به گزارش مشرق، حمیدرضا آصفی کارشناس مسائل بین الملل و سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه درباره تکاپوی اخیر دولت آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه و ممانعت از لغو تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران گفت: آمریکایی‌ها از دو سه ماه پیش احساس کردند که در مسئله ایران همه چیز را از دست دادند چراکه بدون فکر خود را در مارپیچی قرار دادند که تحمل این وضعیت را برای آنها غیرممکن کرده است.
وی افزود: ایران در قالب برجام با طرف‌های مقابل، توافقنامه‌ای را امضا کرد و بر اساس آن متعهد شد که در ازای لغو کلیه تحریم‌های هسته‌ای، برخی محدودیت‌ها را در فعالیت‌های هسته‌ای خود اعمال کند. با این حال در شرایطی که ایران به تمامی تعهدات برجامی خود پایبند بود، طرف‌های مقابل عزمی برای اجرای تعهدات خود نداشتند و در همین راستا بود که دو سال قبل دولت ترامپ به شکل رسمی از برجام خارج شد.
**هدف ترامپ از فعال‌سازی مکانیسم ماشه علیه ایران بهره‌برداری انتخاباتی است
این کارشناس مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: ترامپ تصور می‌کرد که ایران به برجام نیاز مبرم دارد و خروج آمریکا از برجام منجر به این می‌شود که کشورمان بار دیگر پای میز مذاکره با آمریکا بنشیند. در همین راستا بود که همه هدف‌های آقای ترامپ حول این محور می‌چرخید که برای استفاده‌های داخلی، ایران را مجبور به نشستن پای میز مذاکره کند و اساساً قائل به دست یافتن به هدف مشخصی نیز از این مذاکرات نبود.
آصفی گفت: در قطعنامه 2231 تصریح شده است که چنانچه یکی از طرف‌های برجام مدعی این باشد که طرف مقابل به تعهدات خود پایبند نیست می‌تواند در قالب فعال کردن مکانیسمی به نام مکانیسم ماشه وضعیت را به حالت قبل از انعقاد این توافقنامه بازگرداند. البته در این جا باید به این نکته نیز توجه داشت که مکانیسم ماشه یک دکمه نیست که با فشار دادن آن تمامی تحریم‌ها علیه ایران به حالت سابق بازگردد و برای فعال شدن این مکانیسم ، پروسه حداقل 35 روزه باید طی شود.
وی ادامه داد: اما از آنجا که آمریکا در 18 اردیبهشت سال 97 به شکل رسمی از برجام خارج شده و خروج خود از این توافقنامه را نیز با افتخار اعلام کرده، بنابراین همانطور که تمامی اعضای برجام از جمله چین، روسیه و تروئیکای اروپایی نیز تصریح کردند، این کشور حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد. مضاف بر این بر اساس گزارش امروز خبرگزاری رویترز حتی اعضای غیردائم شورای امنیت سازمان ملل و هماهنگ کننده بلژیکی نیز تاکید کرده‌اند که از نظر حقوقی آمریکا امکان استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد.
**تکاپوی اخیر آمریکا منجر به منزوی شدن این کشور در شورای امنیت شده است
سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه با بیان اینکه دولتمردان آمریکا از همان ابتدا می‌دانستند که امکان استفاده از مکانیسم ماشه را ندارند و شکست آنها در این مسیر قطعی است، گفت: با این حال سوال این است که چرا آمریکا با وجود علم بر این که در این دعوای حقوقی شانسی برای پیروزی ندارد ولی باز هم در حال تکاپوی بی نتیجه است؟ که در پاسخ باید گفت که آقای ترامپ هم اکنون و بر اساس نتایج نظرسنجی‌ها شکست خورده انتخابات آتی در آمریکا است و حتی برخی چهره‌های شاخص حزب جمهوری‌خواه اعلام کرده‌اند که به جو بایدن رای می‌دهند. به همین دلیل آقای ترامپ نیاز مبرمی دارد که به نحوی فضای داخلی آمریکا را به نفع خود تغییر دهد تا شاید این تغییر فضا در نهایت به سود او تمام شود. اما تلاش‌های او و تیم سیاست خارجی آمریکا در عمل نتیجه عکس داده و منجر به منزوی شدن آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل شده است.
آصفی یادآور شد: البته امید دولتمردان آمریکا این است که شاید یکی از کشورهای کوچک عضو شورای امنیت در دقیقه نود تحت فشار تهدیدات این کشور در راستای اهداف او عمل کند که این مسئله نیز با واکنش تند روسیه و چین مواجه شده و این دو کشور تصریح کرده‌اند که آمریکا نمی‌تواند با فشار به دیگر کشورها آنها را مجاب به اتخاذ تصمیماتی کند که باب میل این کشور است.
**قدرت سنتی آمریکا برای اجماع‌سازی در شورای امنیت از بین رفته است
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که احتمال اینکه آمریکا بتواند در اتخاذ راهبرد "دبل وتو" توفیقی داشته داشته باشد، چقدر است، گفت: با توجه به اینکه در صورت موفقیت آمریکا در اتخاذ حربه دبل وتو، بدعت بدی در شورای امنیت شکل می‌گیرد که ماهیت حق وتوی اعضای دائم را زیر سوال می‌برد، کشورهای عضو شورای امنیت با جدیت مخالف این اقدام آمریکا هستند. بنابراین اتفاقی که این روزها در حال وقوع است این است که فضای تقابل از ایران و آمریکا به فضای تقابلی میان آمریکا و شورای امنیت تغییر کرده است و این مسئله به بدبختی مضاعف برای آمریکا تبدیل شده است و در واقع آمریکا قدرت سنتی اجماع سازی خود در شورای امنیت را از دست رفته می‌بیند. مسئله‌ای که در دولت سابق آمریکا به خوبی از سوی اوباما پیاده‌سازی می‌کرد.
