به گزارش مشرق، با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و سکانداری بیژن زنگنه در وزارت نفت، باز هم نان خام فروشی نفت در روغن افتاد. شیخ الوزرا که در سابقه فعالیتی خود علاقه‌ای به صنعت پالایشی نشان نداده است، بار دیگر و در آخرین دوره قدرت گرفتنش، هزینه بالای سرمایه گذاری در ساخت پالایشگاه‌ها را بهانه کرد تا طی ۷ سال زمام داری اش در ساختمان حافظ، کلنگ هیچ طرح تازه پالایشی زمین نخورد.
بیشتر بخوانید:
در پی گرانی بنزین در آبان ۱۳۹۸، تولید بنزین و لزوم افزایش ظرفیت پالایشی کشور بار دیگر سر خط اخبار قرار گرفت و زیر ذره بین کارشناسان رفت و سیل سوالات به سوی وزیر نفت روانه شد. در همین راستا وزیر نفت ۲۴ آذرماه سال ۹۸ دراظهارات خود مطرح کرد که ساخت پالایشگاه بسیار بسیار گران است و برای هر بشکه تصفیه نفت خام حداقل ۲۰ هزار دلار در یک پالایشگاه متعارف باید سرمایه‌گذاری شود، یعنی با فرض یک پالایشگاه ۳۰۰ هزار بشکه‌ای ۶ میلیارد دلار باید هزینه شود که چهار تا پنج سال نیز زمان می‌برد و تنها ۲۵ درصد آن بنزین خواهد بود.
ساخت یا توسعه پالایشگاه مسئله این است!
با این سبک استدلال شیخ الوزرا، سیاست پالایشگاه سازی، توسعه و بهبود آن در تمام دنیا زیر سوال رفت! به عبارتی آمریکا، چین، هند، روسیه، عربستان و بسیاری دیگر از غول‌های پالایشی دنیا باید این صنعت را رها کرده و به خام فروشی صرف روی آورند.
زنگنه در بخش دیگری از اظهارات خود با تاکید بر اینکه اقدام‌های وزارت نفت در پالایشگاه‌سازی بسیار مهم و بزرگ است، افزود: نمونه آن توسعه پالایشگاه تبریز، اصفهان و بندرعباس، آبادان و ستاره خلیج‌فارس است. که به نظر می‌رسد وزیر نفت سیاست‌های حمایتی از «ساخت پالایشگاه» را با «توسعه ظرفیت تولید و ارتقا کیفی محصولات پالایشگاه» خلط کرده است.
این اظهار نظر وزیر نفت در حالی مطرح شد که بهره برداری و ثمر دهی پروژه‌های عمرانی زمان بر بوده و هر دولتی در حقیقت بهره بردار اقدامات دولت پیشین خود است و پالایشگاه ستاره خلیج فارس که ساخت آن به همت دولت دهم کلید خورد، شیرین کامی بهره برداری از آن نصیب دولت یازدهم شد اما دولت یازدهم و دوازدهم تاکنون برای ساخت هیچ پالایشگاهی استین همت بالا نزده است.
تفاوت ساخت پالایشگاه با بهبود کیفی فرآورده‌های پالایشی
سیاست گذاری در زمینه «ساخت پالایشگاه» دامنه صدور مجوز، بسترسازی برای حمایت مالی، ضمانتی و… برای متقاضیان را در بر می‌گیرد. در حقیقت هر چند وزارت نفت راسا به عنوان نهادی دولتی در بحث صنعت پالایشی ورود نمی‌کند، اما می‌تواند ریل گذاری در این صنعت را عهده دار شود. مقوله‌ای که به دلیل بی میلی وزیر نفت به آن، حاشیه نشین شده است. این در حالی است که زنگنه، برنامه‌های توسعه‌ای پالایشگاه‌ها را به عنوان دستاورد حمایت از سیاست «ساخت پالایشگاه» اعلام می‌کند. در حالی که افزایش ظرفیت و بهبود کیفیت تولید از جمله برنامه‌های روتین پالایشگاه‌های کشور است و ارتباطی به سیاست گذاری وزارت نفت در دولت یازدهم و دوازدهم ندارد.
