به گزارش مشرق، سال ۸۰ بود که عملیات احداث سد شهریار میانه به‌عنوان یکی از بزرگترین سدهای بتنی کشور آغاز شد و ۹ سال پس از آن عملیات اجرایی‌اش تمام شد.
هر چند افتتاح این سد ۲ سال دیگر به تعویق افتاد و در نهایت پس از 10 سال با سفر «محمود احمدی‌نژاد»، رئیس‌جمهوری وقت به استان این سد افتتاح و اعلام شد که آبگیری آن آغاز می‌شود. در آن مقطع به‌صورت نمادین نیز بخشی از آب قزل‌اوزن به پشت سد هدایت شد. اما اکنون بعد از گذشت هشت سال همچنان عملیات آبگیری این سد در ۴۰ کیلومتری میانه محقق نشده است.
بیشتر بخوانید:
سدی که وعده ذخیره می‌کند +عکس
طی روزهای اخیر هم به دلیل بارش‌های بخشی از آب رودخانه قزل‌اوزن به مقابل سد رسیده و مردابی بزرگ شکل گرفته است از سوی دیگر عدم استفاده از سد موجب هزینه‌های اضافی نگهداری و استهلاک تدریجی آن شده است و این در حالی است که مسوولان استانی و شهرستانی همچنین نماینده‌های مجلس از تلاش برای بهره‌برداری از این سد سخن می‌گویند.
وجود برخی نواقصات، مانع آبگیری سد بتونی دوقوسی «شهریار» شهرستان میانه در آذربایجان شرقی شده و تاکنون با وجود پیگیری مسئولان این شهرستان به نتیجه نرسیده است.
این در حالی است که با آبگیری این سد برخی روستاهای واقع در حومه سد و بند انحرافی آن و همچنین برخی ابنیه و تاسیسات شهرستان به زیرآب می‌رود، از این رو تاکنون اقدامی برای آبگیری سد انجام نشده است.
وعده ۵۰ میلیاردی برای تکمیل پروژه‌ای ۶۰۰ میلیاردی/ سد شهریار کلید حل مشکل آب میانه
نماینده مردم میانه در مجلس شورای اسلامی، گفت: در حالی که تکمیل و بهره‌برداری سد شهریار نیازمند ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد تومان اعتبار است، مسوولان وزارت نیرو تنها وعده تخصیص ۵۰ میلیارد تومان را به این پروژه می‌دهند، وعده‌ای که تحقق آن میز بعید به نظر می‌رسد.
مهدی اسماعیلی اظهار داشت: سد شهریار میانه به‌عنوان یکی از پروژه‌های بزرگ سدسازی کشور در منطقه شمال‌غرب و نیز کلید حل مشکل آب مردم شهرستان در حالی هنوز پس از ۱۸ سال آبگیری نشده که سازه اصلی خود سد تقریباً پیشرفت صد در صدی داشته و ساخت آن به پایان رسیده است.
وی، مشکل تملک اراضی در بخش دریاچه پشت سد و نیز پایاب آن را مهم‌ترین مانع در مسیر بهره‌برداری این پروژه عنوان و تصریح کرد: به‌دلیل قصور و کم‌کاری‌های صورت گرفته از سوی افراد و مدیران مسوول در این زمینه در سال‌های قبل، اکنون اعتباری بین ۶۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد تومان برای تملک اراضی محدوده سد، ایجاد خطوط انتقال نیرو و نیز احداث راه‌های دسترسی مورد نیاز است.
نماینده مردم میانه در مجلس شورای اسلامی، ادامه داد: با وجود پیگیری‌های مکرر از وزارت نیرو، تنها وعده تخصیص ۵۰ میلیارد تومان برای تکمیل پروژه سد شهریار از سوی مسوولان وزارتی مطرح شده که حتی تحقق این وعده نیز با توجه به مسیر طولانی تخصیص تا ابلاغ اعتبارات دولتی دور از انتظار است و گره‌ای از کلاف سردرگم سد شهریار باز نمی‌کند.
