به گزارش مشرق، یکی از راه‌کارهای رسیدن به حالت توبه، دوری از وسوسه‌ها، خطورات و افکار شیطانی است. سوالی که در این باره مطرح می‌شود این است که چگونه خود را از وسوسه‏ شیطان برهانیم؟

آیت الله جوادی آملی در پاسخ به این سوال می‌گوید: ابلیس دشمنی بیرونی است و تا پایگاهی در درون نداشته باشد، نمی‌تواند به انسان ضربه بزند. کار شیطان صدور سم به درون انسان است. اگر کسی که می‌خواهد دیگری را با سم از پای درآورد، آن را در جیب شخص بگذارد، تأثیری در وی ندارد یا اگر سم را به او بخوراند و او بالا بیاورد، باز هم اثری ندارد. دستگاه گوارش باید سم را بپذیرد و آن را جذب کند تا پس از ورود به خون، اثر زیانبار خود را به جای بگذارد.

وسوسه‌ها نیز چنین است: هوا، هوس و شهوت رانیهای گوناگون که رقیق‌ترین و سبک‌ترین آن در جوان‌ها و سنگین‌ترین آن در سالمندان، به صورت حب جاه و مقام مشاهده می‌شود، نشانه تأثیر سم است.

واپسین عقبه‌ای که بزرگان سیر و سلوک از آن نجات می‌یابند، «مقام خواهی» یا همین بازی‌هایی است که بسیاری به آن گرفتارند. اگر کسی از تعاریف و القابی که به او می‌دهند، لذت ببرد، معلوم می‌شود که سم در او اثر کرده است. وجود مبارک امیرمومنان (علیه‌السلام) در عهدنامه مالکاشتر فرمود: شیطان همواره در پی حمله است: وقتی کسی از تو تعریف می‌کند، باید مواظب باشی، چون در خط مقدم آتش شیطان قرار گرفته‏ ای .[۱]

کسی که با آبروی مسلمانی معامله می‌کند، از درون آتش می‌گیرد؛ نه از بیرون. این شخص دیگر شب‌ها خواب ندارد. هرچه قرص خواب بخورد، باز هم به خواب نمی‌رود. هرچه بستر نرم فراهم کند، باز هم خواب ندارد. زمانی انسان بر تشک نرم می‌خوابد، و زمانی این تشک پر از تیغ است. انسان بر روی این تشک به هر طرف بغلتد، تیغ می‌خورد. تیغی که از درون انسان بر می‌خیزد، با قرص خواب برطرف نمی‌شود.

چه آساید به هر پهلو که گردد کسی کز خار سازد او نهالین [۲]

۱.« إیاک و الإعجاب بنفسک و الثقة بما یعجبک منها و حُبّ الاطراء فإن ذلک من‏أوثق فرص الشیطان»؛ نهج البلاغه، نامه :۵۳

۲. دیوان شمس، ص: ۷۰۷، ش: ۱۸۹۸