کلنگ طراحی و ساخت پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس که زنگنه از آن به عنوان دستاورد دولت تدبیر و امید یاد می‌کند، در دولت هشتم و نهم زمین خورد. در شرایطی که کشور ناچار به تولید میعانات گازی به دلیل تولید گاز طبیعی و افزایشی بودن روند تولید آن بود و از سویی دیگر به دلیل وجود تحریم‌ها سهولت صادرات آن وجود نداشت، با طراحی این پالایشگاه عظیم میعانات گازی دو هدف نشانه رفت؛ نخست با ایجاد ارزش افزوده کلان برای مصرف میعانات گازی کشور راه حل پایدار ایجاد کرد و طرفی دیگر چالش واردات بنزین در شرایط تحریم را حل کرد. به نحوی که با تکمیل و بهره برداری از فازهای این پالایشگاه ایران برای نخستین بار تبدیل به صادر کننده بنزین شد و این یعنی خداحافظی با تحریم بنزین. و با بهره برداری از این پالایشگاه بود که گزینه «تحریم بنزین» پس از حدود ۳۵ سال برای همیشه از روی میز تحریم کنندگان برداشته شد.
دستگیری سپاه از دولت در ایام تحریم / باز هم قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا پای کار آمد
پس از تجربه موفقی که قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) در ساخت پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس بر جای گذاشت، پس از مخالفت وزارت نفت برای احداث فاز ۴ این پالایشگاه در قالب یک طرح جدید و سرشکن کردن ظرفیت فاز ۴ روی ۳ فاز دیگر، این مجموعه پیشنهاد احداث فاز ۵ پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس را مطرح کرده و در حال دریافت مجوزهای لازم و کلید زدن آن است.
از مزیت‌های احداث این فاز جدید می‌توان در وهله نخست به افزایش ظرفیت تولید بنزین و از سویی دیگر سرعت ثمردهی آن اشاره کرد. چرا که می‌توان برای طراحی آن از تجربه ۴ فاز دیگر استفاده کرد و طرح را طی ۲ سال به بهره برداری کامل رساند. از طرفی لازم به تاکید است که بر اساس اطلاعات بدست آمده خوراک رسانی، واحد یوتیلیتی، آبگیر، اسکله و سایر بخش‌های این طرح عظیم از ابتدا برای ظرفیتی بالغ بر ۶۰۰ هزار بشکه طراحی شده است. ایجاد تمرکز در تولید بنزین کشور نیز می‌تواند موجب شود تا پدافند دفاعی کشور با تمرکز و قدرت بیشتری برای یک نقطه حفاظتی عمل کند. از طرفی به دلیل افزایش ظرفیت تولید گاز پارس جنوبی و در پی آن رشد تولید میعانات گازی، باید طرح‌هایی برای استفاده از این خوراک ارزشمند به ویژه در شرایط تحریمی تعریف شود.
«آناهیتا» به ثمر می‌نشیند؟
یکی دیگر از طرح‌هایی که قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا (ص) انجام آن را بر عهده گرفته، پالایشگاه آناهیتا است. آناهیتا قرار است یک پالایشگاه نفت با ظرفیت ۱۵۰ هزار بشکه باشد و در استان کرمانشاه ساخته شود؛ طرح ساخت آن در سال ۱۳۸۵ تصویب و عملیات ساخت آن ظاهراً از سال ۱۳۹۱ آغاز شده، ولی هنوز یک زمین فنس کشی شده و فاقد هرگونه سازه‌ای است. در ابتدا سهامدار اصلی این طرح شرکت سرمایه گذاری تأمین اجتماعی یا شستا با ۵۵ درصد سهم بود و صندوق بازنشستگی کشوری با ۲۵ درصد و شرکت پالایش نفت کرمانشاه با ۲۰ درصد دیگر سهامداران طرح بودند که پس از اینکه شرکت پالایش نفت کرمانشاه به بخش خصوصی واگذار شد، این ۲۰ درصد به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به نمایندگی از دولت واگذار شد.
در ابتدا قرار بود که شستا مسئولیت ساخت این پالایشگاه را برعهده گرفته و عملیات عمرانی آن را به پایان برساند، اما عملیات عمرانی این پالایشگاه به صندوق بازنشستگی واگذار، و در ادامه به وزارت نفت سپرده شد و اینک ۱۴ سال پس از کلنگ زنی، برای به سرانجام رسیدن، به قرارگاه سازندگی خاتم الانبیا واگذار شده تا همانگونه که برای ساخت ستاره خلیج فارس کمر همت بست، این پالایشگاه را که ۱۴ سال بر روی کاغذ مانده را به تاسیساتی قابل بهره برداری و در خدمت کشور تبدیل کند.