به گزارش مشرق، پس از جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و صدور قطعنامه توبیخی علیه ایران، برخی اعضای کمیسیون امنیت ملی مجلس اعلام کردند طرحی برای بازبینی روابط با آژانس را در کمیسیون امنیت ملی مجلس مورد بررسی قرار داده‌اند و قرار است این طرح 15 تیرماه در صحن علنی مورد بررسی نهایی قرار گیرد. محور اصلی این طرح تعلیق اقدامات داوطلبانه ایران در ایجاد دسترسی به بازرسان سازمان انرژی اتمی برای نظارت بر برنامه هسته‌ای ایران است. دولت روحانی پس از برجام به صورت داوطلبانه پروتکل الحاقی را به اجرا گذاشت. حال پس از 5 سال آژانس انرژی اتمی به رغم تمام اقدامات داوطلبانه ایران، در ادعایی عجیب عدم صدور مجوز لازم برای بازرسی و نظارت بر تاسیسات ایران را بهانه کرد و قطعنامه‌ای را در شورای حکام علیه ایران به تصویب رساند.
بیشتر بخوانید:
اروپا بیانیه و قطعنامه صادر می‌کند، ظریف توئیت می‌زند!
نمایندگان مجلس همین موضوع را مدنظر قرار دادند و در طرح خود به دنبال تعلیق پروتکل الحاقی و آفلاین کردن نظارت‌های آنلاین آژانس هستند.
اقدام نمایندگان مجلس پس از آن صورت می‌گیرد که از زمان اجرای توافق جامع هسته‌ای موسوم به برجام هیچ یک از تعهدات طرف غربی اجرایی نشده است. یکی از شرایطی که تیم مذاکره‌کننده ایرانی حاضر به پذیرش آن شد، منوط شدن تعهدات کشورهای غربی به اجرا شدن تعهدات ایران بود. ایران تعهدات خود را در قالب برجام از همان روز انعقاد برجام در 25 تیر اجرایی کرد و حتی برخی تعهدات را در راستای نشان دادن حسن نیت پیش از دستیابی به توافق هسته‌ای به اجرا گذاشت اما بهانه‌گیری‌های کشورهای غربی در اجرای تعهدات‌شان از همان روز اجرای برجام یعنی 26 مهرماه سال 94 آغاز شد. عدم دسترسی به منابع مالی، پابرجا ماندن محدودیت‌ها در نقل‌و انتقال کالا، حفظ چارچوب تمام تحریم‌های پیشین و حتی تحریم افراد و موسساتی که پیش از برجام در لیست تحریم‌ها نبودند رفتار کشورهای اروپایی در برابر ایران بود.
البته حسن روحانی و تیم مذاکره‌کننده‌اش نمی‌خواستند باور کنند اروپا و آمریکا قصد انجام تعهدات‌شان را ندارند. از پاییز سال 94 تاکنون یعنی 5 سال گذشته مقامات دولتی سعی در توجیه اقدامات کشورهای غربی داشتند و ملت ایران را به گلابی برجام در آینده‌ای نه چندان دور که البته هنوز هم نرسیده وعده می‌دادند. با این حال آمریکا موضع خود را زودتر از کشورهای اروپایی شفاف کرد. دونالد ترامپ 18 اردیبهشت 97 رسما اعلام کرد کشورش از برجام خارج شده و این توافق را به رسمیت نمی‌شناسد. این یعنی تمام توجیهات روحانی و ظریف درباره ضمانت برجام از جمله «امضای کری تضمین است» یا اگر «دولت آمریکا تغییر کند نمی‌تواند به دلیل قطعنامه شورای امنیت از توافق خارج شود» صرفا توجیه بوده یا اینکه نشان از عدم اطلاع آنان از مفاد قطعنامه یا عدم برداشت صحیح از واقعیات روابط بین‌الملل بود.
البته اروپایی‌هایی هم که در ظاهر در برجام باقی مانده بودند در عمل هیچ تفاوتی با آمریکا در انجام تعهدات‌شان نداشتند. کانال اینستکس از جمله موضوعات عجیبی بود که پس از ۲ سال وعده طرف ایرانی و اروپایی با بی‌عملی اروپایی‌ها اجرایی نشد و به یک طنز تاریخی در روابط ایران و اروپا بدل شد.
