به گزارش مشرق، شاه کلید مدیریت اقتصاد کشور در شرایط تحریم فرمایش مقام معظم رهبری تحت عنوان «اقتصاد مقاومتی» و «مدیریت جهادی» است که برخی شرکت‌ها و کارخانه‌ها توانسته‌اند به آن عمل کنند.
کارخانه تراکتور سازی تبریز در شرایط تحریم که مسیر غذا و دارو را هم سد کرده‌اند، توانسته به ۴۰ کشور جهان تراکتور و قطعات بفروشد و سالانه ۶۶۰ میلیارد دلار ارزآوری داشته ۱۰۰ درصد قطعات تراکتور را در داخل تولید کند.
در این زمینه مصاحبه‌ای با ابوالفتح ابراهیمی مدیرعامل هلدینگ تراکتورسازی تبریز انجام دادیم و با اقداماتی که در این کارخانه انجام شده بیشتر آشنا می‌شوید.
مدیرعامل هلدینگ تراکتورسازی تبریز می‌گوید: کشورهای اروپایی گفتند، پول به حساب ما واریز کنید، تعهد نمی‌دهیم تا چند سال دیگر قطعه به شما بدهیم، به خاطر تحریم شاید امکان بازگشت پول هم نباشد، پس از این مهندسان ما دست به کار شدند تا جایی که بعدا همان کشورها التماس کردند، به ما قطعه بفروشید.
لطفا برای آشنایی مخاطبان درباره هلدینگ تراکتورسازی تبریز و فعالیت‌هایی که می‌شود، توضیح دهید؟
ابراهیمی: تراکتورسازی شامل کارخانه‌های موتورسازی، ریخته‌گری و حتی خودروسازی است در شهرهای ارومیه و کردستان دو کارخانه مونتاژ و در کشورهای آفریقایی نمایندگی داریم، به برخی کشورها به صورت «سی کی دی» می‌فرستیم و آنها تراکتور می‌سازند. علاوه بر اینها، ۲ کارخانه تراکتور در آمریکای لاتین و ونزوئلا داریم که مدیریت آنها با ما است و یک کارخانه هم در تاجیکستان داریم.
تراکتور نقش مهمی در تولید کشاورزی داشته و کاتالیزور بخش صنعت نیز است، با بیش از ۸۰۰ قطعه‌ساز همکاری داریم و اگر به هر دلیلی تولید افت داشته باشد، به صنعت و اشتغال این بخش آسیب وارد می‌کند. رابطه مستقیمی بین اشتغال صنعت و فعالیت هلدینگ تراکتورسازی به ویژه در استان‌ها وجود دارد. بیش از ۱۸۰ نمایندگی فروش و بیش از ۲۰۰ نمایندگی خدماتی در ایران وجود دارد. مجموعه اینها خانواده‌ای است که بیش از ۲۰۰ هزار شغل غیرمستقیم و ۶ هزار شغل مستقیم ایجاد کرده است.
تراکتورسازی تلاش می‌کند تنوع و کیفیت، تولیدات خود را بیشتر کند و نیاز کشور را تأمین کند.
تا چه اندازه نیاز کشور را تأمین می‌کنید؟
ابراهیمی: نیاز کشور ایران به تراکتور در شرایط خشکسالی ۱۱ هزار، شرایط عادی ۱۶ هزار و شرایط مطلوب تا ۲۰ هزار دستگاه است و مازاد آن را صادر می‌کنیم.
یعنی الان کشور نیاز به واردات تراکتور ندارد؟
ابراهیمی: تراکتور با قدرت از ۳۵ تا ۱۵۰ اسب بخار را تولید می‌کنیم که تمام نیازهای کشاورزی کشور را تامین می‌کند، شاید در مزارع بزرگ تراکتورهایی با بیش از ۱۵۰ اسب بخار هم لازم باشد که تعداد آنها از ۱۰ تا ۲۰ دستگاه فراتر نمی‌رود، بنابراین اقتصادی نیست، ما خط تولید به خاطر آن راه‌اندازی کنیم، مگر اینکه در آینده بازارهای صادراتی را تقویت کنیم و دستگاه‌های بزرگ با اهداف صادراتی راه‌اندازی کنیم.
