به گزارش مشرق، بامداد یکشنبه ۳۰ شهریور ماه و یک ماه پس از آنکه مایک پامپئو تصمیم ایالات متحده آمریکا برای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را به اطلاع شورای امنیت رساند، وزیر خارجه این کشور در بیانیه‌ای از فعال شدن مکانیسم بازگشت تحریم‌ها خبر داد و گفت که همه تحریمهای سازمان ملل علیه ایران که پیش‌تر لغو شده بودند، دوباره اجرایی شدند.
پامپئو عنوان کرد: «این اطلاعیه، فرآیند ۳۰ روزهای را آغاز کرد که منجر به بازگشت تحریمهای پیش‌تر لغو شده سازمان ملل شد، که در ساعت ۸ شب وقت تابستانی شرقی روز ۱۹ سپتامبر (۴:۳۰ بامداد یکشنبه به وقت تهران) اجرایی شد. این یعنی که از امروز، تمام مفاد قطعنامه‌های ۱۶۹۶، ۱۷۳۷، ۱۷۴۷، ۱۸۰۳، ۱۸۳۵ و ۱۹۲۹ که ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ ملغی شده بودند، دوباره فعال شده‌اند.»
البته وزیر خارجه آمریکا همزمان با تاکید بر احیای تحریم‌ها و اعمال فشار اقتصادی شدید بر ایران، مدعی شد که واشنگتن به راهکار دیپلماتیک جدید با تهران علاقه‌مند است.
آمریکا همچنین قبل از این اقدام، پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای امنیت ارائه کرد که این پیش‌نویس روز ۲۵ مرداد به رأی گذاشته شد و با ۱۱ رأی ممتنع، ۲ رأی موافق (آمریکا و جمهوری دومینیکن) و ۲ رأی مخالف (روسیه و چین) تصویب نشد.
اقدام جدید آمریکا واکنش جمهوری اسلامی ایران را به همراه داشت و مجید تخت‌روانچی سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل بامداد یکشنبه به وقت تهران در نامه‌ای به دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت این اقدام آمریکا را غیرقانونی خواند.
تخت‌روانچی این ادعای آمریکا را فاقد مبنای حقوقی، باطل و بی اثر برشمرد. در این نامه ضمن اشاره به نظرات کتبی و شفاهی اعضای شورای امنیت، اعلام شده است آنها با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱ که طبق آن، فقط اعضای برجام حق آغاز روند بازگرداندن تحریمهای گذشته شورای امنیت را دارند، اعلام کرده‌اند چون آمریکا دیگر عضو برجام نیست، بنابراین هیچ حقی برای توسل به روند مزبور ندارد و نامه‌اش نیز فاقد هر گونه اثر حقوقی در حال یا آینده است.(اینجا بخوانید)
سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل همچنین در توئیتی نوشت: «اعضای شورای امنیت همچنان معتقدند آمریکا مشارکت‌کننده در برجام نیست، پس ادعای اسنپ‌بک، پوچ و باطل است. آمریکا هنوز هم برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض می‌کند - شنا کردن خلاف جهت بین‌المللی، فقط انزوای بیشتر در پی دارد».
شایان ذکر است، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران شنبه شب در گفت‌وگویی تلویزیونی و پیش از بیانیه آمریکا با بیان اینکه جمهوری اسلامی قطعاً به اقدام آمریکا در استناد به قطعنامه ۱۹۲۹ واکنش نشان خواهد داد، گفت: ما مشتری سلاح اروپا نبودیم و اروپایی‌ها را مجبور نمی‌کنیم به ما سلاح بفروشند و به لطف خدا به سلاح آنها نیاز نداریم.(جزییات بیشتر)
از سوی دیگر وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز یکشنبه در بیانیه‌ای به این اقدام آمریکا واکنش نشان داد و اعلام کرد: آمریکا امروز در حالی به دروغ مدعی بازگشت قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت ملل متحد علیه جمهوری اسلامی ایران است که درخواست آمریکا به عنوان یک کشور غیرعضو در برجام برای آغاز روند احیای تحریم‌ها از اساس از سوی شورای امنیت رد شده و این روند هیچ‌گاه آغاز نشده است که امروز به سرانجام رسیده باشد. وزیر امور خارجه آمریکا خود نیز می‌داند که ادعایش در مورد بازگشت تحریمهای شورای امنیت بی اساس، باطل و فاقد هرگونه اثرگذاری قانونی است ولذا به روش مالوف خود اقدام به تهدید و ارعاب کشورها به وضع تحریمهای ملی فرامرزی علیه آنان کرده است که خود بهترین گواه اعتراف آمریکا به شکست در حرکتش در شورای امنیت است.(اینجا بخوانید)
در این بیانیه اعلام شد: جمهوری اسلامی ایران تأکید می‌کند که چنانچه آمریکا رأسا - یا با همکاری معدود دست‌نشانده‌های خود اقدامی در راستای این تهدیدات انجام دهد با واکنش جدی مواجه خواهد شد و مسئول تمامی عواقب خطرناک آن خواهد بود.