دست ایران از وعده‌های خیالی کشورهای اروپایی و آمریکا خالی ماند. ایران به هیچ یک از امتیازاتی که دولت مدعی بود نصیب کشور می‌شود دست پیدا نکرد. حال صرفا یک وعده باقی مانده و آن لغو تحریم‌های تسلیحاتی در 26 مهر سال جاری است. هر چند پس از 5 سال قرار است ایران به آنچه کشورهای غربی آن را امتیاز به ایران می‌خوانند دست پیدا کند اما همین که ایران از حق خرید و فروش تسلیحات به مدت 5 سال چشم‌پوشی کرد یک امتیاز به طرف غربی به حساب می‌آید. رجوع به مذاکرات هسته‌ای و توافق ایران و غرب برای لغو تحریم‌های تسلیحاتی در همان سال 94 بیانگر آن است که زیر میز زدن کشورهای غربی در روزهای پایانی مذاکرات و به تعویق انداختن زمان لغو تحریم‌های تسلیحاتی به 5 سال بعد به بیان صحیح یک امتیاز برای کشورهای غربی به حساب می‌آمد.
تحریم‌های تسلیحاتی از آن دست تحریم‌هایی به شمار می‌رفت که با توجه به امتیازاتی که تیم مذاکره‌کننده ایران به طرف مقابل داده بود، باید در همان روز اول برداشته می‌شد. حتی کشورهای نزدیک به ایران در مذاکرات به دنبال تثبیت حق مسلم ایران به منظور خرید و فروش تسلیحات بلافاصله پس از توافق هسته‌ای بودند اما نکته قابل تامل آنکه تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به رغم اصرار کشورهایی چون روسیه مبنی بر لغو تحریم‌های تسلیحاتی بلافاصله پس از دستیابی به توافق، محدودیت‌های 5 ساله را پذیرفت.
داستان معروف وقفه چند روزه مذاکرات به خاطر اصرار روسیه و چین بر عدم نیاز به طرح مسأله تسلیحاتی در برجام و در نهایت رضایت تیم ایرانی برای مصالحه بر سر مسائل تسلیحاتی، یکی از نقاط سیاه دوران مذاکرات هسته‌ای است.
«وندی شرمن» با اشاره به برخی نقاط اختلاف تیم مذاکره‌کننده آمریکا و روسیه در جریان مذاکرات هسته‌ای گفت: «یکی از نقاط واگرایی و اختلاف ما و روس‌ها که البته اواخر مذاکرات روی میز گذاشته شد، قطعنامه سازمان ملل درباره تحریم موشکی و تسلیحاتی بود. روسیه معتقد بود نباید هیچ محدودیتی روی موشک و تسلیحات باشد. آنها هیچ محدودیتی را روی موشک‌های خودشان نمی‌خواستند و البته فکر می‌کردند چنین محدودیتی نباید بر ایرانیان هم اعمال شود. در نهایت بر سر این موضوع مصالحه کردیم».
شرمن ادامه می‌دهد: «روسیه و چین معتقد بودند قطعنامه صرفا باید توافق را تایید کند و نباید هیچ محدودیتی بر برنامه موشکی و تسلیحاتی ایران باقی بماند. آنها نمی‌خواستند برنامه موشکی یا ممنوعیت واردات تسلیحاتی ایران پابرجا بماند اما متوجه شدند بدون وجود محدودیت‌هایی که بود، ما نمی‌توانیم توافق کنیم»
. سرگئی ریابکف، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده روسیه در این باره گفت: «این موضوعی پنهان نیست که روسیه طی مذاکرات هسته‌ای حامی رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران در زودترین موعد ممکن بود. ما حتی در مقاطعی پیشنهادهایی را تدوین کردیم که بر اساس آن تحریم تسلیحاتی یک ماه پس از اجرای برجام رفع شود اما نتیجه متفاوت بود». سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نیز 2 روز پس از انعقاد برجام در 25 تیر 94 اظهار داشت به‌رغم مقاومت روسیه و چین، طرف ایرانی با طرف غربی درباره تحریم‌های تسلیحاتی مصالحه کرد!
* آخرین تقلا برای حفظ تحریم‌ها
تحریم‌های تسلیحاتی ۳ ماه دیگر به پایان می‌رسد. آمریکا مصر است نگذارد این دست تحریم‌ها لغو شود و برای همین دور جدیدی از اقدامات دیپلماتیک، اقتصادی و امنیتی را با چاشنی تهدیدات نظامی در دستور کار قرار داده است. فعال کردن آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان ملل برای فشار بین‌المللی بر برنامه هسته‌ای ایران از جمله این اقدامات بوده است. انتشار گزارش دبیرکل سازمان ملل درباره نقش ایران در ماجرای آرامکو و صدور قطعنامه شورای حکام صرفا بر مبنای ادعای مشکوک بودن ۲ مکان در ایران از جمله اقداماتی بود که آمریکا با فعال کردن سازمان‌های بین‌المللی علیه ایران انجام داد، البته تعامل آمریکا با سازمان‌های بین‌المللی به منظور فشار بیشتر بر ایران همچنان ادامه دارد.
