‌رسد، مدتي پيش سپ بلاتر دبير كل فيفا اعلام كرده بودكه احتمال دارد در جام جهاني 2014 برزيل، از فن‌آوري خط دروازه استفاده شود. در حال حاضر 9 سامانه مختلف براي تشخيص عبور توپ از خط دروازه وجود دارد كه همگي در مرحله آزمايشي قرار دارند و تاكنون نتوانسته‌اند همه استانداردهاي لازم فيفا را كسب كنند. با اين حال سه سامانه از قابليت‌ها و انعطاف پذيري بالاتري برخوردارند و شانس زيادي براي كسب تاييديه فيفا دارند.
*** چشم شاهين (Hawk - Eye)
سامانه چشم شاهين اولين بار در سال 1999 توسط دكتر پاول هاوكينز معرفي شد و از آن زمان تاكنون توسط مهندسان و متخصصان شركت راك مانور در حال توسعه است. از سامانه چشم شاهين در حال حاضر در رقابت‌هاي تنيس، كريكت و اسنوكر استفاده مي‌شود. اين سامانه بر اساس مدل سازي سه بعدي كار مي‌كند و داده‌هاي مورد نياز آن توسط دوربين‌هاي پرسرعتي كه در نقاط مختلف ورزشگاه تعبيه شده‌اند فراهم مي‌شود.
چشم شاهين با استفاده از شش دوربين پرسرعت كه در زاويه‌هاي مختلف قرار گرفته‌اند . حركات توپ را زير نظر گرفته و آن را به صورت سه بعدي شبيه سازي مي‌كنند. نرم‌افزار اين سامانه موقعيت توپ را در هر فريم به وسيله شناسايي پيكسل‌هايي كه در توپ آنها قرار گرفته به وسيله حداقل دو دوربين محاسبه مي‌كند. ميزان خطاي اين سامانه 3.6 ميليمتر است، سامانه چشم شاهين مي‌تواند حتي در صورتي كه ديدچند دوربين كور شده باشد و يا فقط 25 درصد از توپ معلوم باشد، حركت آن را دنبال كرد و مسيرش را پيش‌بيني كند. سرعت بالاي دوربين‌ها، اين سامانه را قادر مي سازد كه حتي اگر توپ سرعت بسيار بالايي داشته باشد، از آن جا نمانند و حركتش را دنبال كنند و تنها در صورتي كه سرعت توپ به بالاي 500 كيلومتر در ساعت برسد، ممكن است سامانه در تشخيص موقعيت آن دچار اشتباه شود. همچنين اين سامانه مسير حركت توپ را در يك پايگاه داده ذخيره كرده و مي‌تواند آن را روي يك تصوير گرافيكي نشان دهد كه اين تصوير را مي‌توان در اختيار مفسرين ، مربيان و علاقمندان قرار داد. علاوه بر اين با استفاده از داده‌هاي گردآوري شده توسط اين سامانه مي‌توان آمار مربوط به هر بازيكن را ارائه كرد و به تحليل آن پرداخت . نصب سامانه چشم شاهين در ورزشگاه‌هاي فوتبال حدود 250 هزار يورو هزينه دارد. با اين حال ، اين سامانه داراي قابليت پاسخ دهي همزمان نيست و در شرايطي كه در صحبنه‌اي نياز به بررسي باشد، بايد بازي را متوقف كرد و به همين دليل منتقدان اين سامانه معتقدند كه استفاده از آن در رقابت‌هاي فوتبال جلوي سرعت بازي را مي‌گيرد. آنها همچنين معتقدند كه ضريب خطاي اين سامانه بالا است . در تنيس نيز تاكنون راجر فدرر و رافائل نادال ميزان دقت سامانه چشم شاهين را زير سوال برده‌اند، با وجود اين ، فدرر اخيرا اعلام كرده كه طرفدار استفاده از اين سامانه در رقابت‌هاي فوتبال است.
*** سامانه كايروس جي ال تي (Cairos GLT)
سامانه كايروس جي ال تي كه مشتركا توسط يك شركت فن‌آوري آلماني و شركت آديداس طراحي شده از يك ميدان مغناطيسي براي تشخيص عبور توپ از خط استفاده مي‌كند.
در اين سامانه، حسگري درون توپ قرار مي‌گيرد و از زير محوطه جريمه و پشت خط دروازه نيز سيم‌هاي برقي عبور مي‌كنند كه داراي جريان الكتريكي هستند و موجب ايجاد يك شبكه ميدان مغناطيسي مي‌شوند، حسگر درون توپ به ارزيابي ميدان مغناطيسي پرداخته و داده‌هاي خود را در اختيار رايانه‌اي قرار مي‌دهد كه تشخيص مي‌دهد آيا توپ از خط عبور كرده يا خير. اگر توپ از خط دروازه عبور كند در مدت زماني كمتر از يك ثانيه، سيگنالي به ساعت داور فرستاده مي‌شود.
