به گزارش مشرق، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا جمعه گذشته با انتشار پیامی در حساب توئیتر خود اعلام کرد پس از امارات متحده عربی، بحرین نیز برای عادی سازی روابط خود با اسرائیل به توافق رسید.
ترامپ در این پیام توییتری گفت: امروز یک اقدام تاریخی مهم دیگر صورت گرفت. دو دوست بزرگ‌مان اسرائیل و بحرین درباره یک قرارداد صلح به توافق رسیدند.
بیشتر بخوانید:
جشن «سازش» در کاخ سفید با حضور دو ورشکسته سیاسی
پس از این پیام بسیاری از کشورهای اسلامی و حوزه خلیج فارس این توافق را محکوم کرده و آن را خیانتی علیه جهان اسلام و مردم فلسطین عنوان کردند. اما نکته جالب توجه اینکه ریاض همچنان در مقابل اینگونه توافق‌ها سکوت اختیار کرده است.
در خصوص دلایل سکوت عربستان در مقابل این توافقات و تأثیر آتی روابط بحرین و امارات با اسرائیل بر شرایط سیاسی دو کشور ترکیه و ایران، گفتگویی با پروفسور «مهمت صیف الدین ارول»، عضو هیئت علمی دانشگاه حاج بایرام ولی آنکارا و رئیس مرکز مطالعاتی آنکاسام انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:
*منافع اسرائیل برای بحرین چیست که این کشور در مسیر عادی سازی روابط خود با رژیم صهیونیستی چنین توافقی را امضا کرده است؟
کشور بحرین به علت شرایط ژئوپلیتیک و استراتژیک، اهمیت فراوانی در خلیج فارس دارد. مبارزه برای نفوذ در بحرین و تنش‌های میان آل خلیفه و ایران، این کشور را وادار کرده تا در سیاست خارجی خود به دنبال متحدان امنیتی محور باشد. با توجه به بافت جمعیتی کشور بحرین و نیز شرایط به‌جای مانده از دوران تحولات بهار عربی موجب شده دولت این کشور به دنبال حامی خارجی برای خود باشد. این توافق اتفاق غافلگیر کننده‌ای نبود زیرا کاملاً با اصول پایه‌ای بحرین همگام است.
گام‌های اسرائیل برای ایجاد شکاف در جهان اسلام و جهان عرب پس از توافقش با مصر، اردن و امارات، با بحرین تقویت شد. این توافق به اسرائیل و ایالات متحده آمریکا یک مزیت روانی بزرگ داده است. توافق عادی سازی یک امتیاز بزرگ برای اسرائیل، از لحاظ ایجاد بی ثباتی و بی اثر کردن نقش عربستان سعودی، ایران و قطر در منطقه است.
در چارچوب این توافق ایجاد روابط دیپلماسی و تجاری عنوان شده است، این به معنی مشروعیت بخشی به این رژیم در منطقه و هموارتر شدن مسیر اسرائیل برای تبدیل شدن به بازیگری مؤثر در خلیج فارس است. این رژیم در راستای «پروژه اسرائیل بزرگ»، دست به ابتکار عمل بزرگی زده است.
*عربستان سعودی همانند امارات در موضوع بحرین نیز سکوت کرده و هیچ واکنشی نسبت به توافق این دو کشور با اسرائیل نشان نمی‌دهد. دلیل این امر چیست؟ آیا عربستان می‌تواند کشور بعدی برای توافق با رژیم صهیونیستی باشد؟
در پنج دلیل می‌توان علت سکوت عربستان سعودی در اینگونه توافقات را ارزیابی کرد؛ اولین دلیل شرایط جغرافیایی عربستان سعودی است. وجود مکان‌های مقدس دینی دراین کشور، دولت سعودی را مدعی رهبری جهان اسلام کرده است. عربستان سعودی به جای جانبداری از طرف خاصی و محدود کردن خود برای نقش آفرینی در منطقه، ترجیح می‌دهد متعادل رفتار کند. دومین دلیل باز می‌گردد به پروژه خاورمیانه بزرگ؛ عربستان سعودی معتقد است اینگونه توافق‌ها در راستای به سرانجام رساندن پروژه خاورمیانه بزرگ است، همانطور که می‌دانید در این پروژه تجزیه خاک عربستان هم مد نظر است. با این حال، عربستان سعودی هنوز از ایده رهبری یا همان «عربستان بزرگ» منصرف نشده است.