*هیاهو برای هیچ
سعید خطیب‌زاده سخنگوی دستگاه دیپلماسی نیز روز یکشنبه ۳۰ شهریور ماه در نشست خبری و در واکنش به اظهارات مایک پامپئو وزیر خارجه آمریکا که از بازگشت تحریم‌ها خبر داده و گفته که جهان با این اقدام امن‌تر خواهد شد، گفت: جهان خیالی پامپئو امن‌تر نخواهد شد. از روزی که تصمیم گرفت در این فضای پر مکر و دروغ وارد شود، دنیای ذهنی خودش را هم ناامن کرد. دنیا با اقدامات آمریکا جز جنگ، خشونت و ناامنی چیزی به خود ندیده است. میراث شوم سال‌ها حضور آمریکا در مناطق مختلف دنیا به ویژه منطقه غرب آسیا از افغانستان تا فلسطین مظلوم، چیزی جز این میراث شکست خورده و در عین حال خانمان برانداز برای مردم منطقه نبوده است.
خطیب‌زاده افزود: آنچه آمریکا مجددا درگیر آن است یک گردن کشی دیگر است و به لیست یاغی‌گری‌های آمریکا اقدام دیگری را اضافه کرده است. البته هیاهو برای هیچ بوده است. برای آمریکا تصور می‌کنم که تلخ ترین روزها و ساعات رقم می‌خورد. انتخاب آمریکا این بوده که در طرف اشتباه تاریخ بایستد و وظایف خود را فراموش کرده است. پیام تهران به واشنگتن روشن است، به جامعه جهانی برگرد، به تعهداتت برگرد و دست از یاغی گری و سرکشی بردار، جامعه جهانی تو را خواهد پذیرفت.
این اقدام آمریکا همچنین با واکنش‌های منفی متحدان اروپایی آمریکا مواجه شد. نمایندگی فرانسه در سازمان ملل با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد: «تحریمهای بین‌المللی بر ایران همچنان لغو شده باقی می‌مانند و تهران نیز باید پاسخگو باشد تا زمانی که به الزاماتش عمل کند.»
نمایندگی روسیه در سازمان ملل نیز با انتقاد از این اقدام آمریکا، گفت: «دردناک است که شاهد این باشیم که کشوری به این بزرگی، بدین شکل به خودش توهین می‌کند و لجوجانه با دیگر اعضای شورای امنیت مخالفت می‌کند.»
«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد نیز گفت، نمی‌تواند در ارتباط با ادعای آمریکا مبنی بر بازگشت همه تحریمهای سازمان ملل علیه ایران اقدامی انجام دهد زیرا به نظر می‌رسد عدم قطعیت در این خصوص وجود دارد.
علاوه بر این، چین و روسیه در نامه‌ای به شورای امنیت اقدام آمریکا در بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را غیرقانونی توصیف کردند. «"ژانگ جان" نماینده چین در سازمان ملل و "واسیلی نبنزیا" نماینده روسیه در سازمان ملل طی نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل تاکید کردند که اقدام آمریکا در فعال کردن مکانیسم ماشه "غیرقانونی" بوده و معافیت ایران از تحریمهای سازمان ملل همچنان ادامه خواهد یافت.»
میخائیل اولیانوف نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی نیز مواضع آمریکا درباره بازگشت سریع تحریمهای سازمان ملل علیه ایران و مجازات مخالفان این موضوع را «غیر قابل توجیه» خواند.
«میخائیل اولیانوف» همچنین امروز (دوشنبه) در رشته توییتی به اظهارات «مایک پامپئو» وزیر امور خارجه آمریکا در انتقاد از کشورهای اروپایی به دلیل عدم حمایت از اقدامات ضدایرانی واشنگتن واکنش نشان داد و بار دیگر با اشاره به عدم عضویت واشنگتن در برجام و در نتیجه محرومیت این کشور در استناد به «مکانیسم ماشه» گفت: «ایالات متحده مخالفان را تحمل نمی‌کند. به دلایلی نامشخص، واشنگتن معتقد است که انحصار حقیقت دارد و تمامی عقاید دیگر اشتباه است. "فقط یک دیدگاه درست وجود دارد و آن دیدگاه ما (آمریکا) است!" اگر نظر شما مخالف قوانین بین‌المللی و عقل سلیم باشد، چه می‌شود؟».