آديداس توپي را طراحي كرده كه مي‌تواند حسگر را به صورت امن درون خود نگه دارد و شدت بالاي ضربه به توپ موجب اختلال در حسگر نشود. سامانه حركت يابي وي آي اس (VIS) نيز در كنار سامانه جي ال تي مورد استفاده قرار مي‌گيرد تا به اعلام خطاي آفسايد بپردازد. در سامانه وي آي اس يك گيرنده راديويي در ساق بند بازيكنان قرار دارد كه مسير حركتي آنها را ثبت مي‌كند. به وسيله اين سامانه مي‌توان به صورت همزمان آمار حركتي هر بازيكن را ارائه كرد و آنها را در اختيار مفسرين ، مربيان و علاقمندان گذاشت.
برخي از منتقدان معقتدند كه اين سامانه بيش از حد كند است ، ولي سازندگان آن مدعي‌اند كه همه اين پردازش‌ها در كسري از ثانيه رخ مي‌دهد. سامانه جي ال تي همان سامانه‌اي است كه در جام جهاني نوجوانان در سال 2005 به صورت آزمايشي استفاده شد، ولي فاقد سرعت و دقت كافي بود.
*** هشدار گل (Goalminder)
سامانه هشدار گل توسط دو نفر از هواداران باشگاه بولتون انگليس طراحي شده است كه پس از اين كه اشتباه داور در اعلام گل به ضرر اين تيم تمام شد به فكر طراحي چنين سامانه‌اي افتادند.
در اين سامانه چند دوربين پر سرعت درون دروازه و اطراف تير آن قرار مي‌گيرند كه قادرند تصاويري با سرعت 2000 فريم در ثانيه ثبت كنند. سپس اين دوربين‌ها ظرف كمتر از پنج ثانيه، تصاوير خود را براي داور ارسال مي‌كنند تا او درباره گل شدن يا نشدن توپ تصميم گيري كند. سامانه هشدار گل بسيار ساده است و نيازي به دوربين‌هاي گران قيمت يا كابل كشي زير زمين ندارد و به همين دليل از سامانه هاي ديگر ارزان‌تر تمام مي‌شود.
*** انتقادها
اگر چه طرفداران فن‌آوري خط دروازه معتقدند كه استفاده از آن موجب كاهش خطاي داوري مي‌شود، ولي اين فن‌آوري مخالفاني نيز دارد. بسياري از اين مخالفان درون خود فيفا حضور دارند كه سرشناس‌ترين آنها سپ بلاتر دبير كل فدراسيون جهاني فوتبال است.
جداي از ايراداتي كه به جنبه‌هاي فني اين سامانه ها گرفته مي‌شود، بسياري از منتقدان معتقدند كه استفاده از فن‌آوري در داوري فوتبال روي جنبه انساني اين ورزش اثر مي گذارد و آن را خشك و بي‌روح مي‌كند. در جمله معروفي از سپ بلاتر نقل شده است: «ساير ورزش‌ها مدام قوانين خود را تغيير مي‌دهند تا آن را با پيشرفت فن‌آوري انطباق دهند. ما چنين كاري نمي‌كنيم و دليل جاذبه و محبوبيت بالاي فوتبال همين است».
برخي از مخالفان نيز بر اين عقيده‌اند كه استفاده از اين فن‌آوري‌ها در همه سطوح و مخصوصا براي كشورهاي كوچك تر و فقيرتر بسيار گران و پر هزينه است.
در طرف ديگر موافقان به برخي اشتباهات داوري اشاره مي‌كنند كه باعث تغيير نتيجه بازي در رقابت‌هاي حساس شده است ، آنها همچنين معتقدند كه اين سامانه‌ها در سال‌هاي اخير پيشرفت‌هاي زيادي داشته‌اند و بسياري از مشكلات قبلي آنها برطرف شده است.
فن‌آوري خط دروازه يكي از اين فن‌آوري‌ها است كه به قصد كمك به داور براي تشخيص عبور توپ از خط دروازه توسعه داده شده است. از اين فن‌آوري پيش از اين در جام جهاني نوجوانان (زير 17 سال) سال 2005 پرو و جام جهاني باشگاه‌ها در سال 2007 به صورت آزمايشي مورد استفاده قرار گرفته بود . در مارچ 2008 فيفا اعلام كرد كه ديگر قصد ندارد از فن‌آوري خط دروازه استفاده كند و به جاي آن دو كمك داور اضافه در پشت دروازه‌ها قرار خواهند گرفت.
