به گزارش مشرق، در یک موقعیت بحرانی مثل سیل و زلزله، اولین نیاز مردم آسیب دیده، دسترسی به آب آشامیدنی است؛ آبی که با بروز حادثه آلوده شده و دیگر قابل مصرف نیست. علاوه بر آن مناطق محرومی در کشور هستند که معضل آب آشامیدنی دارند و  تأمین آب سالم و قابل‌استفاده برای مردم این مناطق، یکی از مهمترین دغدغه‌های متولیان است. یکی از این مناطق استان سیستان و بلوچستان است که مدت‌هاست با مشکل بی‌آبی و کم آبی روبه روست و اهالی اکثر روستاهای این استان ناگزیرند آب شرب و مصرفی خود را از هوتک‌ها و رودخانه‌ها تامین کنند؛ جاهایی که هم به لحاظ بهداشتی شرایط نامناسبی دارد و هم به دلیل وجود برخی‌حیوانات وحشی نظیر گاندوها، هر از چند گاهی حوادث تلخی را برای اهالی رقم می‌زند.حالا محققان ایرانی توانسته‌اند یک دستگاه موثر و کاربردی برای حل مشکل آلودگی آب در این مناطق بسازند. دستگاهی که به‌خاطر تحریم‌ها امکان تهیه آن از خارج از کشور وجود نداشته است و حالا فناوری تراز اول آن با تأیید ستاد نانو معاونت علمی ریاست جمهوری، با یک سوم قیمت نمونه خارجی در اختیار کشور قرار گرفته است.

* ساخت محصول با فناوری های‌تِک که واردات آن تحریم است 

علی زبردستی مدیرعامل شرکت دانش‌پژوهان صنعت نانو در رابطه با توسعه این فناوری می‌گوید:  دکتر علی‌اکبر بابالو به عنوان فناور قریب به ۱۰ سال در حوزه فیلترهای نانوساختار کار کرده و این دستگاه یکی از محصولات های‌تکی است که الان واردات آن تحریم است.

فیلترهای سرامیکی نانو ساختار در دو مدل لوله‌ای و صفحه‌ای؛ این فیلترها قلب اصلی سیستم‌ها تصفیه آب هستند و دانش فنی ساخت آنها در اختیار چند کشور محدود است و این محصول جز لیست تحریم‌هاست.

* تصفیه آب و پساب به کمک فیلترهای سرامیکی نانوساختار

به گفته وی، طی تلاش‌هایی فیلترهای سرامیکی نانوساختار توسط محققان داخلی ساخته شده که کاربردهای متفاوت دارد. از خالص‌سازی گاز تا جداسازی ترکیب‌های با ارزش و مواد غذایی و ترکیبات معدنی و یکی از کاربردهایش هم بحث تصفیه آب و پساب است. براساس این تکنولوژی در این مجموعه دستگاه‌هایی با استفاده از این فیلترها ساخته شده که برای تصفیه آب کاربرد دارند؛ ضمن اینکه از این فیلترها برای ساخت دستگاه‌های صنعتی نیز می‌توان استفاده کرد.

* تکنولوژی که همان فیلترهای تحریمی است

علی زبردستی می‌گوید: اساس این تکنولوژی همان فیلترهای تحریمی است. در حوزه آب می‌توان از این فیلترها چندین کاربرد متفاوت گرفت. چون فیلترهای موجود یکسری محدودیت‌هایی می‌تواند داشته باشد، این فیلترها با توجه به طول عمر بالایی که دارند و همچنین مهندسی نانوساختاری که دارند یکسری از مشکلات را می‌توان به راحتی با آنها حل کرد که شاید محدودیت‌هایی برای فیلترهای قبلی بوده است. 

* کاربرد فیلترها در ۳ دسته اصلی

۱. تصفیه و بازچرخانی پساب‌های صنعتی

این فیلترها در سه دسته اصلی کار می‌شود؛ دسته اول:  تصفیه و بازچرخانی پساب‌های صنعتی است که می‌تواند روی صنایع مختلف از جمله صنایع لبنی، غذایی و معادن، کاشی و سرامیک یا صنایع مختلفی باشد که پساب‌هایی را تولید می‌کنند؛ با استفاده از این سامانه می‌توان پساب‌ها را تصفیه و به استانداردهای محیط زیست رساند. یا اینکه پساب‌ها با استفاده از این سامانه قابلیت استفاده مجدد پیدا می‌کند یعنی پسابی که در مجموعه در حال تولید است تا حدی تصفیه می‌شود که قابلیت بازگشت به آن مجموعه برای استفاده مجدد را دارد؛ یعنی هم به محیط زیست کمک می‌شود، هم به آن مجموعه تا آب کمتری مصرف کند.

سیستم فیلتراسیون دیسکی به عنوان یک سیستم جایگزین فیلتر پرس در بسیاری از صنایع از جمله معادن و شرکت‌های تولید کننده مواد معدنی کاربرد دارد. این سیستم نیز جز لیست تحریم‌هاست  و برای اولین بار در خاورمیانه ساخته شده است.

