به گزارش مشرق، کرونا که آمد جامعه را تحت تأثیر خود قرار داد. مدارس و دانشگاه‌ها را به تعطیلی کشاند؛ کسب و کارها را کساد کرد و رفت و آمدها را از رونق انداخت.
شیوع ویروس کرونا از یک جهت ترس‌آور و رعب‌انگیز بود؛ چراکه ناشناخته بود و انتشار آمار بالای مرگ و میر در کشورهای دیگر،ترس را بر افراد جامعه مستولی کرده بود.
ابهام در چگونگی درمان و کنترل کرونا از یک سو و انتشار عکس‌ها و تصاویری از افرادی که گفته می‌شد دچار کرونا شده و بر روی زمین افتاده بودند از سوی دیگر بر استرس و نگرانی افراد جامعه می‌افزود؛ فیلم‌ها و کلیپ‌های تلخ و سیاهی‌که همه و همه با کلید واژه «کرونا» در فضای مجازی رد و بدل می‌شد.
بیشتر بخوانید:
کلاهبرداری این بار به بهانه ثبت‌نام در پیاده‌روی اربعین
کلاهبرداری تلفنی به بهانه برنده شدن در رادیو
حجم شایعات و فضاسازی‌های عجیب و غریب آن قدر زیاد بود که ناخودآگاه افراد را تحت تاثیر قرار می‌داد!
اما در این بین وظیفه پلیس فتا به عنوان« پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات» برای ایجاد امنیت،کاهش مخاطرات، مراقبت و پایش فضای مجازی و برخورد با فرصت طلبان و سودجویان سایبری بیش از پیش نمود پیدا می‌کرد.
آگاهی از چند و چون عملکرد پلیس فتا از ابتدای شیوع کرونا ویروس درکشور و چگونگی رصد و برخورد با انواع کلاهبرداری‌ها و دام‌های رنگارنگی که سودجویان فضای سایبری برای هموطنان چیده بودند ما را بر آن داشت تا با «سرهنگ رامین پاشایی» معاون اجتماعی پلیس فتا ناجا به گفت‌وگو بنشینیم.
«شایعه» مهمترین معضل روزهای ابتدایی شیوع کرونا در کشور
*مهمترین معضل و مشکل موجود در کشور همزمان با شیوع ویروس کرونا چه بود؟
اولین معضلی که با شیوع ویروس کرونا در کشور نمود پیدا کرد _بعد از اعلام رسمی از دوم اسفند ماه سال گذشته_انتشار شایعات بود.
حجم شایعات در دو هفته اول اسفندماه بسیار زیاد بود. آنقدر که که می توان گفت ۷۰درصد بیشتر از شایعات موجود در ۱۵ روز اول فروردین سال جاری بوده است.
این حجم از ورود شایعات در فضای مجازی، متأسفانه بر افکار عمومی خانواده‌ها تأثیر منفی می گذاشت.
از بازنشر فیلم‌های تاریخ گذشته تا نسبت دادن هر نوع بیماری به کرونا!
**مهمترین شایعات آن روزهای کرونایی چه بود؛ پلیس فتا در قبال آنها چه اقدامی انجام داد؟
در یکی از موارد کلیپی در فضای مجازی پخش شد که فردی را نشان می‌داد که بیهوش شده و روی زمین افتاده است.
فیلم متعلق به یکی از شهرستان‌های شهریار بود. از آن فردی که به دلیل هر بیماری به صورت بیهوش بر روی زمین افتاده بود بهره‌برداری و فیلمبرداری‌کرده و به مخاطب این حس را القا می‌کردند که فرد مذکور به کرونا ویروس مبتلاست، در حالی که کرونا این گونه نیست که طرف را بیهوش کند و باعث شود همان لحظه در خیابان غش کرده و بر زمین بیفتد؛ متأسفانه انتشار این دست کلیپ‌ها بسیار زیاد بود.
ازسوی دیگر کلیپ‌های تاریخ گذشته که قبلا منتشر شده بود دوباره بازنشر یافت!
کلیپی بود مربوط به دختر بچه‌ای که دارای بیماری نادر و خاصی بود و هیچ ربطی به کرونا ویروس نداشت.