منظور شما این است که به تراکتورهای بسیار سنگین در بخش کشاورزی نیاز است، اما تولید نمی‌کنیم؟
ابراهیمی: بله تراکتورهایی تا ۱۵۰ اسب بخار به خوبی نیاز کشاورزی کشور را پاسخ می‌دهد و نیاز به تراکتورهای بزرگ به صورت جدی وجود ندارد.
سالانه چقدر تراکتور تولید می‌شود و چه میزان از تراکتور سنگینی که اشاره کردید، وارد می‌کنید؟
ابراهیمی: کل واردات تراکتور سنگین امسال یعنی بیش از ۱۵۰ اسب بخار شاید به ۳۰ دستگاه هم نرسد، اما صادرات امسال از ۱۵۰۰ دستگاه عبور کرد. صادرات قبل از تحریم‌ها عمدتا کشورهای اروپایی نظیر هلند بود و آنها از کیفیت و قیمت بسیار راضی بودند.
تراکتورهای ارزان در دنیا طالب زیادی دارد، اگرچه به دنبال بهره‌وری هستند، اما از نظر اقتصادی هم می‌خواهند به صرفه باشد، در هلند تراکتور ما را که نصف قیمت بازار آنها بود، ترجیح می‌دادند. در کشورهای جهان سوم تراکتور گران اصلا توجیه اقتصادی ندارد و به خاطر اینکه هزینه تولید را کاهش دهند از تراکتورهای ارزان‌تر استفاده می‌کنند.
چرا قیمت تراکتورهای ایران ارزان‌تر است؟
ابراهیمی: همه قطعات تراکتور را خودمان تولید می‌کنیم، در همه نقاط کشور در روستاهای دور افتاده هم قطعات وجود دارد و تهیه آنها راحت تر و کم هزینه است.
ارز حاصل از صادرات تراکتور چقدر است؟
ابراهیمی: معادل ۶۶۰ میلیارد تومان میزان ارزآوری صادرات تراکتور بود. موتورسازان به یوگسلاوی و قطعه‌سازان به کشورهای دیگر صادر می‌کنند تراکتور ایران به ۴۰ کشور جهان صادر می‌شود.
پس صادرات شما فقط تراکتور نیست
ابراهیمی: قطعات ریخته و موتور علاوه بر تراکتور به کشورهای دیگر صادر می‌کنیم.
آیا همه قطعات تراکتورها تولید داخل است؟
ابراهیمی: تراکتور ۹۰ درصد داخلی‌سازی شده، اما ۱۰ درصد برخی قطعات مانند تایر وارداتی است و این در تمام دنیا رایج است که برخی قطعات غیر مرتبط را برای کاهش هزینه از شرکت های دیگر تامین یا وارد می کنند به خاطر برخی قطعات نمی توان خط تولید مجزا راه‌اندازی کرد.
آیا تحریم بر تولیدات کارخانه تراکتورسازی تاثیر گذاشت؟
ابراهیمی: بله کاملا اثر گذاشت و تولیدات ما را بیشتر کرد.
بازدید سردار نقدی از خط تولید تراکتور در تبریز
چه کار کردید که بیشتر شد؟
ابراهیمی: زمانی که جواب سربالا از تأمین کنندگان اروپایی شنیدیم، مهندسان ایرانی تصمیم خود را گرفتند و عزم جزم کردند که هر طور شده تولید را در داخل انجام بدهند.
کشورهای اروپایی گفتند، پول به حساب ما واریز کنید تعهد نمی دهیم تا چند سال دیگر قطعه به شما بدهیم، به خاطر تحریم شاید امکان بازگشت پول هم نباشد، پس از این مهندسان ما دست به کار شدند تا جایی که بعدا همان کشورها التماس کردند، به ما قطعه بفروشید.
