به گزارش مشرق، در شرایطی که اغلب کشورهای جهان همچنان با ویروس مرگبار کرونا دست به گریبان هستند و تمام تلاش خود را برای پیدا کردن راهی جهت غلبه بر آن متمرکز کرده اند اما در گوشه ای از جهان یعنی دریای مدیترانه حکایت دیگری حاکم است.
کشف ذخایر مهم گاز طبیعی در آبهای ساحلی قبرس و برخی جزایر متعلق به یونان موجب آغاز رقابت منطقه‌ای برای تصاحب بیشتر این ثروت منطقه‌ای شده است. این رقابت تنش را میان ترکیه و یونان افزایش داده و این در حالی است که این دو کشور، از اعضای ناتو هستند که در سال ۱۹۹۶ نیز بر سر جزایر غیر مسکونی دریای اژه با هم وارد درگیری نظامی شدند.
بیشتر بخوانید:
از سوی دیگر پافشاری ترکیه برای حفاری در نزدیکی آب های سرزمین یونان و حمایت کشورهای اروپایی از آتن موجب شده تا «دیگ جنگ» در حال رسیدن به نقطه جوش باشد و در این میان آنکه بر شیپور جنگ می دمد کسی نیست جز «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه.
فرانسه از ابتدای اوت، توافقنامه همکاری دفاعی بین فرانسه و قبرس را که سه سال پیش امضا شده، به مرحله اجرا گذاشت. همچنین وزارت دفاع فرانسه ۱۳ اوت با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که ضمن مشارکت در رزمایش مشترک با یونان، حضور خود در آبهای مدیترانه را با هدف «افزایش امنیت ناوبری دریایی» افزایش می‌دهد.
در همین رابطه امانوئل ماکرون در مصاحبه‌ای با هفته‌نامه خبری فرانسه «پاری مچ»، گفت: اردوغان سیاست توسعه‌طلبانه‌ای را دنبال می‌کند که با منافع اروپا مغایرت دارد و عامل بی‌ثباتی برای اروپا به شمار می‌رود.
ترکیه در آبهای شرق مدیترانه یک دکترین دریایی را دنبال می‌کند که محور اصلی آن دستیابی آنکارا به منابع انرژی است. این دکترین «وطن آبی» یا در زبان ترکی ماوی وطن است.
این دکترین در سال ۲۰۰۶ میلادی توسط «جم گوردنیز»، دریاسالار نیروی دریایی ترکیه طراحی شد. گوردنیز تحقق این دکترین دریایی را پشتوانه آنکارا برای تحکیم بیشتر استقلال ترکیه و بهبود موضع ترکیه در تعامل با جهان می‌دانست.
علاوه بر مدیترانه، ترکیه سعی می‌کند نقش فرانسه در لبنان را به چالش بکشد و برای اجرای این اقدام، مقامات ترکیه به محض پایان یافتن سفر امانوئل ماکرون به لبنان، وارد بیروت شدند.
همچنین ترکیه تلاش می‌کند به منظور جلوگیری از گسترش حضور نظامی، تجهیزات جنگی و مهمات نظامی را به برخی از نقاط ساحلی لیبی مانند بندرگاه الخمس ارسال کند. این امر برخلاف رویه ارسال سلاح به طرابلس و مصراته است که با کشتی‌های که پرچم کشورهای دیگر را حمل می‌کنند انجام می شود.
ماکرون به دنبال تشکیل تیم اروپایی علیه اردوغان
تحلیلگران اروپایی می گویند فرانسه در تلاش برای تشکیل یک گروه فعال اروپایی با هدف جلوگیری از تحرکات سیاسی و امنیتی ترکیه است و سعی می‌کند آلمان را برای تصدی رهبری این گروه تشویق کند اما برلین می‌کوشد از میزان تنش میان آنکارا و قدرت‌های اروپایی بر سر یونان بکاهد.
افزون بر آن، آلمان قصد دارد نقش میانجی را میان طرف‌های درگیر ایفا کرده و در تلاش‌هایی که به منظور منع انتقال سلاح و نیروهای مزدور خارجی توسط ترکیه به لیبی صورت می‌گیرد مشارکت داشته باشد.
ایندیپندنت: با توجه به افزایش استقرار نظامی در شرق دریای مدیترانه و قرار گرفتن ایالات متحده و ناتو در مواجهه با سیاست‌های ترکیه، به نظر می‌رسد که ترکیه به زودی با یک اقدام نظامی بزرگ روبه‌رو می‌شود که مانع سیاست‌های توسعه‌طلبانه آن در مدیترانه خواهد شد.