این فیلم ابتدا در بوشهر مطرح شد و با این شایعه که این کودک مبتلا به کروناست در فضای مجازی دست به دست شد؛ البته شایعه مذکور با روشنگری مسؤولان محلی و بهداشتی خنثی شد اما دوباره همان کلیپ در کرمان مطرح شد و این گونه معاندین و مغرضین برای تشویش اذهان عمومی شایعات را رد و بدل می‌کردند.
متأسفانه در این بین تعدادی از افراد و کاربران مطالبی را منتشر کرده و کرونا را شوخی می‌پنداشتند.
از موضوعات مختلف فیلمبرداری کرده و بازنشر می‌کردند. اگر فردی وفات می‌یافت به شوخی عنوان می‌کردند که کرونا گرفته است.
باید گفت هفته اول شیوع کرونا بیشتر شایعات در خصوص بزرگ‌نمایی این موضوع بود. اگرچه کل جهان درگیر این موضوع بود اما رسانه‌های بیگانه و معاند سعی می‌کردند با بزرگ نشان دادن این موضوع اذهان عمومی را دچار تشویش کنند.
سودجویی با فروش ماسک و اقلام ضدعفونی
**بعد از شایعات‌چه موضوع دیگری صدرنشین پیگیری‌های پلیس شد؟
بعد از اعلام خبر شیوع کرونا، استفاده از ماسک و لوازم بهداشتی بسیار فراگیر شد و متأسفانه در این بین یکسری سودجویی‌ها به وقوع پیوست.
در هفته دوم و سوم اسفندماه بعد از خبر شیوع کرونا و اعلام راهکارهای مبنی بر پیشگیری از وقوع و ابتلا به کرونا، یک عده کسب و کارهایی در خصوص فروش محصولات بهداشتی، مواد شوینده و مواد ضدعفونی، ماسک و دستکش راه انداختند و با توجه به آنکه به سرعت این دسته از وسایل و ملزومات کمیاب شد متأسفانه سودجویی در این حوزه زیاد داشتیم.
کلاهبرداری با فروش داروی کرونا!
** از افراد مدعی برای درمان کرونا بگویید؟نقشه شان چه بود؟
بعد از انتشار خبرشیوع ویروس کرونا در جامعه افراد مختلفی در مناطقی همچون کرمانشاه، مشهد و شهریار مدعی شدند درمان قطعی کرونا ویروس را پیدا کرده‌اند.
پیشنهادات این افراد بیشتر بر طب سنتی استوار بود. یعنی یکسری داروهای خاص و مواد غذایی را اعلام می‌کردند که داروی قطعی کرونا ویروس نبود.
با توجه به آنکه اعلام شده بود حتی نوشیدن آب می‌تواند یکی از راه‌های پیشگیری باشد آنها مایعی درست می‌کردند از ترکیب آب و چای سبز با آنتی‌اکسیدان فلان گیاه به همراه فلان ماده غذایی و عصاره برخی گیاهان و با قیمت‌های گزاف به متقاضیان می‌فروختند.
ورود برخی سلبریتی‌ها به حوزه تبلیغ و فروش داروهای ضدکرونایی
در این میان متأسفانه تعدادی تحت عنوان سلبریتی که در کشور مشغول به کار هستند وارد شده و یکسری دارو و روش‌های درمان را تبلیغ کرده و سودآوری می‌کردند.
** پلیس فتا با سلبریتی‌هایی که اقدام به تبلیغ داروی ضد کرونا می‌کردند چه برخوردی داشت؟
تذکرات لازم به این افراد داده شد. بعضا بعضی تذکرات کارساز نبود که آنها به پلیس فتا احضار شده و پرونده‌شان به مرجع قضایی معرفی شد.
انتشار شایعات بنزینی در ۳ استان
** در یک برهه زمانی با شایعاتی مواجه بودیم که مردم را به سمت پمپ بنزین ها کشاند مبدا این شایعات از کجا بود؟
موارد خاصی در استان‌های شمال غربی کشور داشتیم، در بازه زمانی بیستم تا بیست و پنجم اسفند ماه؛ به خصوص در استان‌های اردبیل، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و در شهرهایی چون تبریز، ارومیه، اردبیل که یک گروه 7 تا 8 نفره که سازمان یافته بودند، به انتشار شایعاتی دست زدند که قرار است چندین شهر کلا قرنطینه شود و جایگاه‌های سوخت تعطیل شود.