«واسیلی نبنزیا» نماینده دائم روسیه در سازمان ملل همچنین در گفت‌وگویی هرگونه اقدامات یکجانبه واشنگتن برای بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل علیه ایران را غیرقانونی توصیف کرد.
هیأت نمایندگی چین مستقر در سازمان‌های بین‌المللی در «وین» هم نسبت به ادعای آمریکا در زمینه فعال کردن مکانیسم ماشه واکنش نشان داد و اعلام کرد، ادعای آمریکا فاقد هرگونه اعتبار است.
جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم در واکنش به ادعای آمریکا در خصوص بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، تاکید کرد تعهدات مرتبط با رفع تحریمهای ایران طبق برجام، ادامه خواهد یافت.
وی افزود: همانطور که در بیانیه من به تاریخ ۲۰ اوت و همچنین در بیانیه ریاست بعد از کمیسیون مشترک برجام در اول سپتامبر سال ۲۰۲۰ ذکر شد، آمریکا به طور یکجانبه با اعلام رئیس‌جمهور این کشور در ۸ مه ۲۰۱۸ از مشارکت در برجام خارج شد و از آن زمان در هیچ یک از فعالیت‌های مرتبط با برجام شرکت نکرده است. بنابراین نمی‌تواند کشور مشارکت‌کننده در برجام در نظر گرفته شود و همچنین نمی‌تواند روند بازگرداندن تحریمهای سازمان ملل تحت قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت را آغاز کند.
وزرای خارجه سه کشور اروپایی عضو برجام نیز روز یکشنبه در بیانیه‌ای مشترک در واکنش به ادعای آمریکا درباره بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران، بر تعهد کامل خود به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تاکید کردند. فرانسه، آلمان و بریتانیا (تروئیکای اروپایی) متذکر شدند که آمریکا به دنبال خروج از برجام در ۸ مه سال ۲۰۱۸ دیگر مشارکت‌کننده در آن نیست. در نتیجه، اعلامیه ادعایی تحت پارگراف ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت (۲۰۱۵) که آمریکا آن را برای اعضای شورای امنیت فرستاده، فاقد اثر قانونی است. در پی آن، هر تصمیم و اقدامی که بر مبنای این روند یا پیامدهای احتمالی آن اتخاذ شود هم اثر قانونی ندارد.(جزییات بیشتر)
وزارت امور خارجه روسیه هم روز یکشنبه در واکنش به تلاش آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران اعلام کرد، تلاش برای حفظ برجام ادامه خواهد یافت و افزود: قطعنامه ۲۲۳۱ همچنان برقرار و موثر است و واشنگتن باید با واقعیت مواجه شده وسخن گفتن از جانب شورای امنیت سازمان ملل متحد را کنار بگذارد. مسکو همچنین ادعاهای «غیرقانونی» واشنگتن درخصوص بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را محکوم کرده و بیان داشت چنین اقداماتی نمی‌توانند عواقبی قانونی برای دیگر کشورها داشته و همکاری مشروع آنها با ایران را محدود کند.
*روحانی: آمریکا امروز به نقطه شکست حتمی خود رسید
حجت الاسلام حسن روحانی رئیس جمهور هم بعدازظهر یکشنبه در جلسه هیأت دولت گفت: به همان صورت که روزهای قبل پیش بینی می کردیم امروز ۳۰ شهریور به عنوان یک روز به یاد ماندنی در تاریخ دیپلماسی کشور خواهد بود. آمریکا به عنوان یک کشور زورگو در سطح جهان تلاش سرسختانه‌ای برای تحمیل مجدد تحریمهای شورای امنیت علیه ملت ایران آغاز کرد و مخصوصا روندی که در ماه‌های اخیر و در یک ماه گذشته دنبال می‌کرد، امروز به نقطه شکست حتمی خود رسید.
محمدجواد ظریف عصر یکشنبه در توئیتی نوشت: جهان می‌گوید هیچ یک از تحریمهای شورای امنیت بازنگشته است. اما آقای «ما دروغ گفتیم، ما تقلب کردیم، ما سرقت کردیم» {پامپئو}کل جهان را که از زندگی در دنیای موازی او امتناع می‌کند، به تنبیه تهدید می‌کند.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران همچنین یکشنبه عصر در واکنش به توئیت همتای آمریکایی که از تحریمهای سازمان ملل به عنوان تحریمهای «ما» یاد کرده، گفت: مبتلایان به جنون دروغگویی نمی‌توانند از دروغگویی بیمارگونه دست بردارند و در تور فریب خود گم می‌شوند.
علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران نیز عصر (یکشنبه) در توئیتی با اشاره به شکست‌های پیاپی آمریکا در مقابل ایران نوشت: سرنگونی پهپاد گلوبال هاوک در خلیج فارس، دومینوی سرنگونی پهپادهای مجازی آمریکا شامل پشتیبانی از اغتشاشات داخلی، تداوم محدودیت‌های تسلیحاتی و بازگرداندن تحریمهای اقتصادی را رقم زد. با مقاومت فعال ملت ایران، سقوط پهپادهای ترامپ ادامه دارد.
