سرویس جهان مشرق - پیامدهای ناشی از شیوع ویروس کرونا و افت قیمت نفت در عربستان، اقتصاد این کشور را تحت فشارهای بی سابقه ای قرار داده و این مساله در افزایش شاخص بدهی عربستان سعودی در سه ماهه نخست امسال با ۶.۷٪، به عنوان بالاترین رشد سه ماهه بدهی در یک سال است.
** حجم بدهی‌های میلیاردی عربستان
پایگاه خبری الخلیج الجدید نوشت: «محمد الجدعان» وزیر دارایی عربستان، اخیرا اعلام کرد که عربستان قصد دارد ۲۲۰ میلیارد دلار وام بگیرد، زیرا عربستان در حال حاضر با موج عظیمی از بدیهی مواجه است.
وی در مصاحبه اختصاصی با شبکه «العربیه» تأیید کرد که عربستان در طی ۴ سال بیش از یک تریلیون ریال (حدود ۲۶۶ میلیارد دلار) از ذخایر کشور استفاده کرده است و همین امرریاض را در تنگنای مالی قرار داده است.
بر اساس برآوردهای روزنامه سعودی «الاقتصادیه» سعودی، در پایان سه ماهه اول سال ۲۰۲۰، بدهی عمومی سعودی به ۷۲۳.۵ میلیارد ریال (۱۹۲.۹ میلیارد دلار) رسیده است.
کسری بودجه عمومی عربستان، در سه ماهه اول سال جاری میلادی ۳۴.۱ میلیارد ریال (حدود ۹ میلیارد دلار) می باشد.
بدهی داخلی عربستان ۵۵.۲ درصد از مجموع بدهی های عربستان است، در حالی که بدهی خارجی حدود ۴۴.۸ درصد و بدهی تولید ناخالص داخلی ۲۷.۴ درصد گزارش شده است. این درحالی است که بدهی تولید ناخالص داخلی در پایان سال گذشته ۲۵.۷ درصد بود و این درصد تا پایان سال ۲۰۲۰ به ۵۰ درصد افزایش می یابد.
کسری بودجه سعودی در سه ماهه اول سال جاری میلادی از طریق بدهی های خارجی به مبلغ ۱۸/۴۹ میلیارد ریال و استقراض داخلی در حدود ۱۱.۱۹ میلیارد ریال و ۹ میلیارد ریال بدهی از حساب جاری جبران شد.
وزارت دارایی عربستان از آغاز سال ۲۰۲۰، روش هایی را برای استقراض از مردم اتخاذ کرد و درهمین راستا در ژانویه گذشته اوراق قرضه بین المللی به ارزش ۵ میلیارد دلار منتشر کرد تا کسری بودجه عمومی این کشور را جبران کند.
عربستان در مارس گذشته به منظور اصلاح کسری بودجه ملی خود ۱۵.۵۶۸ میلیارد ریال (۴.۱۵ میلیارد دلار) اوراق قرضه منتشر کرد.
به گزارش شبکه آمریکایی "بلومبرگ"، صندوق سرمایه گذاری عربستان سعودی ماه ها در حال مذاکره با چندین بانک بین المللی برای دریافت وام به ارزش ده میلیارد دلار برای یک سال می باشد و قصد دارد وام را به مدت یک سال دیگر نیز تمدید کند.
این در حالی است که عربستان در سال ۲۰۱۸ نیز وام کلانی را گرفته بود در سال ۲۰۲۰ وام دیگری به ارزش ۱۱ میلیارد دلار به مدت ۵ سال درخواست کرده است.
پیش بینی می شود که عربستان در سال ۲۰۲۰ شاهد بدهی سنگینی باشد که این بدهی با توجه به اوراق قرضه و چک های منتشر شده، ۱۱۸ میلیارد ریال (۳۱.۵ میلیارد دلار) خواهد بود.
در سال ۲۰۱۸، میزان بدهی های دولت عربستان سعودی حدود ۱۵۰ میلیارد دلار بود که ۵۴٪ از آن به پول ملی (ریال) و بقیه بدهی‌ها به دلار بود.
** تاثیر ویرانگر کرونا بر اقتصاد عربستان
در پی تشدید شیوع کرونا و بحران‌های مالی حاصل از آن، عربستان از ثروتمندترین کشور منطقه که درآمدهای سرشاری از برگزاری مراسم حج به دست می آورد، اکنون به بزرگترین وام‌گیرنده در میان کشورهای عربی تبدیل شده است. همچنین عربستان به احتمال زیاد درآمد حاصل از حج تمتع را در مرداد ماه آینده از دست خواهد داد، زیرا شیوع کرونا مانع فعالیت های اقتصادی مانند شرکت‌های مسافرتی و هواپیمایی و خدمات هتل‌ها خواهد شد.