وی، تکمیل و آبگیری سد شهریار را مطالبه جدی مردم میانه عنوان کرده و گفت: در جلسات متعدد و نشست‌های حضوری با مسوولان استانی و دولتی اهمیت بهره‌برداری از این سد را در حل مشکل آب بخش‌هایی مانند کاغذکنان و تاثیر آن بر کشاورزی و معیشت مردم منطقه را متذکر شده‌ایم اما متاسفانه عزم جدی از سوی وزارت نیرو و دولت برای تامین اعتبارات این پروژه استانی دیده نمی‌شود.
اسماعیلی خاطرنشان کرد: بسیاری از مردم شهرستان میانه به‌دلیل کیفیت نامطلوب آب شرب منطقه مبتلا و یا مستعد بیماری‌های کلیوی هستند و آبگیری سد شهریار کلید حل مشکلات این‌چنینی و خواسته و مطالبه‌ای جدی و عمومی است و از استاندار آذربایجان‌شرقی انتظار داریم به‌عنوان نماینده دولت در استان پیگیری‌های جدی‌تری در این خصوص انجام دهند.
ضرورت برداشتن موانع اعتباری سد شهریار
محمدرضا پورمحمدی استاندار آذربایجان‌شرقی در مراسم افتتاح سد کلقان چای، تکمیل سدهای مهم استان را از مهم‌ترین مطالبات عمومی مردم دانست و از رئیس جمهور درخواست کرد که دستورات لازم برای تخصیص اعتبار و تکمیل سه سد مهم شهریار، شهید مدنی و گردیان را صادر کند.
پورمحمدی سدهای شهریار، مدنی و گردیان در آذربایجان‌شرقی را دارای 95 تا 97 درصد پیشرفت فیزیکی عنوان کرد و افزود: این سه سد موانع و کمبود اعتباراتی دارد که امیدوارم ریاست محترم جمهور این طرح‌ها را برای آذربایجان‌شرقی مورد توجه قرار دهند.
وی ابراز امیدواری کرد که با دستور رئیس جمهور و همراهی رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی و وزیر نیرو، این سه سد تا پایان این دولت به بهره‌برداری برسد.
حسن روحانی رئیس جمهور نیز در واکنش نسبت به درخواست استاندار آذربایجان شرقی رو به وزیر نیرو کرد و گفت آیا این خواسته استاندار امکان پذیر است که وزیر نیرو نیز پاسخ داد اگر آقای نوبخت بخواهند بله امکان پذیر است.
چشم کشاورزان میانه به پایاب سد شهریار
سد شهریار در ۳۵ کیلومتری شهرستان میانه و بر روی رودخانه قزل‌اوزن، علاوه بر تأمین نیاز آب کشاورزی و صنعتی استان‌های آذربایجان‌شرقی، آذربایجان‌غربی و گیلان با هدف تولید نیرو احداث شده است. حوضه آبریز سد شهریار از هفت زیرحوضه به نام‌های رودخانه قزل‌اوزن، زنجان‌رود، آجی‌چای، گرمی‌چای، شهرچای، قرنقو و آیدوغموش تشکیل شده است.
در این میان کاهش نزولات جوی در سال‌های متمادی و در سایه آن کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، توأمان با نبود یک مدیریت و برنامه مدون موجب وارد شدن ضربه مهلک به پیکره کشاورزی و معیشت مردم شهرستان میانه شده است. در بخش کاغذکنان به‌دلیل واقع شدن در ارتفاع بلند از سطح دریا امکان حفر چاه عمیق وجود ندارد و آب مورد استفاده مردم از آب‌های سطحی و چشمه‌هاست که آن هم با اندکی کاهش در میزان نزولات آسمانی دچار کم‌آبی و خشکسالی می‌شود.
زمانی که طرح ساخت سد شهریار میانه به تصویب رسیده بود، قرار بود به ۲۰ هزار هکتار از زمین‌های کاغذکنان آب پمپاژ شود ولی با پیگیری نکردن مسوولان، این طرح تاکنون عملاً اجرایی نشده است.
سد بتنی دو قوسی «شهریار» شهرستان میانه که عملیات ساخت آن در سال ۱۳۸۹ پایان یافته است، همچنان منتظر آبگیری است.
