به گزارش مشرق، این روزها با سرکار آمدن مجلس یازدهم در ایران، زمزمه‌هایی بین برخی منتخبان مردم درباره لزوم شفافیت در بهارستان به گوش می رسد.

در کشورهای مختلف، علاوه بر بحث استقلال قوا معمولاً پارلمان‌ها از منظر مردم سالار بودن نیز بررسی می‌شوند. مقررات و موضوعات گوناگونی در کشورهای مختلف درباره اینکه چه پارلمانی دموکراتیک است، مطرح شده است.

در بیانی کوتاه و مختصر می‌توان گفت که چند ویژگی یا معیار وجود دارد که بر اساس آنها می‌توان درباره میزان مردم‌سالار بودن مجالس قضاوت کرد:

نمایندگی: اینکه مجلس به لحاظ سیاسی و اجتماعی بخش‌ها، قومیت‌ها و مذاهب مختلف جامعه را نمایندگی کند.

شفافیت: اینکه اطلاعات مختلف مربوط به مجلس، نمایندگان و رفتار و شرایط مالی و اقتصادی آنها از طریق رسانه‌ها در اختیار عموم باشد.

دسترسی: نمایندگان و مجلس به طور عام در دسترس بخش‌های مدنی جامعه مانند مردم، انجمن‌ها و گروه‌های مرتبط باشند تا روند قانونگذاری منطبق بر واقعیت‌ها موجود در جامعه باشد یا به عبارتی مشارکت مدنی هم شکل بگیرد.

پاسخگویی: نمایندگان مجلس باید در خصوص عملکرد و رویه خود در مجلس به رای دهندگان و به طور عام به شهروندان پاسخگو باشند.

اثربخشی: مجلس در روند قانونگذاری و نظارت و وظایف خود عملکرد موثری را مبتنی بر ارزش‌ها و اصول مصرح در قانون اساسی و همچنین منطبق با نُرم‌های دموکراتیک داشته باشد.

بنابراین شفافیت و پاسخگویی، در کنار مولفه‌های فوق، از جمله مهمترین مولفه‌های یک مجلس دموکراتیک هستند. پارلمان‌های کشورهای مختلف از ابزار و روش‌های مختلف در این زمینه استفاده می‌کنند. نحوه رای‌دهی و شفافیت آرا یکی از موضوعاتی است که به طرق مختلف احصاء می‌شوند.

امروزه پارلمان‌ها از ابزار موجود در فناوری اطلاعات برای ثبت آرا و در دسترس بودن نتایج آن در سایت‌ پارلمان استفاده می‌کنند. از طریق چنین سامانه‌هایی، اطلاعات مربوط به آرا و رفتار تقنینی هر نماینده‌ای ثبت و بروزرسانی می‌شود.

علاوه بر این در بسیاری از کشورها جلسات پارلمان‌ها معمولا به صورت علنی برگزار می‌شوند. جلسات کمیسیون‌ها یا کمیته‌ها هم بسته به موضوع و حساسیت آن به صورت علنی یا پشت درهای  بسته برگزار می‌شوند.

سایت‌های مجالس معمولا اظهارات، اعلامیه‌ها و رفتار تقنینی نمایندگان را در سایت خود در دسترس قرار می‌دهند تا آن موارد قابل راستی‌آزمایی باشند.

با توجه به دشواری رای‌دهی و شمارش آنها، رای گیری الکترونیک یکی از راه‌حل برای این معضل شده است تا این امر با سهولت و سرعت قابل قبول انجام شود.

کنگره آمریکا

کنگره آمریکا روش‌ها مختلفی را برای رای‌گیری در کنگره دارد از آرای شفاهی گرفته تا رای‌گیری الکترونیک. اما کنگره وبسایتی را دارد که سوابق اعضای مجلس نمایندگان و اعضای سنا در آن ثبت شده است. اطلاعات مربوط به وضعیت مالی نمایندگان و حامیان مالی آنها در رقابت‌های انتخاباتی نیز ارائه می‌شود و این اطلاعات از طرق مختلف برای عموم در دسترس است.