در همین راستا وزارت خارجه آمریکا از دیدار «برایان هوک» نماینده ویژه این کشور در امور ایران با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سفر به وین، پایتخت اتریش خبر داد. بر اساس این گزارش، دفتر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد «برایان هوک» در این سفر با «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس دیدار و با وی درباره موضوع ایران گفت‌وگو کرد. دفتر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا همچنین مدعی شد: ایران باید با فراهم کردن اطلاعات و دسترسی مورد نیاز آژانس به تعهدات خود تحت پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (ان‌پی‌تی)، پروتکل الحاقی و توافقنامه‌اش عمل کند.
علاوه بر این، تلاطم اخیر ارزی در بازار و جهش قیمت ارز از یک سو نشان از عدم مدیریت صحیح بازار از سوی دولت و از سوی دیگر ریشه در فشار آمریکا بر کشورهای طرف معامله با ایران در انتقال ارز معاملاتی با ایران دارد.
در عرصه دیگر اما آمریکا با همراهی رژیم صهیونیستی و پشتیبانی مالی رژیم سعودی دور جدیدی از اقدامات ضدامنیتی را در خاک ایران کلید زده است؛ اقداماتی که بیانگر نزدیک شدن و بعضا عبور این کشورها از خطوط قرمز به منظور فشار بیشتر روی ایران است.
در کنار این موضوعات، ادبیات تهدیدآمیز مقامات آمریکایی نیز در روزهای اخیر شدت گرفته است. علاوه بر رئیس‌جمهور و وزیر خارجه این کشور، نماینده ویژه ایالات متحده آمریکا در امور ایران نیز اعلام کرد اگر لازم باشد، دولت ترامپ برای جلوگیری از رسیدن ایران به سلاح هسته‌ای، از نیروی نظامی‌استفاده می‌کند. وی افزود: آمریکا می‌کوشد تحریم‌های تسلیحاتی ایران را تمدید کند. ایران ثبات خاورمیانه را بر هم می‌زند. روسیه و چین اگر خواستار آرامش در منطقه هستند باید با تمدید تحریم‌های تسلیحاتی تهران در شورای امنیت موافقت کنند. نگرانی‌های مشترکی میان اسرائیل و کشورهای عربی درباره تهدیدها از جانب ایران وجود دارد.
در کنار تحرکات جدید آمریکا برای ایجاد فشار در عرصه‌های یاد شده، مقامات این کشور همچنان درخواست مذاکره خود با ایران را مطرح می‌کنند تا در صورتی که به زعم آنها ایران توان مقابله خود را از دست داد مجبور به مذاکره با آمریکا شود و از طریق مذاکره خواسته‌های آمریکا محقق شود.
* ایران چه باید کند؟
در چنین شرایطی ایران می‌تواند ۲ رفتار متفاوت از خود نشان دهد. اول آنکه در همان پازلی که آمریکایی‌ها طراحی کرده‌اند قرار گیرد و فاز مذاکره با آمریکا را کلید بزند. ورود ایران به برنامه طراحی شده آمریکا همان نتیجه‌ای را به دنبال خواهد داشت که آمریکایی‌ها در نظر گرفته‌اند. پذیرفتن 12 شرطی که پمپئو در همان روزهای نخست کاری خود اعلام کرد محور اصلی توافق احتمالی ایران و آمریکا در آینده خواهد بود. بندهای اصلی توافق احتمالی همانگونه که در بیانیه 12 بندی پمپئو آمده و بعدها مقامات آمریکایی نیز به آن اشاره کردند مربوط به ایجاد محدودیت‌های جدی در برنامه موشکی، ایجاد سیاست‌های منطقه‌ای و برچیده شدن برنامه هسته‌ای ایران است.
البته بنا بر تجربه تاریخی ایران از مذاکره و توافق با آمریکا هیچ «تضمینی» وجود ندارد که دولت این کشور به تعهدات احتمالی‌اش با ایران وفادار بماند.
مسیر دوم اما مسیری است که دولت روحانی آن را تاکنون نیازموده است. ایران در 7 سال گذشته در برابر اقدامات مقابله‌ای کشورهای غربی، سیاست تساهل را در پیش گرفت و هر گونه فشار و مزاحمتی از سوی این کشورها از سوی مقامات دولت ایران به منظور حفظ توافق هسته‌ای توجیه می‌شد.