پژوهش جدیدی که توسط موسسه مطالعات پیشرفته تهیه شده است، نشان می‌دهد که جنگ لفظی میان فرانسه و ترکیه در حال تبدیل شدن به تنش‌های پیش از درگیری میان دو جانب است. به طوری که دو ماه پیش پاریس، آنکارا را به تلاش برای ایجاد مزاحمت برای یکی از کشتی‌های خود که مشغول انجام مأموریتی برای ناتو در شرق مدیترانه بود، متهم کرد.
فرانسه، نیروهای ترکیه را متهم کرد که از دستگاه‌های مختصات ناتو برای تحرکات خود به سمت لیبی استفاده می‌کنند اما ناتو سعی کرد از مقصر دانستن ترکیه به گونه ای که پاریس تلاش داشت جلوگیری کند و همین امر می‌تواند تحرکات نظامی فرانسه خارج از دایره اتحادیه اروپا را توجیه کند. طوری که فرانسه در رزمایش‌های دریایی ایالات متحده، یونان و قبرس در سواحل یونان شرکت کرد. تردیدی نیست که هدف از این مشارکت، رساندن پیامی به ترکیه بود تا از عملیات اکتشافی در شرق مدیترانه خودداری کند.
در این میان باید به این نکته اشاره کرد که یکی از پایه‌های دکترین وطن آبی، ایجاد پایگاه‌های نظامی در شمال جزیره قبرس، در سواحل لیبی و البته در دریای سرخ در سواحل سودان است که فروپاشی رژیم سودان در سال گذشته، این هدف را ناکام گذاشت.
ارسال جنگ افزار
در هفته گذشته فرانسه با ارسال یک کشتی جنگی و دو هواپیمای رافائل، سطح مشارکت خود را در پشتیبانی دفاعی از آتن بالا برد. هر چند پاریس تأکید داشت که هدف از این استقرار نظامی، ارزیابی وضعیت بوده اما تحلیل‌های نظامی نشان می‌دهد که هدف پاریس از این امر، اتخاذ یک اقدام پیشگیرانه در مقابل آنکارا بوده است، پیش از آنکه کشورهای اروپایی بتوانند موضع مشترکی را در قبال تهدیدهای ترکیه اتخاذ کنند.
از سوی دیگر، ترکیه نیز میزان واکنش‌های خود را علیه سیاست‌های فرانسه در شرق مدیترانه افزایش داده و اردوغان شنبه گذشته در واکنش به حضور نظامی فرانسه در سواحل یونان، گفت: رفتار پاریس در شرق مدیترانه قلدرانه است.
وی گفت ما به عملیات حفاری ادامه می‌دهیم اما فرانسه و بیشتر قدرت‌های اروپایی، اقدامات ترکیه در شرق مدیترانه را غیرقانونی خوانده و آن را تلاشی در راستای تحمیل یک واقعیت جدید می‌دانند.
گفته می شود اروپا توانسته است گام مهمی در راستای ایجاد هماهنگی در مقابله با اقدامات ترکیه در شرق مدیترانه بردارد و به نظر می‌رسد کشورهای اروپایی تلاش‌های دیپلماتیک مشترکی را برای جلوگیری از تشدید بحران در شرق مدیترانه، به ویژه بحران یونان و ترکیه آغاز کرده اند که مسئله حمایت از آتن در صدر آن قرار می‌گیرد.
«جم گوردنیز» فرمانده سابق نیروی دریایی ترکیه و طراح دکترین «وطن آبی» معتقد است که ورود فرانسه به مناقشه موجود میان آنکارا و آتن و اصرار یونان بر مالکیت جزایر مدیترانه، ناتو را در آستانه فروپاشی قرار داده است
همچنین ایالات متحده نیز پس از شرکت در رزمایش‌های قبلی در مدیترانه اکنون قصد دارد به تحرکات نظامی جدید بپوندد. به طوری که پس از افزایش تنش‌ها در شرق مدیترانه، پنتاگون، ناو عظیم «یو اس اس هرشل وودی ویلیامز» را از سواحل ناپل ایتالیا به خلیج سودا در نزدیکی جزیره کرت یونان منتقل کرده است. فرانسه نیز همزمان سه هواپیمای جدید رافائل را به شرق مدیترانه منتقل کرده است و در نتیجه، شمار هواپیماهای رافائل مستقر در این منطقه اکنون به ۵ فروند می‌رسد.
ناتو به دنبال کاهش تنش
ناتو نیز در چارچوب تلاش‌ها برای جلوگیری از تشدید بحران در شرق مدیترانه وارد عمل شده و در اقدامات نظامی اخیر شرکت کرده است، مسئله‌ای که نگرانی برخی از قدرت‌ها را در مورد عدم توانایی در کنترل این اقدامات نشان می‌دهد.