سومین دلیل باز می‌گردد به اینکه عربستان سعودی توافق امارات و بحرین با اسرائیل را در راستای منافع خود می‌داند. چهارمین دلیل هم، دوقطبی در کاخ سعودی است، این نشان می‌دهد آمریکا و اسرائیل هنوز نتوانسته اند به طور کامل کنترل این کاخ را به دست گیرند. در آخرین دلیل می‌توان گفت اگر عربستان بخواهد پای چنین توافقی را امضا کند نقش سنتی که این کشور برای آرام و اقناع کردن مردم فلسطین بر عهده داشت را از دست خواهد داد. احتمال اینکه عربستان سعودی تا پایان اجرایی شدن طرح به اصطلاح صلح (معامله قرن)، چنین توافقی را امضا کند، پایین است.
*واکنش ترکیه به این توافق را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
واکنش ترکیه به این موضوع همانند واکنش به توافق امارات و اسرائیل بود. ترکیه این توافق را خیانتی علیه مردم فلسطین و یکی از موارد لاینحل ماندن مساله «قدس»، عنوان می‌کند. وزارت امور خارجه ترکیه، در بیانیه خود اعلام عادی سازی کامل روابط منامه و تل آویو در روز جمعه را به شدت محکوم و تاکید کرد که توافق سازش بحرین با اسرائیل با طرح «صلح عربی» و قوانین «سازمان همکاری اسلامی» تناقض دارد.
در ادامه بیانیه آمده که اقدام بحرین برای عادی سازی روابط با رژیم صهیونیستی، به اسرائیل جرأت می‌دهد که همیشه به اقدامات غیرقانونی خود در قبال فلسطین و اشغال اراضی فلسطینیان ادامه دهد.
ترکیه این توافق را ضربه‌ای علیه جهان اسلام و عرب می‌داند. متضرر شدن مقاومت فلسطین و ورود بازیگران خارجی مانند آمریکا به این مساله را بستری برای فراهم شدن بحرانی دیگر در فلسطین می‌داند و به هیچ عنوان این توافق را تأیید نمی‌کند.
*تأثیر این توافق در ترکیه و ایران چگونه خواهد بود؟
توافق عادی سازی که اسرائیل در ابتدا از مصر آغاز کرد و پس از اردن و امارات با بحرین به سرانجام رسانده است، هر چقدر هم در راستای تجزیه خاک فلسطین و ضربه به یکپارچگی جهان اسلام در چارچوب طرح معامله قرن هم باشد، این توافقات نشان دهنده انتقال از پروژه خاورمیانه بزرگ به اسرائیل بزرگ و عمیق‌تر شدن بحران‌ها در منطقه است.
زیرا با اینگونه توافق‌های عادی سازی، کشورهای منطقه به طور شفاف نقش اسرائیل برای بی ثباتی در منطقه، تلاش این رژیم برای احاطه کشورها و سیاست تهدید آمیز او را خواهند دید. این کشورها شامل ترکیه و ایران هم می‌شود.
ایران این توافقات را بخشی از تهدیدات برخی کشورهای حوزه خلیج فارس علیه خود و نقشه‌ای برای حمله و محدود کردن فعالیت جبهه مقاومت می‌داند. تهران این توافق را خیانت و اشتباهی بزرگ عنوان می‌کند. هدف مهم دیگر توافق عادی سازی، کشور ترکیه است. تأثیر آنکارا در سال‌های اخیر بر جهان عربی-اسلامی، افزایش یافته است. اسرائیل با این توافق‌ها در تلاش است نقش ترکیه در منطقه را محدود تر کند. این گونه توافق‌ها به کشورهایی مانند امارات که رویکردی خصمانه علیه ترکیه دارند، جرأت می‌دهد. ترکیه از این روند کاملاً آگاه است. به نظر من ترکیه و ایران می‌توانند در برابر مشکلات و تهدیدات مشترکی که علیه آنها است، پاسخ دهند.
*برخی کارشناسان معتقدند این توافق‌ها نمی‌تواند به مدت طولانی دوام بیاورد، نظر شما چیست؟
این گونه توافقات بخشی از برنامه اسرائیل در چارچوب پروژه خاورمیانه بزرگ است. در شرایط عادی، هیچ کشوری اجازه تشکیل قدرت در جغرافیای جهان اسلام که تعادل و ثبات را بر هم بزند و منافع و استقلال آن را هدف قرار دهد را ندارد. عمر رژیم‌هایی که بدون توجه به خواسته مردمانش پای چنین توافقاتی را امضا می‌کنند، طولانی نخواهد بود. چنین تلاش‌هایی که در راستای ممانعت از ژئوپلیتیک اسلامی است، همیشه محکوم به شکست است.