**آمریکا به دنبال کشوری میانجی برای مذاکره با ایران است
وی افزود: آقای اوباما از آنجا که در ظاهر خود را فردی مودب جلوه می‌داد و در بیان نیز به شکل علنی تهدیدآمیز سخن نمی‌گفت و همانند ترامپ نیز روحیات نژادپرستانه نداشت، توانسته بود به شکل هوشمندانه اجماع سراسری علیه ایران در شورای امنیت ایجاد کند. اما هنر آقای ترامپ این بوده که اجماع علیه ایران را به طور کلی به هم زده که این مسئله به نفع ایران تمام شده است. بنابراین اختلافات عمیق میان آمریکا با روسیه و چین و در مرتبه ضعیف‌تر با تروئیکای اروپایی به نحوی است که بیم این می‌رود که شورای امنیت سازمان ملل از اساس فرو بپاشد، بطوری که روسیه و چین از این پس در هر موضوع رویه‌ای اقدام به وتوی تصمیمات آمریکا می‌کنند. برای جمع‌بندی این بخش باید گفت که نهایت تکاپوی آمریکا این است که در خلال فشارها به ایران، کشوری پیدا شود که با طرح راهبردی میانه، زمینه گفت‌وگو و مذاکره آمریکا با ایران را به نحوی فراهم کند تا ترامپ بتواند از این بستر برای انتخابات آتی ریاست‌جمهوری بهره‌بردای داخلی کند.
**حتی اگر مکانیسم ماشه نیز اعمال شود، تحریم‌ها علیه ایران از این بدتر نخواهد شد
آصفی گفت: از سوی دیگر به فرض اینکه آمریکا بتواند مکانیسم ماشه را نیز فعال کند، وضعیت تحریم‌ها علیه ایران دیگر از این چیزی که امروز هست، بدتر نخواهد شد. آمریکایی‌ها در این مدت سیاست فشار حداکثری را در قبال ایران پیاده سازی کردند و حتی برخی تحریم‌ها را دوبار وضع کردند ولی در نقطه مقابل جمهوری اسلامی با هوشمندی، سیاست ابتکار حداکثری را در دستور کار قرار داد. به این معنا که در قطعنامه اولی که هفته گذشته با شکست آمریکا همراه بود، حداکثر توان دیپلماتیک خود را برای مذاکره با طرف‌های مرتبط با این مسئله به کار بست و در امتداد آن نیز در روزهای گذشته از موشک‌های جدید خود رونمایی کرد.
وی افزود: البته سفر روزهای آینده مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران از اهمیت بالایی برخوردار است. به اعتقاد من هدف از این سفر این است که جمهوری اسلامی را مجاب کنند تا آن دسته از تعهداتی که به دلیل بدعهدی آمریکا تعلیق کرده را به حالت سابق بازگرداند.
سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که علت مخالفت اروپایی‌ها با اقدام اخیر آمریکا بویژه با علم به اینکه این کشورها همواره نشان داده‌اند که علی‌رغم اختلاف‌نظرات ظاهری با برخی تصمیمات آمریکا در نهایت اقداماتی همسو با ایالات متحده را در دستور کار خود قرار می‌دهند، چیست؟ تصریح کرد: بخشی از این مخالفت‌ها به این دلیل است که به هر حال دولت فعلی آمریکا در این سالها کشورهای اروپایی را به انحای مختلف تحقیر کرده است. بنابراین کشورهای اروپایی با این اقدام به نوعی قصد اعاده حیثیت در مقابل آمریکا را دارند. از سوی دیگر اروپایی‌ها رسماً عضو برجام هستند و حتی اگر در باطن نیز همنظر با آمریکا باشند، در عمل نمی‌توانند همانند آمریکا رفتار کنند.
**ایران در مکاتبه با اروپایی‌ها باید تصریح کند که نگرانی از اعمال مکانیسم ماشه ندارد
آصفی تاکید کرد:مسئله دیگری که از دو مورد قبلی نیز مهم‌تر است این است که اروپایی‌ها به خوبی می‌دانند که حتی اگر مکانیسم ماشه نیز فعال شود، فشارهای وارده به ایران از آنچه که امروز وجود دارد بیشتر نخواهد شد. کما اینکه در شرایط فعلی امکان جابجایی پول برای ایران وجود ندارد، فروش نفت به حداقل خود رسیده و از نظر تسلیحاتی نیز ایران به نقطه‌ای رسیده است که بیشتر نیازمندی‌های خود را با بومی‌سازی مرتفع کرده است و به فرض اینکه تحریم‌های تسلیحاتی نیز همین فردا برداشته شود، کشورها از ترس تهدیدات آمریکا به ایران سلاحی نمی‌فروشند. بنابراین اروپایی می‌دانند که اعمال مکانیزم ماشه در عمل تغییری ایجاد نخواهد کرد.
وی افزود: اما در نقطه مقابل اروپایی‌ها به خوبی می‌دانند که در صورت اعمال مکانیسم ماشه ممکن است ایران به طور کامل از برجام خارج شود و دیگر به هیچ یک از تعهدات خود ذیل این توافقنامه پایبند نباشد. در حالی که اروپایی‌ها مدعی هستند که برجام توانسته بسیاری از نگرانی‌های آنها در قبال قدرت تسلیحاتی، فعالیت‌های هسته‌ای و قدرت منطقه‌ای ایران را برطرف کند. بنابراین بر همین اساس جمهوری اسلامی باید در مکاتبات خود با کشورهای اروپایی تصریح کند که هیچ نگرانی نسبت به اعمال مکانیسم ماشه ندارد.