به گزارش مشرق، روزنامه «کیهان» در ویژه‌های خود نوشت:
«روابط در حال شکل‌گیری میان چین و ایران و روسیه، روابطی راهبردی در مقابل جبهه غربی است.» روزنامه آسیا تایمز در تحلیلی به قلم یون سون مدیر برنامه چین و آسیای شرقی در «مرکز نیکسون» واشنگتن، نوشت: اطلاعات انتشار یافته اخیر درباره توافقنامه‌ای بین چین و ایران برای تقویت روابط اقتصادی و امنیتی آنها بسیاری را شگفت‌زده کرده است. برخی این را عجیب می‌دانند که پکن می‌خواهد استرس بیشتری به رابطه هم‌اینک تیره شده خود با واشنگتن اضافه کند. برخی دیگر نیز منطق اقدام پکن برای اتحاد آشکار با تهران و ضربه توازن ظریف بین روابط چین با ایران و عربستان را مورد تردید قرار می‌دهند در حقیقت چین دقیقا به دنبال توافق‌هایی مانند توافق با ایران برای ایجاد ائتلاف‌هایی در بین کشورهای «هم‌فکر» برای مقابله با ائتلاف ضد چینی تحت رهبری آمریکا است. این ائتلاف‌ها مهم‌تر از چیزی است که آمریکا فکر می‌کند و به همین صورت شکننده‌تر از چیزی است که چین ممکن است امیدوار باشد.
بیشتر بخوانید:
قطار رسانه‌ای ضد انقلاب در مواجهه با قرارداد ایران و چین روی چه ریلی حرکت کرد؟
در یادداشت یون سون «مدیر برنامه چین و آسیای شرقی که در تارنمای» «مرکز استیمسون» واشنگتن منتشر شده و آسیا تایمز آن را بازتاب داده آمده است: «وخیم شدن روابط بین پکن و واشنگتن در سال‌های اخیر چین را مجبور کرده که برای ایجاد روابط جدید تلاش کند. در میان کشورهای مهم برای رقابت قدرت‌های بزرگ که هنوز عضو باشگاه غربی نیستند، روسیه و ایران دو کشوراز مهم‌ترین «نیروهای دوست» برای چین محسوب می‌شوند. ایران با نفوذ منطقه‌ای خود در خاورمیانه و همچنین دلخوری‌ها از واشنگتن به طور فزاینده‌ای برای استراتژی بزرگ چین جذاب شده است. ارزش و مطلوبیت ایران به عنوان یک متحد برای چین در سال جاری به علت سردی روابط آمریکا و چین در پی شیوع کرونا هم افزایش یافته است. «روزنامه خلق» چین در سرمقاله‌ای خاطرنشان کرده که «پیچیدگی‌های بی‌سابقه در محیط خارجی» پکن را در مسیر برخورد مستقیم با بسیاری از کشورها از جمله استرالیا، هند، کانادا و ژاپن و برخی کشورهای اروپایی قرار داده است.
در حالی که روابط چین با آمریکا و ائتلاف تحت رهبری آمریکا به پایین‌ترین سطح رسیده پکن به دنبال نیروهای همدلی است که بتواند موضع بین‌المللی چین را تقویت کند. حتی پیش از شیوع جهانی کرونا، چین و روسیه و ایران تمایل خود را به ائتلاف حول یک هدف استراتژیک نشان داده بودند. دسامبر گذشته این سه کشور اولین رزمایش مشترک نظامی خود را در دریای عمان برگزار کردند و این اقدام به عنوان سرسختی در برابر ارتش آمریکا در منطقه ارزیابی شد.
توافقنامه ایران و چین تا جایی که از مواد و اطلاعات منتشره قابل تفسیر است، شامل فایناس زیرساخت‌های ایران توسط چین در ازای دریافت نفت ایران با تخفیف است. چین خروج آمریکا از برجام را علت افزایش تنش در منطقه می‌داند و همچنین از خسارات وارد شده به خود به‌خصوص مجازات شرکت‌های چینی برای داد و ستد با ایران ناخشنود است.
اگر این توافقنامه اجرا شود، محتمل‌ترین کانال از طریق نظام پایاپایی است که دو کشور از مدت‌ها پیش وارد آن شده‌اند. این سامانه از معاملات مستقیم مالی پرهیز می‌کند و از محصولات و خدمات چینی برای تجارت نفت ایران استفاده می‌کند. به علاوه، این اعتقاد دیرینه وجود دارد که آمریکا برای تحریم نهادهای مالی بزرگ چین مانند «بانک چین» و شرکت‌های مهم دولتی مانند «شرکت ملی نفت چین» تردید دارد زیرا از تاثیر آن بر اقتصاد آمریکا نگران است. بنابراین در حالی که دولت ترامپ تمایل بی‌سابقه‌ای برای تحریم نهادهای چینی نشان داده اما پکن روی این مسئله شرط‌بندی کرده که واشنگتن تا حد تحریم شرکت‌های بزرگ برای تجارت پایاپای (با ایران) پیش نخواهد رفت.
ایران آشکارا به دنبال سرمایه‌گذاری و همکاری اقتصادی است و چین به دنبال مشارکت، حمایت و متحدان بالقوه است. این نیاز دو جانبه راهبردی ضرورت این توافق را ایجاد می‌کند. اما اینکه این توافق از لحاظ اقتصادی برای هر دو طرف امکان‌پذیر یا مطلوب باشد را باید دید. رقابت قدرت‌های بزرگ به طور فزاینده‌ای در حال تقسیم جهان به دو اردوگاه است. چین و ایران در کنار روسیه می‌توانند در روایت غربی به عنوان «دول محور» جدید ظاهر شوند.