با اين حال، مدتي است كه مخالفت‌ها با استفاده از فن‌آوري خط دروازه رفته رفته در حال كم رنگ شدن است و استفاده از اين فن‌آوري در آينده نزديك چندان دور از ذهن به نظر نمي‌رسد، مدتي پيش سپ بلاتر دبير كل فيفا اعلام كرده بودكه احتمال دارد در جام جهاني 2014 برزيل، از فن‌آوري خط دروازه استفاده شود. در حال حاضر 9 سامانه مختلف براي تشخيص عبور توپ از خط دروازه وجود دارد كه همگي در مرحله آزمايشي قرار دارند و تاكنون نتوانسته‌اند همه استانداردهاي لازم فيفا را كسب كنند. با اين حال سه سامانه از قابليت‌ها و انعطاف پذيري بالاتري برخوردارند و شانس زيادي براي كسب تاييديه فيفا دارند.
*** چشم شاهين (Hawk - Eye)
سامانه چشم شاهين اولين بار در سال 1999 توسط دكتر پاول هاوكينز معرفي شد و از آن زمان تاكنون توسط مهندسان و متخصصان شركت راك مانور در حال توسعه است. از سامانه چشم شاهين در حال حاضر در رقابت‌هاي تنيس، كريكت و اسنوكر استفاده مي‌شود. اين سامانه بر اساس مدل سازي سه بعدي كار مي‌كند و داده‌هاي مورد نياز آن توسط دوربين‌هاي پرسرعتي كه در نقاط مختلف ورزشگاه تعبيه شده‌اند فراهم مي‌شود.
چشم شاهين با استفاده از شش دوربين پرسرعت كه در زاويه‌هاي مختلف قرار گرفته‌اند . حركات توپ را زير نظر گرفته و آن را به صورت سه بعدي شبيه سازي مي‌كنند. نرم‌افزار اين سامانه موقعيت توپ را در هر فريم به وسيله شناسايي پيكسل‌هايي كه در توپ آنها قرار گرفته به وسيله حداقل دو دوربين محاسبه مي‌كند. ميزان خطاي اين سامانه 3.6 ميليمتر است، سامانه چشم شاهين مي‌تواند حتي در صورتي كه ديدچند دوربين كور شده باشد و يا فقط 25 درصد از توپ معلوم باشد، حركت آن را دنبال كرد و مسيرش را پيش‌بيني كند. سرعت بالاي دوربين‌ها، اين سامانه را قادر مي سازد كه حتي اگر توپ سرعت بسيار بالايي داشته باشد، از آن جا نمانند و حركتش را دنبال كنند و تنها در صورتي كه سرعت توپ به بالاي 500 كيلومتر در ساعت برسد، ممكن است سامانه در تشخيص موقعيت آن دچار اشتباه شود. همچنين اين سامانه مسير حركت توپ را در يك پايگاه داده ذخيره كرده و مي‌تواند آن را روي يك تصوير گرافيكي نشان دهد كه اين تصوير را مي‌توان در اختيار مفسرين ، مربيان و علاقمندان قرار داد. علاوه بر اين با استفاده از داده‌هاي گردآوري شده توسط اين سامانه مي‌توان آمار مربوط به هر بازيكن را ارائه كرد و به تحليل آن پرداخت . نصب سامانه چشم شاهين در ورزشگاه‌هاي فوتبال حدود 250 هزار يورو هزينه دارد. با اين حال ، اين سامانه داراي قابليت پاسخ دهي همزمان نيست و در شرايطي كه در صحبنه‌اي نياز به بررسي باشد، بايد بازي را متوقف كرد و به همين دليل منتقدان اين سامانه معتقدند كه استفاده از آن در رقابت‌هاي فوتبال جلوي سرعت بازي را مي‌گيرد. آنها همچنين معتقدند كه ضريب خطاي اين سامانه بالا است . در تنيس نيز تاكنون راجر فدرر و رافائل نادال ميزان دقت سامانه چشم شاهين را زير سوال برده‌اند، با وجود اين ، فدرر اخيرا اعلام كرده كه طرفدار استفاده از اين سامانه در رقابت‌هاي فوتبال است.
*** سامانه كايروس جي ال تي (Cairos GLT)
سامانه كايروس جي ال تي كه مشتركا توسط يك شركت فن‌آوري آلماني و شركت آديداس طراحي شده از يك ميدان مغناطيسي براي تشخيص عبور توپ از خط استفاده مي‌كند.