در سایت کنگره یک صفحه وجود دارد که مرور اجمالی و کلی درباره عضو سنا یا مجلس نمایندگان است.

صفحه مربوط به برنارد سندرز که در فاصله سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۷ به عنوان نماینده ورمونت در مجلس نمایندگان عضو بوده و از سال ۲۰۰۷ تاکنون به عنوان سناتور این ایالت در مجلس سنا بوده است.

در صفحه اطلاعات کلی علاوه بر اسم، زمان تولد، زمان عضویت در هر کدام از مجلس‌های کنگره و ایالت مربوطه نماینده یا سناتور، آدرس وبسایت، اطلاعات تماس و تعلق حزبی فرد، و لینک به بیوگرافی او گنجانده شده است. در این صفحه همچنان یک بخشی برای دریافت اطلاعات به روز شده درباره این عضو کنگره  وجود دارد. در صورت عضویت در آن بخش، هر زمان فرد مورد نظر از مصوبه‌ای در کنگره حمایت کند، ایمیل و اطلاعات مربوط به آن به فرد ثبت نام کننده ارسال می شود.

سوابق موضع‌گیری و اظهارات عضو کنگره نیز در بخش دیگری بایگانی شده است و در دسترس عموم است.

در این بخش فایل مربوطه و شماره صفحه با تاریخ آن ذکر شده است و برای جستجوی پیشرفته در صفحه امکاناتی تعبیه شده است. پس از یافتن فایل مورد نظر می‌توان متن را در قالب PDF یا بر روی سایت مشاهده کرد.

عضویت فرد هر کدام از اعضای کنگره در کمیته‌های مختلف از قبل تا به حال نیز در لیستی ذکر شده است.

در صفحه دیگری لیست تمام لوایح یا مصوباتی که عضو مورد نظر کنگره از آنها حمایت کرده است، ارائه شده است.

در صفحه مورد نظر وضعیت لایحه یا طرح ذکر شده که با ورود به آن می تواند اطلاعات بیشتری دریافت، نظیر خلاصه مصوبه، افراد دیگری که به آن رای داده‌اند. در این صفحه اطلاعاتی نظیر عنوان، کمیته مربوطه، تاریخ‌ و سایر موارد مرتبط نیز ذکر شده‌اند.

اطلاعات مالی اعضای کنگره نیز ارائه می شود و در برخی از سایت‌های اینترنتی با جزئیات قابل دسترسی است.

در این صفحه اطلاعات مربوط به حامیان مالی انتخاباتی عضو مورد نظر کنگره آمده که در آن منابع تامین هزینه‌های انتخاباتی و مخارج نیز ذکر شده است. در یکی از سایت‌هایی که این اطلاعات را بایگانی کرده است، گزارش‌های فوق هر دو سال یکبار بروزرسانی و بارگذاری می‌شوند. ضمنا گزارش‌های قبلی همچنان بر روی سایت موجود است.

در صفحه دیگری میزان دارایی، پس انداز و تراکنش های مالی عضو کنگره نیز ارائه شده است.  

در صفحه مربوط به تراکنش‌ها اطلاعات مربوط به خرید، فروش یا معاوضه دارایی‌های با ارزش بیش از یک هزار دلار آمده است.

مجمع ملی فرانسه

مجمع ملی فرانسه در وبسایت خود اطلاعات مربوط به نمایندگان را در دسترس قرار داده است. با مراجعه به این سایت می‌توان نماینده مورد نظر را بر اساس دسته بندی‌های مختلف از جمله تقسیم بندی مناطق جغرافیایی یافت.