حمید بعیدی‌نژاد سفیر جمهوری اسلامی ایران در لندن با بیان اینکه با گذشت ۳۰ روز از درخواست اولیه آمریکا برای بازگشت ۶ قطعنامه سازمان ملل علیه ایران، شورای امنیت آن درخواست را بایگانی کرد، گفت: آمریکا با انزوایی بی‌سابقه و سیاست ضدبرجامی‌اش با شکست کامل روبرو شده است.
براساس این گزارش، «گابی اشکنازی» وزیر خارجه رژیم صهیونیستی یکشنبه شب از اقدام دولت آمریکا در مورد اعمال مجدد تحریمهای سازمان ملل علیه ایران تشکر کرد و گفت: «از همه کشورها می‌خواهم در کنار ایالات متحده بایستند و از فروش تسلیحات به ایران خودداری کنند.»
وی خطاب به متحدان اروپایی آمریکا حاضر در برجام گفت: «از دوستانمان در انگلیس، آلمان و فرانسه می‌خواهم که در موضع خود در مخالفت با این حرکت تجدید نظر کنند.»
علاوه بر این، «گیلعاد اردان» نماینده رژیم صهیونیستی در سازمان ملل هم در این خصوص نامه‌ای به «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد نوشت و با درخواست از کشورهای مختلف برای عمل کردن به بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، از سازمان ملل خواست کمیته بین‌المللی ناظر بر اجرای این تحریم‌ها را تشکیل دهد.
«معمر الاریانی» وزیر اطلاع‌رسانی دولت مستعفی یمن (وابسته به عربستان سعودی)هم در اظهاراتیبار دیگر خواستار تحریم تسلیحاتی ایران و تشدید فشارهای بین‌المللی علیه نظام ایران با هدف آنچه که «توقف فعالیت‌های تروریستی علیه امنیت و ثبات منطقه و صلح بین‌المللی» خواند شد.
*ترامپ: برجام احمقانه‌ترین توافق بود
دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا نیز در مصاحبه با شبکه «فاکس‌نیوز» بار دیگر ضمن آنکه برجام را «احمقانه‌ترین» توافق توصیف کرد، مدعی شد که با وجود این توافق امکان توافقات اخیر بین رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی خلیج‌فارس وجود نداشت.
«مایک پامپئو» وزیر خارجه آمریکا هم یکشنبه در مصاحبه با شبکه فاکس عنوان کرد: «بازگشت تحریمهای سازمان ملل یک محدودیت فزاینده دیگر در مقابل ظرفیت ایران برای آسیب زدن به خاورمیانه ایجاد کرد. توافق قبلی که جان کری و جو بایدن آن را امضا کرده بودند به ایرانی‌ها اجازه می‌داد از ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰، یعنی چند هفته دیگر دوباره به نقل و انتقال و قاچاق سلاح دست بزنند. که ما آن را از نیمه شب گذشته در سازمان ملل متوقف کردیم.»(بیشتر بخوانید)
از سوی دیگر، یک مقام ارشد آمریکایی روز یکشنبه به خبرگزاری رویترز خبر داد که واشنگتن روز دوشنبه بیش از ۲۰ فرد و نهادی که با برنامه هسته‌ای، موشکی و تسلیحات متعارف ایران مرتبط هستند را تحریم می‌کند و افزود: بخش عمده اقدام جدید آمریکا علیه ایران دستور اجرایی است که «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا روز دوشنبه امضا خواهد کرد و کسانی را هدف قرار خواهد داد که به خرید و فروش تسلیحات متعارف با ایران بپردازند.
در این زمینه روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز در گزارشی با بیان اینکه زمانی واشنگتن در کنار کشورهای اروپایی و حتی روسیه و چین برای منزوی کردن ایران ایستاده بود، نوشت، اما اکنون ایالات متحده است که منزوی شده است.(اینجا بخوانید)
روزنامه آمریکایی واشنگتن پست نیز با اشاره به مخالفت اغلب کشورهای جهان با بازگرداندن تحریمهای بین المللی علیه ایران نوشت: این مساله هنوز مبهم است که واشنگتن چگونه می‌تواند به طور یکجانبه تحریمهای چند جانبه را اجرا کند.
شبکه الجزیره انگلیسی هم در گزارشی ضمن تاکید بر چرایی مخالفت متحدان اروپایی آمریکا با ادعایش درباره احیای تحریمهای سازمان ملل علیه ایران بر انزوای جهانی واشنگتن تاکید کرد.