انتشار همین شایعه به خودی خود بسیار گسترش پیدا کرد و عملا باعث شد که مردم به جایگاه‌های سوخت هجوم آورده و سطح زیادی از خودروها در صف دریافت سوخت بایستند.
متأسفانه در آن دوره زمانی با شایعه‌آفرینی این گروه سازمان‌یافته، شرایط متشنج شد و عملا یک روز جو شهر تحت تأثیر روانی این شایعه قرار گرفت.
اگرچه وضعیت رعایت پروتکل‌های بهداشتی در این سه استان در همان لحظه وضعیت خوبی داشت، اما این ویدئوها و صوت‌های ساختگی تأثیر خود را گذاشت.
**آیا این باند شناسایی و منهدم شد؟
بله، همان طور که گفتم این باند سازمان‌یافته بود. دو نفر از آنها به خارج از کشور مرتبط بودند و بقیه را نیز شناسایی و دستگیر کردیم. هدف‌شان تشویش اذهان عمومی و سودجویی اقتصادی بود.
**چه زمانی بازار داغ شایعات‌کنترل شد و از شدت و حدت آن کاسته شد؟
در ادامه با شیوع کرونا در شهرهای کشور و اطلاع‌رسانی بیشتر رسانه‌ها و آگاهی مردم بازار انتشار شایعات در کشور کاهش یافت، به طوری که در فروردین ماه سال جاری نسبت به اسفندماه بازار شایعات 70 درصد کاهش پیدا کرد.
البته در این بین پلیس فتا نیز با تشکیل کارگروهی ویژه فضای مجازی را رصد می‌کرد و بلافاصله موارد را شناسایی کرده و به مرجع قضایی معرفی می‌کرد.
اگر موارد مرتبط با شایعات مهم نبودند تذکر می‌داد و اگر مهم بود سریعا به مرجع قضایی معرفی می‌شد که این موارد هم توانست در کاهش آمار شایعات سایبری مثمر ثمر باشد.
انتشار کلیپ غش کردن دانش‌آموز سرصف مدرسه!
**درموج دوم شیوع کرونا با چه مواردی مواجه بودید؟
در موج دوم در حوزه مدارس و بازگشایی مدارس با مواردی مرتبط با این حوزه روبرو بودیم.
در 16 شهریورماه همزمان با بازگشایی مدارس دو کلیپ در فضای مجازی منتشر شد که یکی از آنها در منطقه 18 تهران بود، دانش‌آموزی سر صف دچار تهوع شد و بر زمین افتاد.
این‌فیلم‌بلافاصله در فضای مجازی با عناوین ابتلای یک دانش‌آموز به کرونا بازنشر پیدا کرد؛ بلافاصله کارشناسان پلیس فتا مسأله را مورد بررسی قرار دادند.
از دانش‌آموز تست کرونا گرفته شد. خوشبختانه تست منفی بود و به علت ضعف قوای جسمانی این اتفاق رخ داده بود؛ چندین مورد مشابه از این موضوع را نیز در برخی از استان‌ها داشتیم.
از سوی دیگر با اعلام تمرکز آموزش بر نرم افزار شاد سودجویی ها به این سمت و سو جهت گرفت.
در صورتی که نسخه آپدیت شده نرم افزار شاد بهترین مرجع آموزش فرزندان در محیطی پاک و سالم است، متأسفانه شاهدیم که برخی از مدارس از بستر سایر شبکه‌های اجتماعی برای آموزش استفاده می‌کنند که خود خلاف مقررات و آیین‌نامه‌ها بوده است.
کلاهبرداری در پوشش تهیه اقلام آموزشی برای کودکان محروم
همزمان با بازگشایی مدارس دهه اول محرم را داشتیم،بنا بر توصیه‌های بهداشتی عزاداری‌های محرم محدود شد، اما در این بین افراد سودجو بیکار ننشستند و با استفاده از احساسات مردم شروع به اقدامات مجرمانه کردند؛ یعنی پول جمع‌آوری کرده و اعلام می‌کردند می‌خواهیم برای افراد بی‌بضاعت لوازم‌التحریر بخریم و موارد این چنینی.
یک مورد در یکی از شهرهای مرکزی کشور داشتیم که با جعل یک مجوز مربوط به سازمان‌های خیریه ادعا می‌کردند که می‌خواهند برای افراد مناطق محروم سیستان و بلوچستان پول جمع‌آوری کنند و بدین ترتیب از مردم کلاهبرداری می‌کردند.