دولت روحانی می‌تواند و در شرایط حاضر باید این رویکرد خود را تغییر دهد. البته بسترهایی هم برای این تغییر رویکرد وجود دارد. یکی از این موارد گام‌های کاهش تعهدات هسته‌ای ایران بوده است. هر چند ایران اقدام قابل توجهی را در این راستا عملیاتی نکرده است اما شرایط فعلی زمان مناسب برای عملی کردن گام‌های کاهش تعهد است.
علاوه بر این ایران باید شرایط هسته‌ای خود را به زمان پیش از توافق بازگرداند. دولت روحانی در نتیجه توافق هسته‌ای موسوم به برجام صنعت هسته‌ای خود را به یک برنامه سمبلیک تبدیل کرد. حذف محدودیت‌های برجام و بازگشت به قابلیت‌های پیشابرجامی، گام مهم و اثرگذاری است که طرف مقابل را در اتخاذ سیاست‌های مقابله‌ای بیشتر مردد و حتی منجر به کاهش برخی از این فشارها می‌کند. ایران باید اقدام متناسب را در این برهه در دستور کار قرار دهد و در حال حاضر اقدام متناسب راه‌اندازی نسل جدید سانتریفیوژها و افزایش حداکثری ظرفیت غنی‌سازی در کنار افزایش غنی‌سازی اورانیوم از 5/3 به 20 درصد است.
موضوع نظارت‌ها و بازرسی‌ها نیز باید مورد بازبینی جدی قرار گیرد. تعلیق پروتکل الحاقی، تعلیق نظارت‌های فراتر از پروتکل که ایران در نتیجه برجام پذیرفته است و محدود کردن نظارت‌ها به نظارت‌های پادمان (سیستم نظارتی آژانس بر مبنای ان‌پی‌تی) نیز یک اقدام متناسب دیگر در برابر رفتار تخاصمی آمریکاست.
***
فروپاشی کامل برجام در صورت تداوم سیاست‌های غلط اروپا
رئیس شورای راهبردی روابط خارجی تاکید کرد: اروپایی‌ها باید بدانند نتیجه سیاست‌های غلط آنها بی‌شک موجب فروپاشی کامل برجام خواهد شد و اگر تا به حال به دلیل همسایگی با خاورمیانه و آثار امنیتی مستقیم فروپاشی برجام، در کلام از ادامه حیات نیمه‌جان برجام حمایت کرده‌اند، ادامه این وضعیت از سوی ایران قابل تحمل نیست.
سیدکمال خرازی در پیامی به تحولات اخیر در رابطه با برجام و برنامه هسته‌ای ایران اشاره کرده است که در زیر می‌آید:
سیاست‌های یک‌طرفه و نادرست 3 کشور اروپایی عضو برجام و در رأس آنها آمریکا برای توقف فعالیت‌های هسته‌ای صلح‌آمیز ایران همواره نتیجه معکوس داشته است و ایران مصمم‌تر به توسعه فناوری هسته‌ای خود ادامه داده است. تلاش آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت سازمان ملل و اقدام 3 کشور اروپایی در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای علیه ایران و رفتار مشکوک مدیرکل آن سازمان نه تنها بازدارنده ایران نخواهد بود، بلکه بی‌تردید به فروپاشی برجام خواهد انجامید.
اینکه مدیرکل آژانس به ملاقات «برایان هوک» مسؤول امور ایران در دولت آمریکا رفته و خبر آن نیز رسماً منتشر شده است، نشان می‌دهد وابستگی و عدم استقلال آقای گروسی تا چه حد است که بی‌پروا به هماهنگ کردن اقدامات خود با مرکز توطئه علیه ایران می‌پردازد. این ملاقات نشان می‌دهد آقای گروسی از کجا دستور می‌گیرد و اقدام 3 کشور اروپایی در کجا برنامه‌ریزی شده است.
آنها باید نتیجه فشارهای غرب را یک بار دیگر مرور کنند و به یاد آورند وقتی 3 کشور اروپایی در دولت اصلاحات به وعده‌های مذاکراتی خود عمل نکردند و حتی نپذیرفتند ایران با تعداد بسیار محدودی ماشین سانتریفیوژ تجربه غنی‌سازی خود را ادامه دهد، در اواخر دولت اصلاحات تعلیق غنی‌سازی متوقف و پلمب کارخانه یوسی‌اف اصفهان شکسته شد و در دولت بعد تعداد سانتریفیوژهای ایران به 19000 عدد رسید و وقتی آنها از تحویل سوخت 20 درصد برای رآکتور تهران جلوگیری کردند، ایران رأسا اورانیوم 20 درصد لازم را تولید کرده، آن را در میله‌های مخصوص آن قرار داد و با نصب آنها در رآکتور تهران، مشکل را به دست دانشمندان خود حل کرد.
