به گزارش مشرق، دکتر رضا امیدی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در مطلبی با این عنوان که "آیا بودجۀ مدرسه‌سازی 24 برابر شده است؟" به بررسی این ادعا و وضعیت بودجه مدرسه‌سازی پرداخته است.
او در بخشی از یادداشت خود نوشته است:
اخیراً اعلام شده است، در هفت سال اخیر بودجۀ مدرسه‌سازی 24 برابر شده است و در سال 99 ظرفیت این بودجه [مدرسه‌سازی] با افزایش 7 برابری به حدود 6800 میلیارد تومان رسیده است.
واقعیت این است که هر دوی این ادعاها بسیار دور از واقع‌اند و با ارقام مندرج در قوانین بودجۀ سنواتی هیچ نسبتی ندارند. بودجۀ عمرانی سازمان نوسازی مدارس کشور در دورۀ زمانی 92-99 حدود 3.5 برابر شده و اعتبارات سال 99 نیز حداکثر حدود 30 درصد بیش از سال 98 است.
رشد نسبتا خوب بودجه مدرسه‌سازی در سالهای 98 و 99
براساس ارقام مندرج در تبصره‌ها و جداول بودجه (به‌ویژه جدول 7) اعتبارات مصوب مدرسه‌سازی در سال 92 حدود 1370 میلیارد تومان بوده است. در اولین بودجه‌ای که دولت روحانی تنظیم کرده (سال 93) اعتبارات عمرانی آموزش به حدود 865 میلیارد تومان کاهش یافته است. سپس به‌تدریج رو به افزایش گذاشته و در سال 96 تقریباً معادل سال 93 شده، اما در سالهای 98 و 99 در مقایسه با قبل رشد نسبتاً خوبی داشته است.
افزایش شدید اعتبارات مدارس مشارکتی با خیران
اما یک روند متفاوت در دولت روحانی رخ داده و آن افزایش شدید اعتبارات مربوط به مدارسی است که با مشارکت خیّرین ساخته می‌شود. اعتبارات این برنامه از حدود 60 میلیارد تومان در سال 92 به حدود 2350 میلیارد تومان در سال 99 رسیده است. افزایش اعتبار مدرسه‌سازی در سالهای 98 و 99 نیز بیشتر به‌دلیل افزایش در این برنامه بوده است.
دلالت‌های متفاوتی دربارۀ این روند وجود دارد و البته مستلزم ارزیابی اجتماعی و اقتصادی و سیاسی است.
1. در این روند سهم بیشتری از بودجۀ مدرسه‌سازی (در سال 99 حدود 50 درصد)، مشروط به مشارکت خیّرین شده است و مدیران آموزش و پرورش در استان‌ها باید برای جذب این اعتبارات، از طریق شیوه‌های مختلف گردآوری منابع نسبت به جلب مشارکت خیّرین فعال شوند. این موضوع می‌تواند پیامدهای مثبت و منفی متفاوتی داشته باشد.
2. اگر از منظر نظریۀ انتخاب عمومی (تحلیل اقتصادی کنش‌های سیاسی) به موضوع نگاه شود، شبهه‌های سیاسی زیادی به این روند، به‌ویژه در سال اخیر وجود دارد.
3. محدودۀ «خیّرین» از «مجمع خیّرین مدرسه‌ساز» فراتر رفته و مؤسسات اقتصادی و بنیادها و حتی گروه‌های جهادی و نیروهای نظامی را هم دربرگرفته است. دربارۀ این موضوع شواهد و ارزیابی‌های اولیۀ متفاوتی وجود دارد.
4. این روند، از منظر اجتماعی می‌تواند به جهت‌دهی منابع خیریه‌ای کمک کند و دستاوردهایی داشته باشد.
5. از منظر شفافیت بودجه، چه‌بسا به مسائلی نظیر پول‌شویی دامن بزند.
اعتبارات مدرسه‌سازی بیش از آن چیزی است که در جداول بودجه ذکر می‌شود چراکه استان‌ها نیز از محل منابع استانی مبالغی را به این حوزه اختصاص می‌دهند که میزان آن در سالهای اخیر سالانه بین 800 تا 1000 میلیارد تومان برآورد می‌شود.
میزان افزایش اعتبار مدرسه‌سازی طی این سال‌ها به‌سختی حتی تورم ساخت‌وساز در این حوزه را پوشش می‌دهد. یکی از مسائل جدی این حوزه، وجود مدارس غیراستانداردی است که باید تخریب و جایگزین شوند. براساس گزارش‌های رسمی حدود یک‌سوم مدارس کشور در چنین وضعیتی هستند و برای جایگزینی آن بیش از 35000 میلیارد تومان منابع نیاز است. علاوه بر این، روند افزایشی جمعیت دانش‌آموزان نیز، در سالهای آینده نارسایی‌هایی جدی را به‌لحاظ دسترسی به زیرساخت‌های آموزشی موجب خواهد شد.