در اين سامانه، حسگري درون توپ قرار مي‌گيرد و از زير محوطه جريمه و پشت خط دروازه نيز سيم‌هاي برقي عبور مي‌كنند كه داراي جريان الكتريكي هستند و موجب ايجاد يك شبكه ميدان مغناطيسي مي‌شوند، حسگر درون توپ به ارزيابي ميدان مغناطيسي پرداخته و داده‌هاي خود را در اختيار رايانه‌اي قرار مي‌دهد كه تشخيص مي‌دهد آيا توپ از خط عبور كرده يا خير. اگر توپ از خط دروازه عبور كند در مدت زماني كمتر از يك ثانيه، سيگنالي به ساعت داور فرستاده مي‌شود.
آديداس توپي را طراحي كرده كه مي‌تواند حسگر را به صورت امن درون خود نگه دارد و شدت بالاي ضربه به توپ موجب اختلال در حسگر نشود. سامانه حركت يابي وي آي اس (VIS) نيز در كنار سامانه جي ال تي مورد استفاده قرار مي‌گيرد تا به اعلام خطاي آفسايد بپردازد. در سامانه وي آي اس يك گيرنده راديويي در ساق بند بازيكنان قرار دارد كه مسير حركتي آنها را ثبت مي‌كند. به وسيله اين سامانه مي‌توان به صورت همزمان آمار حركتي هر بازيكن را ارائه كرد و آنها را در اختيار مفسرين ، مربيان و علاقمندان گذاشت.
برخي از منتقدان معقتدند كه اين سامانه بيش از حد كند است ، ولي سازندگان آن مدعي‌اند كه همه اين پردازش‌ها در كسري از ثانيه رخ مي‌دهد. سامانه جي ال تي همان سامانه‌اي است كه در جام جهاني نوجوانان در سال 2005 به صورت آزمايشي استفاده شد، ولي فاقد سرعت و دقت كافي بود.
*** هشدار گل (Goalminder)
سامانه هشدار گل توسط دو نفر از هواداران باشگاه بولتون انگليس طراحي شده است كه پس از اين كه اشتباه داور در اعلام گل به ضرر اين تيم تمام شد به فكر طراحي چنين سامانه‌اي افتادند.
در اين سامانه چند دوربين پر سرعت درون دروازه و اطراف تير آن قرار مي‌گيرند كه قادرند تصاويري با سرعت 2000 فريم در ثانيه ثبت كنند. سپس اين دوربين‌ها ظرف كمتر از پنج ثانيه، تصاوير خود را براي داور ارسال مي‌كنند تا او درباره گل شدن يا نشدن توپ تصميم گيري كند. سامانه هشدار گل بسيار ساده است و نيازي به دوربين‌هاي گران قيمت يا كابل كشي زير زمين ندارد و به همين دليل از سامانه هاي ديگر ارزان‌تر تمام مي‌شود.
*** انتقادها
اگر چه طرفداران فن‌آوري خط دروازه معتقدند كه استفاده از آن موجب كاهش خطاي داوري مي‌شود، ولي اين فن‌آوري مخالفاني نيز دارد. بسياري از اين مخالفان درون خود فيفا حضور دارند كه سرشناس‌ترين آنها سپ بلاتر دبير كل فدراسيون جهاني فوتبال است.
جداي از ايراداتي كه به جنبه‌هاي فني اين سامانه ها گرفته مي‌شود، بسياري از منتقدان معتقدند كه استفاده از فن‌آوري در داوري فوتبال روي جنبه انساني اين ورزش اثر مي گذارد و آن را خشك و بي‌روح مي‌كند. در جمله معروفي از سپ بلاتر نقل شده است: «ساير ورزش‌ها مدام قوانين خود را تغيير مي‌دهند تا آن را با پيشرفت فن‌آوري انطباق دهند. ما چنين كاري نمي‌كنيم و دليل جاذبه و محبوبيت بالاي فوتبال همين است».
برخي از مخالفان نيز بر اين عقيده‌اند كه استفاده از اين فن‌آوري‌ها در همه سطوح و مخصوصا براي كشورهاي كوچك تر و فقيرتر بسيار گران و پر هزينه است.
در طرف ديگر موافقان به برخي اشتباهات داوري اشاره مي‌كنند كه باعث تغيير نتيجه بازي در رقابت‌هاي حساس شده است ، آنها همچنين معتقدند كه اين سامانه‌ها در سال‌هاي اخير پيشرفت‌هاي زيادي داشته‌اند و بسياري از مشكلات قبلي آنها برطرف شده است.