مشرق- به خواست خدای متعال، همزمان با آغاز ماه مبارک رمضان، همه روزه مجموعه‌ای از احادیث موضوعی اهل‌بیت علیهم‌السلام با نام «ره‌توشه معرفت» تقدیم‌ مخاطبین می‌شود. امیدواریم از نظرات و پیشنهادهای سازنده‌تان برخوردار شویم.

سخن از سور و سات و سفره و میهمانی کریمانه است: "هُوَ شَهرٌ دُعیتُم فیهِ إلی ضِیافَةِ اللهِ، وَ جُعِلتُم فیهِ مِن أهلِ کَرامَةِ اللهِ؛
ماهی است که در آن به میهمانی خدا دعوت گشته ‏اید و از اهل کرامت خدا قرار داده شده‏‌اید.

میهمانی الهی در این مقطع زمانی، و غذاهای معنوی ویژه‏‌ای که خداوند برای پذیرایی از میهمانانش فراهم ساخته، ریشه تحوّلات ژرف معنوی‏‌ای است که در این ماه با فضیلت، بر زندگی انسان سایه می‌افکنند، و سفره‏‌ای است گسترده برای همگان که هر کس، می‏‌تواند از برکات بی‌شمار آن برخوردار شود.

معنای میهمانی خدا:
سوال این است که؛ مگر همه مردم در همه اوقات، میهمانان خدا نیستند که بر سر سفره الهی فرود آمده‏‌اند؟ 
و سوال دوم اینکه؛ پایه میهمانی، همان خوردنی و آشامیدنی‌‏ای است که میزبان برای میهمان فراهم می‏‌کند . پس، این چه ضیافتی است که پرهیز از خوردن و آشامیدن، نخستین شرط آن است؟

پاسخ این سؤال‌ها آنکه؛ انسان از نگاه اسلام، ترکیبی از جسم و جان است. همانگونه که جسم انسان برای تداوم وجود خویش نیازمند غذاهای مادّی است، هویّت و حقیقت انسانیِ او نیز نیازمند غذاهای معنوی از سنخ خود است. روشن است که خداوند سبحان، میهمانی رمضان را برای پذیرایی از جسم و وجود مادّیِ دوستانش فراهم نساخته است؛ چرا که بدن‏های آنان، مثل همگان، در ضیافت همیشگی خدایند،و به تعبیر سعدی شیرازی:
ادیم زمین، سفره عام اوست
چه دشمن بر این خوان یغما، چه دوست(۱)
و این همه در حالی است که اغلب دشمنان خدا از این سفره گسترده، بیش از دیگران بهره می‏برند.

تن را رها کن! اینجا میهمانی جان‌هاست
ارزش پذیرایی از جسم و تأمین خواسته‏‌های مادّی، هرگز به پای تأمین نیازهای معنوی نمی‏‌رسد، به خصوص که قرآن کریم تصریح می‏‌کند: اگر بیم آن نبود که همه مردم به کفر بگروند، کافر به بالاترین امکانات مادّی، نایل می‏‌شد:

«وَ لَوْ لاَ أَن یَکُونَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً لَّجَعَلْنَا لِمَن یَکْفُرُ بِالرَّحْمَـنِ لِبُیُوتِهِمْ سُقُفًا مِّن فِضَّةٍ وَ مَعَارِجَ عَلَیْهَا یَظْهَرُونَ * وَ لِبُیُوتِهِمْ أَبْوَابًا وَ سُرُرًا عَلَیْهَا یَتَّکِـئونَ * وَ زُخْرُفًا وَ إِن کُلُّ ذَ لِکَ لَمَّا مَتَـعُ الْحَیَوةِ الدُّنْیَا وَ الْأَخِرَةُ عِندَ رَبِّکَ لِلْمُتَّقِینَ»(۲)؛
اگر بیم آن نبود که مردم (در، گمراهی) امّتِ واحد شوند، برای خانه‏‌های کسانی که به خداوندْ کافر می‌‏شوند، سقف‏‌هایی از نقره و نردبان‏‌هایی قرار می‏‌دادیم که از آن بالا بروند* و برای خانه‏‌هایشان درها و تخت‏‌هایی که بر آن تکیه زنند، قرار می‏‌دادیم * و [نیز] انواع زیورها را . همانا همه اینها کالای زندگی دنیایی است و سرای آخرت نزد پروردگارت برای تقواپیشگان است.