جدعان ابراز کرد که ریاض به شدت تحت تاثیر پیامدهای اقتصادی حاصل از ویروس کرونا قرار گرفت و این کشورهرگز شاهد چنین بحران شدیدی در گذشته نبود و وی پیش بینی کرد که بحران فعلی ممکن است به سطح بالاتری افزایش یابد.
عربستان درسایه شیوع کرونا، به شدت تحت تاثیر کاهش قیمت نفت قرار گرفت و همین امر باعث شد که بدهی های سهمگینی بر او وارد شود.
در بودجه سال ۲۰۲۰ عربستان، قیمت هر بشکه نفت در حدود ۵۵ دلار تخمین زده می شود، در حالی که قیمت هر بشکه کمتر از ۲۰ دلار است، براساس اطلاعات رسمی عربستان این بدان معناست که اگر میانگین روزانه صادرات عربستان حدود ۷۲۷۸ میلیون بشکه باشد، این کشور ۲۵۴.۷ میلیون دلار از دست می دهد.
اگر قیمت هر بشکه نفت به همین قیمت باقی بماند (کمتر از ۲۰ دلار)، ریاض تا پایان سال جاری، با کاهش سهم درآمد نفتی تا ۹۰ میلیارد دلارمواجه خواهد بود.
قیمت نفت خام برنت در اواخر سال گذشته سال ۲۰۱۹، قبل از افت قیمت نفت که ناشی از کاهش تقاضای جهانی و جنگ نفتی بین روسیه و عربستان بود، حدود ۶۷ دلار بود.
عربستان به دنبال تصمیم اوپک مبنی بر کاهش ۱۰ میلیون بشکه‌ای تولید جهانی در روز، خسارت های زیادی متحمل می شود، زیرا مجبور می شود تا تولید نفت خود را به ۸.۵ میلیون بشکه کاهش دهد. بر اساس گزارش رویترز، کاهش تولید نفت عربستان باعث کسری بودجه این کشورمی شود و درآمد نفتی آن تا حدود ۴۰ میلیارد دلار افت می کند.
** فاجعه اقتصادی جنگ یمن برای عربستان
جنگ عربستان با یمن از دیگر دلایل تبدیل عربستان به یک کشوربدهکار می باشد. ریاض هزینه واقعی جنگ را که هنوز پایان نیافته است، پنهان می کند. اما گزارش های تایمز نشان می دهد که این کشور روزانه حدود ۲۰۰ میلیون دلار یا ۷۲ میلیارد دلار سالانه خسارت متحمل شده است. این بدان معناست که صورتحساب جنگ ظرف ۵ سال به ۳۶۰ میلیارد دلار رسیده است. در همین راستا ریاض سالانه بیش از ۶۰ میلیارد دلار برای واردات اسلحه هزینه می‌کند که همین امر فشار زیادی را بر بودجه این کشور وارد می‌کند.
** هزینه‌های اصلاحات اجتماعی محمد بن سلمان
علاوه بر دلایل ذکر شده، عربستان در طی ۱۰ سال هزینه های زیادی به برنامه های تفریحی به ارزش ۲۴۰ میلیارد ریال(حدود ۶۴ میلیارد دلار) اختصاص داده است.
«محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی، در نظر دارد ۵۰۰ میلیارد دلار برای تأسیس شهر "نئوم" در دریای سرخ هزینه کند و با وجود ابهام در مورد بازدهی مورد انتظار از این پروژه، بارسنگینی را به خزانه عربستان وارد می کند.
بر اساس گزارش های آژانس پولی عربی سعودی، همه این فشارها باعث کاهش شدید ذخایر نفتی عربستان شد و از زمان به سلطنت رسیدن «سلمان بن عبدالعزیر» در سال ۲۰۱۵ این نقدینگی از ۷۳۲ دلار به ۴۹۷ میلیارد دلاردر سال ۲۰۱۹ رسید.
«مودیز» آژانس رتبه بندی جهانی با توجه به افزایش حجم بدهی های عربستان به دلیل کاهش شدید قیمت نفت، برآورد کرده است که درآمدهای دولت این کشور درسال جاری میلادی در مقایسه با سال گذشته به میزان ۳۳ درصد کاهش یابد.
صندوق بین المللی پول نیز در مارس گذشته تاکید کرد: که اگرعربستان به درآمدهای نفتی خود متکی باشد، ثروت عظیم خود را قبل ازسال ۲۰۳۵ از دست می دهد.
فیچ «موسسه بین المللی اقتصادی و اعتبار سنجی» نیز اعلام کرد که کسری بودجه ۸۰ تا ۹۰ میلیارد دلاری برای عربستان محرز شده است و این بدان معنی است که این کشور فرصتی برای وام گرفتن دوباره برای تامین بودجه مالی خود در ماه ها و حتی سال‌های آینده را نخواهد داشت.