در دولت یازدهم نیز اگرچه ایران به دلیل توافق برجام محدودیت‌هایی را پذیرفت ولی در برابر خروج آمریکا از برجام و عدم اجرای تعهدات کشورهای اروپایی ساکت ننشست و به طراحی ماشین‌های سانتریفیوژ پرقدرت ادامه داد و برخی دیگر از تعهدات خود را به تعلیق درآورد. امروز ایران قادر است ماشین‌هایی را بسازد که بیش از 20 برابر ماشین‌های اولیه از قدرت غنی‌سازی برخوردار است و با راه‌اندازی آنها گام‌های بلندتری را در عکس‌العمل نسبت به اقدامات غرب بردارد.
اروپایی‌ها باید بدانند نتیجه سیاست‌های غلط آنها بی‌شک موجب فروپاشی کامل برجام خواهد شد و اگر تا به حال به دلیل همسایگی با خاورمیانه و آثار امنیتی مستقیم فروپاشی برجام، در کلام از ادامه حیات نیمه‌جان برجام حمایت کرده‌اند، ادامه این وضعیت از سوی ایران قابل تحمل نیست. آنها باید بدانند جمهوری اسلامی ایران در طول 40 سال عمر خود نشان داده است در برابر زورگویی‌های بیگانگان تسلیم نخواهد شد و هر بار فشار بر ایران بیشتر شده، ایرانیان را در ادامه مسیر خود مصمم‌تر کرده است.
ایران امروز قادر است ماشین‌های قدرتمند سانتریفیوژ خود را به تعداد بسیار بالا بسازد و راه‌اندازی کند و در زمانی کوتاه قدرت تولیدی خود را در واکنش به عدم اجرای تعهدات طرف مقابل، به 190 هزار سو برساند، چنانکه در همین مدت کوتاه نیز پس از تعلیق برخی تعهدات خود بر اساس گزارش آژانس بیش از 1500 کیلو اورانیوم غنی‌شده تولید کرده است.
غرب باید بداند نه تحریم اقتصادی و نه تحریم تسلیحاتی ایران را از مسیر راهبردی مستقل خود باز نخواهد داشت، چنانکه تا به حال نیز ایران در برابر فشارهای حداکثری غرب، سیاست خودکفایی خود را به سرعت پی گرفته و توفیقات غیرقابل انکاری را در تولید تسلیحات دفاعی مورد نیاز خود به دست آورده است.
***
سخنگوی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی:
علت و چگونگی حادثه نطنز در زمان مناسب اعلام می‌شود
سخنگوی دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی گفت: بر اساس بررسی‌های فنی و امنیتی علت حادثه رخ داده در مجتمع غنی‌سازی نطنز مشخص شده است ولی به دلیل برخی ملاحظات امنیتی، علت و چگونگی بروز این حادثه در زمان مناسب اعلام می‌شود.
کیوان خسروی عصر دیروز اعلام کرد: بررسی‌های فنی و امنیتی انجام شده از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط، علت وقوع حادثه در مجتمع هسته‌ای شهید مصطفی احمدی‌روشن در نطنز را که بامداد پنجشنبه ۱۲ تیرماه به وقوع پیوست به صورت دقیق مشخص کرده است. وی با اشاره به حضور و فعالیت کارشناسان بخش‌های مختلف مسؤول ارزیابی و رسیدگی به حادثه در سایت نطنز که از اولین ساعات وقوع این رخداد انجام شد، خاطرنشان کرد: بر اساس فرضیه‌های مختلف درباره علت این رخداد و با بررسی دقیق آثار، نحوه و میزان تخریب ایجاد شده، علت اصلی حادثه مشخص شده است. خسروی افزود: به دلیل برخی ملاحظات امنیتی، علت و چگونگی بروز این حادثه در زمان مناسب اعلام خواهد شد. وی در پایان با تاکید بر محدود بودن خسارت واردشده به سوله در حال تکمیل در مجتمع هسته‌ای نطنز اضافه کرد: در محل وقوع حادثه هیچ‌گونه مواد هسته‌ای وجود نداشته و موضوع نشت مواد رادیواکتیو در وقوع این رخداد کاملا منتفی است.
منبع: وطن امروز