بلااستفاده ماندن 112 میلیون دلار و 2560 میلیارد ریال
با آبگیری نشدن سد «شهریار» (استور)، ۱۱۲ میلیون دلار هزینه ارزی همچنین ۲ هزار و ۵۶۰ میلیارد ریال هزینه ریالی صرف شده برای اجرای این طرح مهم سدسازی همچنان بلااستفاده مانده و نهایی شدن آبگیری نیز منوط به اما و اگرهایی است که به نظر نمی‌رسد به این زودی‌ها رفع و رجوع شود.
هر چند سد «شهریار» با قابلیت تنظیم ۱.۱ میلیارد مترمکعب، ذخیره ۷۰۰ میلیون متر مکعب آب و تولید ۲۷ مگاوات برق به‌عنوان پشتیبان سد سفیدرود بر روی رودخانه «قزل اوزن» ساخته شده اما با بهره‌برداری از آن ۱۲ هزار هکتار از اراضی کشاورزی بخش «کاغذکنان» شهرستان میانه به‌عنوان حوضه آبریز اصلی رودخانه «قزل اوزن» نیز سیراب می‌شود؛ حسرتی که انتظار کشاورزان منطقه برای تحقق آن ۱۰ سال شده است.
البته منافع آبگیری و بهره‌برداری از سد «شهریار» محدود به شهرستان میانه نیست بلکه با این اقدام، نیازهای آبی استان گیلان و شهرستان‌های خلخال و کوثر استان اردبیل نیز رفع و کشاورزی در پایاب سد در استان‌های آذربایجان‌شرقی، گیلان و اردبیل شکوفا می‌شود.
اما سوال اینجاست که گره کور این طرح کجاست که به این راحتی باز نمی‌شود.
هر چند تملک اراضی واقع در محدوده سد، ایجاد راه دسترسی، زیر آب رفتن تعدادی از روستاها و تاسیسات و ابنیه به‌عنوان دلیل اصلی معطل ماندن آبگیری سد «شهریار» اعلام می‌شود اما همه این موارد در ساخت سدهای دیگر نیز رایج است و نمی‌تواند دلیل انتظار حدود یک دهه‌ای مردم منطقه برای برخورداری از مزایای طرحی باشد که سال‌ها چشم انتظار تحقق آن نشسته‌اند.
در تبیین اهمیت سد شهریار برای منطقه کاغذکنان شهرستان میانه، ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که در «کاغذکنان» به‌دلیل واقع شدن در ارتفاع، حفر چاه عمیق بسیار دشوار و چشم امید ساکنان آن به جاری شدن آب سد شهریار برای رونق بخشی به بخش کشاورزی است.
تاریخچه سد شهریار
عملیات ساخت سد «شهریار» در ۳۹ کیلومتری شمال‌شرق شهر میانه در سال ۱۳۸۰ آغاز و در سال ۱۳۸۹ پایان یافت؛ طول تاج این سد ۲۰۷ متر، ارتفاع آن از پی ۱۳۵ متر و حجم مخزن آن ۷۰۰ میلیون متر مکعب است.
قرار است این سد علاوه بر کاربری تامین نیاز آبی کشاورزی و صنعتی استان گیلان، ۱۲ هزار هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان میانه را آبیاری کند و با کنترل سیلاب و ایجاد سیلاب‌های مصنوعی برای رسوب‌زدایی مخزن سد سفیدرود، ۲۷ مگاوات نیز انرژی تولید کند.
تاکنون برای ساخت این سد ۱۱۲ میلیون دلار اعتبار ارزش و ۲ هزار و ۵۶۰ میلیارد ریال نیز اعتبار ریالی- با احتساب قیمت دلار از ۷۰۰ تومان تا نرخ فعلی - هزینه شده که به حساب امروز رقم بسیار بالایی است.
از سوی دیگر قرار بود با ساخت این سد، طرح‌های مدیریت جامع منابع آب وزارت نیرو در حوزه آبریز قزل اوزن تکمیل شود.
همچنین طرح سد و نیروگاه شهریار به عنوان طرح برتر بتنی سال ۱۳۹۰ کشور در رشته سدسازی در نهمین همایش بتن در محل مرکز همایش‌های بین‌المللی دانشگاه شهید بهشتی در روز جهانی بتن انتخاب شد که نشان‌دهنده مهندسی بالای به‌کار رفته در طراحی و ساخت آن دارد.