مردم مهربان و نوع‌دوست باید بدانند که هر گونه واریز پول، وجه و کمک نقدی را از طریق سازمان‌ها و نهادهای مربوطه انجام دهند و به تبلیغاتی که در فضای مجازی برای جمع‌آوری و کمک به مردم نیازمند اعلام می‌شود اعتنا نکنند.
**از واکسن کرونا تا آنفلوآنزا بگویید و ورود کلاهبرداران این حوزه؟
در موج دوم و سوم تقریبا شرایط فرق کرده و شایعه‌سازی کمتر شده بود و بیشترین تمرکز روی سودجویی اقتصادی بود.
با پیش روبودن فصل پاییز تقاضا برای دریافت واکسن آنفلوآنزا شدت گرفت و افراد مختلف با ساخت و طراحی سایت‌های جعلی و پیج‌های دروغین خودشان را تا سطح وزارت بهداشت و سایر سازمان‌های مربوطه مدعی دانسته و اعلام می‌کردند که می‌توانند واکسن آنفلوآنزا را با کیفیت بهترین برندهای جهانی به دست افراد برسانند؛ نکته مهم این بود که این افراد پیش ثبت‌نام انجام داده و از افراد وجه طلب می‌کردند.
از طرف دیگر خرید و فروش واکسن کرونا و درمان قطعی کرونا مورد دیگری بود که در فضای مجازی شدت و حدت یافت و مدعیان که کلاهبرداران مجازی بودند از افراد پول دریافت کرده و هیچ دارویی تحویل نمی‌دادند و به این ترتیب کلاهبرداری می‌کردند چراکه مکان مشخصی هم نداشتند و این رایج‌ترین روش کلاهبرداری بود.
اما در نوع پیچیده و خطرناک‌تر متأسفانه کلاهبرداران سایبری داروهای تقلبی و یا تاریخ مصرف گذشته و یا حتی داروهایی که به هیچ عنوان مرتبط نبود را با تعویض برچسب و لیبل و تاریخ مصرف به دست هموطنان رسانده و جان آنان را به خطر می‌انداختند.
چندی پیش موردی در شهریار به وقوع پیوست که یک باند سه تا چهار نفره در این رابطه دستگیر شدند.
داروخانه آنلاین نداریم
**همواره شاهد تبلیغات فروش و ارائه دارو در فضای مجازی هستیم؛ آیا این تبلیغات کلاهبرداری است؟
باید گفت هیچ مجوزی برای فعالیت داروخانه و ارائه خدمات دارویی در فضای مجازی داده نشده و اکثر کشورهای دنیا نیز به این تعهد پایبندند.
عملیات پانجی‌آ که عملیاتی است که سالی چند بار در کشورهای جهان برگزار می‌شود ازجمله تدابیری است که برای برخورد با فروشندگان مجازی دارو به وقوع می‌پیوندد.
حدود100 کشور و از جمله ایران در این عملیات شرکت می‌کنند و در یک تاریخ و زمان مشخص فضای مجازی را رصد کرده و با متخلفان برخورد می‌کنند.
باید گفت؛ افراد هر گونه نیاز دارویی خودشان را صرفا از داروخانه‌ها با نسخه پزشک دریافت کنند و بدانند که اگر سایتی در فضای مجازی تبلیغات دارو و واکسن می‌کند متخلف است و فعل مجرمانه انجام داده و قطعا به مرجع قضایی معرفی شده و دستگیر می‌شود.
**برخی ازسایت ها ادعا دارند که مجوز فروش دارند تکلیف چیست؟
درست می‌فرمایید؛ برخی سایت‌ها می‌گویند مجوز دارند، البته مجوز فروش اقلام بهداشتی؛ اما می‌آیند در قالب مجوز و نشان‌هایی که دریافت کرده‌اند تبلیغات دارویی می‌کنند.
مواردی در این خصوص داشته و برخورد کرده‌ایم، حتی با اطلاع به دستگاه قضایی مجوز موجود ابطال شده و افراد خاطی دستگیر و به دستگاه قضایی معرفی شده‌اند.
دوباره باید اعلام کنم که هیچ داروخانه آنلاین در کشور وجود ندارد، اگر افراد مواردی را دیدند به پلیس فتا اعلام کنند، اگرچه پلیس فتا به صورت شبانه روزی فضای مجازی را رصد می‌کند.