در صفحه مربوط به معرفی اجمالی نماینده، اسم، تاریخ تولد، عضویت در کمیسیون، شغل قبلی، گرایش سیاسی و لینکی مربوط به گزارشی درباره منافع و فعالیت‌های او گنجانده شده است. در بخش مربوط به منافع و فعالیت‌های لیستی از مواردی که نامبرده اظهار کرده، منتشر شده است که در آن مواردی که فرد مورد نظر به ارث برده، نیز آمده است.

سوابق عمکرد هر نماینده در مجمع ملی بر روی سایت نیز قابل مشاهده است و مصوباتی که نماینده به آنها رای داده آمده است. در این بخش نه تنها رای مثبت، بلکه آرای منفی و ممتنع با ذکر اسامی نمایندگان آمده است و برآیند آن در قالب نمودار بر روی سایت به نمایش در آمده است.

سنای فرانسه نیز وبسایتی را دارد که چنین اطلاعات مشابهی در خصوص سناتورها بر روی سایت موجود است.

پارلمان انگلیس

مجلس عوام و اعیان انگلیس وبسایتی دارند که در آن درباره وضعیت نمایندگان توضیحاتی ارائه شده است. هر نماینده صفحه‌ای دارد که مشتمل بر بخش‌های مختلفی است و اطلاعاتی را درباره نماینده مزبور ارائه کرده است.

در صفحه هر نماینده علاوه بر معرفی، سوابق در پارلمان و عضویت در کمیته‌های مختلف و مسائل یا جنجال‌های مختلف به انتخاب در صورت وجود، ذکر شده است. در این صفحه گرایش سیاسی یا تعلق حزب نماینده هم مشخص شده است.

آیکونی در صفحه تعبیه شده که مربوط به سوابق رای آن نماینده به مصوبات مختلف در گذشته است.

در این صفحه لیستی از مصوباتی که نماینده به آن رای داده، به همراه تاریخ، تعداد رای به نفع یا علیه آن مصوبه آمده است. در صورت باز کردن هر کدام از موارد آمار کلی در خصوص وضعیت آرا بر اساس گرایشات حزبی ارائه شده است.

در این سایت بایگانی اظهارات، سوالات کتبی نماینده موجود بوده و طرح‌هایی که وی و نمایندگان دیگر امضا کرده‌اند نیز با ذکر اسامی و درج تصاویر نمایندگان آمده است.

منافع مالی نمایندگان پارلمان انگلیس تقریبا هر دو هفته یکبار با ارائه گزارش‌های جدید بروزرسانی می‌شود. ابتدا صفحه‌ای وجود دارد که مربوط به سال‌های مختلف است و زمانی که وارد باز زمانی مشخصی می شوید، تقریبا هر دو هفته یکبار یک گزارش بر روی سایت بارگذاری شده است.

در این گزارش‌ها موارد مربوط به استخدام نماینده، درآمد با ذکر جزئیات (حتی مبالغ خرد)، هدایا و مزایای دریافتی از منابع انگلیسی،  سایر حمایت‌های مالی، سفرهای خارجی با ذکر نام تامین کننده هزینه‌های سفر و میزان هزینه‌های اقامت و سفر، استخدام اعضای خانواده و مخارج پرداخت شده از محل پارلمان آمده است.

پارلمان بلژیک

پارلمان فدرال بلژیک (شامل مجلس سنا و مجلس نمایندگان) نیز در وبسایت خود مشخصات نمایندگان، سوابق آنها در مجلس، رای به مصوبات، و سوالات کتبی و شفاهی و همچنین عضویت آنها در کمیته‌ها را آورده است.

پارلمان بلژیک نیز مقررات خود در خصوص اظهار منافع مالی را دارد. علاوه بر این، در سایت این پارلمان فرم و موارد مربوط به لابی نیز آمده است. با توجه به اینکه گروه‌ها در لابی با پارلمان منافعی دارند، برای رصد این موضوع برای لابی نیز بخش و فرم‌های مورد نیاز تعبیه شده‌اند تا اظهار شوند.