۲. تصفیه آب آشامیدنی در مقیاس‌های بزرگ

به گفته زبردستی، قابلیت استفاده در صنایع مختلف از موارد مصرف این فیلترهاست؛ یکی دیگر از حوزه‌هایی که کار بر روی آن آغاز شده بحث تصفیه آب آشامیدنی در مقایس‌های بزرگ‌تر است، آب آشامیدنی ورودی یک مجموعه صنعتی، تأمین آب یک شهرک یا یک روستا از این قبیل است. این سامانه یکی از قابلیت‌هایی که دارد این است که فیلترها همین‌جا ساخته می‌شود و محدودیت تولید دستگاه وجود ندارد. 

دستگاه‌های تصفیه آب آشامیدنی در مقیاس محلی برای مناطق محروم، شهرک ها و ..... و یا به عنوان سیستم پیش تصفیه برای سیستم اسمز معکوس ( آب شیرین کن) استفاده می‌شود.

به عنوان مثال تأمین آب آشامیدنی یک روستا در مناطق محروم به قدری هزینه‌بردار است که لوله‌کشی و مهیا کردن شرایط آن برای دولت صرف ندارد. این سامانه طوری طراحی شده که فشرده‌تر است و فضای کمتری می‌خواهد و می‌توان در هر روستا کنار هوتک‌ها یک دستگاه تصفیه آب راه‌اندازی کرد تا آب قابل آشامیدنی تمام اهالی آن روستا را تأمین کند.

** تأمین آب شرب روستاهای محروم

یک دستگاه تصفیه آب قابلیت تأمین آب شرب یک روستا را دارد بدون آنکه نیاز به لوله‌کشی و تأمین تجهیزات مرتبط با آن را داشته باشد؛ مثل تصفیه خانه، ایجاد یک ساختمان و زیرساخـت‌های آن؛ این دستگاه داخل یک کانکس جا می‌شود و پس از آن آب آشامیدنی یک روستا را تأمین می‌کند.

۳. دستگاه‌های فردی و خانگی(پکیچ بحران)

زبردستی ادامه می‌دهد: ما یک گالن ۲۰ لیتری ساختیم که مجهز به همین فیلتر توسعه داده شده است و در شرایطی مانند سیل، زلزله یا حتی مناطق محروم اگر کسی دسترسی به تصفیه نداشته باشد به راحتی می‌تواند از آن استفاده کند. مثلاً در مناطق محروم خانواده می‌تواند با جای‌گذاری این گالن کنار هوتک آن را پر کند و بدن نیاز به برق با تلمبه اصلی فشار را ایجاد و به راحتی به آب تصفیه شده دسترسی پیدا کند، حتی اگر آب گل‌آلود باشد با چند تلمبه دستی به سادگی آب قابل آشامیدن مهیا می‌شود. این سامانه تأییدیه «آبفا» دریافت کرده است.

* تست گالن‌های ۲۰ لیتری توسط «آبفا»

«آبفا» آب آلوده با بار میکروبی را داخل این گالن ریخته و به سادگی آب پاکیزه و عاری از میکروب و قابل آشامیدن به دست آورده است. یک گالن ساده آب قابل آشامیدن مورد نیاز یک خانواده را می‌تواند تأمین کند با لحاظ این نکته که طول عمر بالایی دارد و فیلتر آن قابل شستشو است. فرد به راحتی می‌تواند فیلتر را خارج کرده و آن را بشوید و با نصب مجدد آن طولانی‌مدت از این سامانه استفاده کند.

برای مواقعی که امکان نصب دستگاه بزرگ وجود ندارد یا در مواقع سیل، زلزله و بحران این گالن کارایی دارد.

گالن بحران

این دستگاه تولید سال ۹۹ است و روی توسعه فیلترها بیش از یک دهه تحقیق و تلاش صورت گرفته و برای ساخت دستگاه تصفیه آب نزدیک به ۲ سال کار شده است.

* فیلترهایی که حاصل یک دهه تلاش بی وقفه است

زبردستی تأکید می‌کند: قالب این دستگاه ساخته شده و محدودیت تیراژ آن وجود ندارد. حتی محدودیتی برای تولید انبوه آن وجود ندارد؛ در واقع سیل و زلزله و هنگامی که اولین دغدغه تأمین آب مورد نیاز است یک کاربر به راحتی می‌تواند با این گالن آب آشامیدنی خود و خانواده‌اش را تأمین کند؛  همین موضوع یکی از دغدغه‌ای اصلی در زمان بحران را حل می‌کند.

تأمین آب آشامیدنی مناطق محروم که توسط سازمان آبفا بررسی می‌شود، در حال حاضر سفارش هزار گالن را برای مشکل‌گشایی مناطق محروم به دنبال داشته است.

* کارایی دستگاه توسعه یافته

این دستگاه می‌تواند در مرحله  نخست اشتغال‌زایی کند، در مرحله دوم آب مناطق محروم را تأمین کند و در مرحله آخر معضل کشور در هنگام بحران را حل کند. دستگاه توسعه یافته توسط محققان داخلی با ۱۵۰ الی ۲۰۰ میلیون قابلیت تأمین آب آشامیدنی ۵۰۰ نفر از اهالی یک روستای محروم در سیستان و بلوچستان را دارد و از این طریق می‌توان از هزینه‌های میلیاردی صرفه‌جویی کرد.