در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) نیز آمده است:
«لَو أنَّ الدُّنیا کانَت تَعدِلُ عِندَ الله‏ِ عز و جل جَناحَ بَعُوضَةٍ، ما سَقَی الکافِرَ، وَ الفاجِرَ مِنها شَربَةً مِن ماءٍ (۳)؛
اگر نبود این که دنیا در نزد خدا برابر با بال پشه‏ای هم نیست، هرگز در آن، یک جرعه آب نیز به کافر و فاجر نمی‌‏نوشاند!

هدیه ی میزبان چیست؟
خدای متعال در میهمان‏ سرای رمضان، جان‏ها و روح‏های دوستانش را به ضیافت فرا خوانده است، نه بدن‏ها و وجود مادّی آنان را، و این، ضیافتی است که جز او، کسی ارزش آن را نمی‌‏داند. از این رو خدای سبحان فرموده است:

«الصَّومُ لی وَ أنَا أجزی بِهِ؛ روزه، از آنِ من است و من خود، پاداش آن را می‏‌دهم .
از سوی دیگر، شرایط و آداب این میهمانی، باید هماهنگ با ضیافت جان باشد و طعام و نوشیدنی آن، هماهنگ با ضیافت روح و هدف از آن نیز پدید آوردن تحوّل روحی و تجدید حیات معنوی انسان و تقویت بنیه روانی او .

شباهت ضیافت رمضان و ضیافت بهشت

عالم ربّانی مرحوم شیخ رضا (فرزند فقیه و فیلسوف و عارف بزرگوار، شیخ محمّدحسین اصفهانی) در الرسالة المجدیّة در شرح این سخن پیامبر اکرم (ص) که: «در این ماه، به میهمانی الهی دعوت گشته‌‏اید و از اهل کرامت الهی قرار داده شده‏‌اید»، چه زیبا نوشته است که: بدان! این میهمانی، پذیرایی از جسم نیست و بدن تو به این میهمانی دعوت نشده است؛ چرا که تو در ماه رمضان، در همان خانه‏ای ساکن هستی که در ماه شعبان ساکن بودی و غذای تو، همان نان و آب‏گوشتی است که در ماه‏های دیگر سال می‏‌خوردی، [با این تفاوت که] در روزهای این ماه، از خوردن آن منع شده‏‌ای؛ بلکه روح توست که میهمان این ضیافت است و به منزل و غذایی دیگر دعوت شده است که روحانی و هماهنگ با روح است .
دعوت به ماه رمضان، دعوت به بهشت است و غذاهای این میهمانی نیز از نوع غذاهای بهشتی است. هر دو، میهمان خانه خدایند؛ لیکن نام میهمان‏سرا در این جا «ماه رمضان» است و نامش در آنجا «غرفه‏‌های بهشتی». اینجا غیب است و آنجا مشهود و عیان؛ اینجا تسبیح و تهلیل است و آنجا چشمه سلسبیل؛ اینجا نعمت‏های پوشیده و اندوخته هستند و آنجا «میوه‏ ای از آنچه برمی‏گزینند * و گوشت بریان پرنده‏ا ی که میل دارند»(۴)

شراب طهور در زندگی دنیا، محبّت خداست و بهترین زمانی که برای فراهم ساختن آن مغتنم است، همین ضیافتی است که ساقی‌‏اش، همان میزبانش است. (۵)

 
----------
منابع:
1- بوستان سعدی، ص 3 .
2- الزخرف ، آیه 33 ـ 35 .
3- الأمالی، طوسی، 531 / 1162، مکارم الأخلاق: 2/368/2661، تنبیه الخواطر: 2/56، تحف العقول:40، الأمالی، صدوق: 305/348، التمحیص: 49/79؛ سنن الترمذی: 4/560/2320، المستدرک علی الصحیحین: 4/342/7848، کنز العمّال: 3/195/6132 .
4- واقعه، آیه20 و 21 .
5- اشاره ‏است به حدیث ‏امام ‏صادق (علیه‏السلام) در مورد آیه‏ مذکور، که فرمود: «آنان را از هر چیزی جز خدا پاک می‏سازد؛ چرا که هر کس به چیزی از موجودات، آلوده گردد، پاک نیست، مگر به خدای متعال.» مجمع البیان:10/623. جامع الدرر (نوشته عالم ربانی و استاد اخلاق حجة الاسلام والمسلمین حاج سیدحسین فاطمی رضوان الله‏ تعالی علیه) : 335 ـ 337 به نقل از رساله مجدیّه