به گزارش مشرق، امروز برخی افراد در مقابل ساختمان میرداماد بانک مرکزی تجمع کردند که مدعی بودند در قالب سامانه نیما (بازار ثانویه ارزی) ارز خریداری و وجه آن را پرداخت کرده‌اند اما نتوانسته‌اند ارز خود را دریافت کنند.
گویا این اتفاق در یکی دو ماه پایانی سال گذشته رخ داده و چالش‌های آن تا امروز ادامه دارد. بانک مرکزی ۲۴ اسفند ماه سال گذشته در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: «به‌دنبال انتشار گزارش‌هایی مبنی بر اینکه عدم ایفای تعهدات ارزی یکی از صادرکنندگان و تعدادی از صرافی‌های مجاز، برخی واردکنندگان را دچار مشکل در تامین کالا یا خدمات مورد نظر کرده است، با ورود نهادهای نظارتی امنیتی و قضایی، صادرکننده مدنظر مکلف به تعیین تکلیف تعهدات خود در یک زمان‌بندی مشخص شده است.
بیشتر بخوانید:
عواقب احیای واردات بدون انتقال ارز +آمار
در این خصوص با پیگیری و دستورات بازپرس محترم پرونده، پرداخت‌ها توسط صادرکننده‌ای که در ایفای تعهد خود تاخیر داشته است، آغاز شده است.
ایفای تعهد صادرکننده و صرافی‌ها براساس ارایه اسناد واریز ریال توسط واردکنندگان پس از بررسی اصالت آن و تایید مراجع نظارتی تحت نظر مرجع قضایی انجام می‌گیرد. واردکنندگان نیز اسناد و مدارک خود را به مراجع یاد شده ارائه تا پس از بررسی، اقدام لازم صورت پذیرد.» اما این مساله تا امروز حل نشده است.
پیگیری‌ها نشان می‌دهد حجم یکی از معاملات انجام شده توسط یکی از فروشندگان ارز در سامانه نیما بیش از یک میلیون یورو بوده است.
بیشتر بخوانید:
کسری بودجه سال ۹۸ چگونه جبران شد؟
علت بروز این تخلف درواقع پرداخت ریال پیش از دریافت ارز توسط متقاضیان ارز بوده است. در سامانه نیما در بازه‌های زمانی یک هفته، ۲۰ روز و یک ماهه مهلت پرداخت ارز (انجام حواله ارزی) برای صادرکننده درنظر گرفته می‌شود. در این پرونده، متقاضیان ارز از طریق صرافی‌ها درخواست خرید ارز کرده و معادل ریالی آن را به حساب دارنده ارز واریز کرده‌اند اما به دلایلی که گفته می‌شود یکی از آنها افزایش نرخ ارز بوده است، صادرکننده ارز در مهلت تعیین شده ارز پیش‌فروش شده را تامین نکرده است.
صمد کریمی مسئول اداره صادرات بانک مرکزی که به عنوان یکی از مدیران ارزی بانک مرکزی، ضمن تشریح ماجرا گفته است: «سامانه نیما نقشی در پوشش ریسک‌های مالی و غیرمالی ناشی از رفتار کارگزاران، واردکنندگان و صادرکنندگان ندارد، به‌طوری که طرفین معامله باید پس از اطمینان از صحت و سقم اطلاعات موضوع معامله مبلغ نرخ ارز معادل ریالی و نحوه تسویه ارزی مبادرت به انجام معامله نمایند به‌عبارت دیگر بانک مرکزی مسئول عدم ایفای تعهدات طرفین معامله در بازار دوم نیست.»
برخی فعالان و کارشناسان ارزی معتقدند این اتفاق ناشی از ضعف سامانه نیما است زیرا در صورتی که پرداخت‌های ریالی و ارز در یک حساب واسط انجام می‌شد، معادل ریالی معامله در صورتی به حساب دارنده ارز واریز می‌شد که ارز تعهد شده تامین و پرداخت می‌شد و اگر به هر دلیلی ارز معامله تامین نمی‌شد، ریال به حساب متقاضی بازگشت داده می‌شد.
این سازوکار هم‌اکنون در برای بازار متشکل ارزی وجود دارد اما در سامانه نیما نیست.
برخی کارشناسان در نقد این وضعیت سامانه نیما می‌گویند باید خریدار و فروشنده در نیما قابل شناسایی نباشند و خرید و فروش‌ها مانند بازار سرمایه و بازار متشکل ارزی باشد و پرداخت و دریافت‌ها از طریق یک حساب واسط انجام شود تا هم ضریب ریسک کاهش یافته و میزان اطمینان به امنیت سامانه افزایش یابد و هم امکان تخلف افراد سودجو از بین برود.
اما متاسفانه سامانه نیما همچنان به همان حالت قبل در حال فعالیت است. کانون صرافان ایرانیان هشتم اردیبهشت ماه امسال در اطلاعیه‌ای ۱۲ نقد به سامانه نیما مطرح کرد و از بانک مرکزی خواست هر چه سریع‌تر ضعف‌های نیما را رفع کند.