البته این نگرانی از فحوای بیانیه اخیر اتحادیه اروپا که ترکیه را به جلوگیری از تشدید تنش در شرق مدیترانه و لیبی دعوت کرده است، نمایان است.
به نوشته ایندیپندنت: سیاست اروپا در قبال ترکیه با درنظرداشتن تحولات لیبی بازتاب می‌یابد طوری که گسترش حضور نظامی در مجاورت یونان منجر به گسترش نظامی در سواحل لیبی می‌شود. به نظر می‌رسد که پاریس در صدد حمایت از این روند است؛ زیرا این کشور در عملیات نظارت بر ممنوعیت صادرات سلاح به لیبی مشارکت دارد اما آنچه بیشتر از همه توجه را به خود جلب می‌کند مشارکت آلمان و حضور ناو «هامبورگ» در عملیات اروپا در شرق مدیترانه است.
موضع آلمان چیست؟
ناظران بدین باورند که موضع آلمان تا به حال مبتنی بر یک تصور فردی است و مشارکت آن در عملیات اروپایی در شرق مدیترانه ناشی از پیش‌بینی احتمال تشدید تنش مجدد در لیبی است، بدین معنا که آلمان به دنبال فشارهای فرانسه هیچ تصمیمی اتخاذ نکرده است.
هشدار هایکو ماس، وزیر امور خارجه آلمان در مورد بحران لیبی، به ویژه پس از دیدار وزرای دفاع قطر و ترکیه از طرابلس و آنچه وی آن را به عنوان «آرامش فریبنده» نامید، مصداق این واقعیت است و نشان می‌دهد که گزینه نظامی برای حل تنش‌های مدیترانه از گزینه سیاسی پیشی گرفته است.
با این حال، گزارش‌های منابع خبری فرانسه که پیش از دیدار آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان با امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه در ۲۰ ماه اوت جاری منتشر شد، نشان می‌دهد که پاریس توانسته است برلین را به اتخاذ سیاست جدی‌تری در قبال اقدامات ترکیه در لیبی و یونان متقاعد کند، به ویژه پس از این‌که ماکرون تحولات اخیر را ناشی از یک دیپلماسی ضعیف قلمداد کرده است.
احتمال جنگ و نابودی ناتو
«جم گوردنیز» فرمانده سابق نیروی دریایی ترکیه و طراح دکترین «وطن آبی» معتقد است که ورود فرانسه به مناقشه موجود میان آنکارا و آتن و اصرار یونان بر مالکیت جزایر مدیترانه، ناتو را در آستانه فروپاشی قرار داده است.
وی اقدام امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه نسبت به ارسال کشتی‌های جنگی برای امدادرسانی به یونان در جریان مناقشه آتن و آنکارا را به «ریختن بنزین بر آتش بحران در مدیترانه» توصیف کرد و به فرانسه هشدار داد که با اقدامات تهدیدآمیز و تشدید مناقشه میان سه عضو ناتو، این پیمان را به مخاطره انداخته است.
او در ادامه تاکید کرد که به اعتقاد اکثر مردم ترکیه تحرکات فرانسه در شرق مدیترانه بچه‌گانه و خطرناک است و تهدید ترکیه از سوی فرانسه به هیچ وجه قابل درک نیست و تنها موجب به خطر افتادن امنیت منطقه می‌شود.
بر همین اساس، گوردنیز تاکید دارد که اگر کشورهای اروپایی به یونان برای کوتاه آمدن از ادعای خود در مورد جزایر مدیترانه فشار نیاورند، با اولین اقدام نظامی یونان علیه ترکیه پایان پیمان ناتو فرا خواهد رسید. او معتقد است که ترکیه از انزوای دوران جنگ سرد خارج شده و باید به جایگاه واقعی خود به عنوان یک قدرت منطقه‌ای دست یابد.
در خصوص احتمال بروز جنگ در مدیترانه ایندیپندنت نیز در گزارشی آورده است: یک جنبش فعال و فراگیر با هدف جلوگیری از سیاست‌های تهدیدآمیز ترکیه در مدیترانه شرقی آغاز شده و منجر به حضور نظامی قدرت‌های بزرگ شده است. هرچند اقدامات اخیر تا به حال به مرحله مقابله و رویارویی نرسیده است اما حضور نظامی در شرق مدیترانه این پیام را می‌رساند که در سایه ناکامی ابزار دیپلماتیک، متوسل شدن به جنگ، گزینه دیگری برای جلوگیری از رفتارهای ترکیه در منطقه خواهد بود.