پس از آن مهندسان ما خودشان قالب‌هایی را طراحی کردند و روی نرم افزارهایی که خودشان نوشته بودند کار کردند و مدل‌های بسیار موفقی را ارائه کردند. علاوه بر مدل‌های خارجی، روی تکنولوژی‌های پیشرفته کار کردند. مهندسان تحصیل‌کرده و دانشمند ما همه اینها را طراحی کردند، کار به جایی رسید، همین کشورهایی که زمانی حرفهای سربالا به ما گفته بودند، به التماس افتادند که به آنها قطعه بفروشیم.
اسم این کشورها را می‌گویید؟
ابراهیمی: کشورهایی نظیر ایتالیا و آلمان و ترکیه بودند.
چه محصولی از شما وارد کردند؟
ابراهیمی: قطعات تراکتور حتی به هلند هم فرستادیم.
چرا می خواستند قطعات از کشور ما وارد کنند.
ابراهیمی: به دلیل کیفیت و قیمت مناسب. محصول تولیدی آنها قیمت بسیار بالاتری داشت.
مشکل عمده در بخش‌های تولیدی کشور هزینه بالا است اما شما می‌گویید هزینه‌های ما نسبت به آنها پایین‌تر بود، کار ویژه ای کردید؟
ابراهیمی: روی کاهش قیمت تمام شده کار کردیم، بهره‌وری نیروی انسانی را افزایش دادیم روشهای ارتقای بهره‌وری را مرتب در همه زمینه‌ها شناسایی می‌کنیم. کار به جایی رسید با کاهش قیمت تمام شده، مشتریان زیادی پیدا کردیم، به همین دلیل در عراق و افغانستان تراکتور ایران بسیار طالب دارد. ما تلاش کردیم که براساس ویژگی‌ها و نیازمندی کشورها تولید کنیم. ۱۵۰۰ دستگاه تراکتور را برای ۴۰ کشور صادر کردیم.
سردار نقدی معاون سپاه در حال امتحان کردن تراکتور ایرانی
با شیوع کرونا خیلی از کشورها تأمین داخل را در اولویت قرار دادند، پوتین رئیس‌جمهور روسیه دستور داده برای صادرات محصولات کشاورزی عوارض و مالیات سنگین وضع کنند، اما کارخانه تراکتورسازی تبریز محصول خود را انبار کرده و به بازار نمی‌داد، همان زمان قیمت‌ها در بازار ۴۰ درصد افزایش داشت و این با سیاست کشورهای پیشرفته همسو نیست
ابراهیمی: قیمت فلزات به عنوان ماده اولیه تراکتور از سال ۹۷ تاکنون از کیلویی یک‌هزار تومان به ۱۰ هزار تومان رسیده، تنها امسال قیمت فولاد ۱۶۰ درصد افزایش داشت، بنابراین قیمت تراکتور متناسب با قیمت فلزات افزایش نیافت و قیمت تراکتور را از ابتدای امسال فقط ۴۰ درصد افزایش دادیم. باید بررسی شود که چرا قیمت فولاد و فلزات که کارخانه‌های آن مربوط به افراد خاصی هستند افزایش لجام گسیخته داشته، ما در حقیقت مصرف‌کننده محصول آنها هستیم.
دلیل عدم عرضه تراکتور به بازار چه بود؟
ابراهیمی: فروردین سال ۹۹ به دلیل محدودیت‌های کرونا کسی حاضر به حمل تراکتور به استان‌های دیگر نشد. ۳ هزار دستگاه در انبارها ماند، حتی شماره‌گذاری هم تعطیل شد، در حالی که اینها فروخته شده بود و به دلیل این مشکلات ما مجبور بودیم در انبارها نگه‌داری کنیم. کارخانه فقط تولیدکننده تراکتور است و به دستور وزارت جهاد کشاورزی تراکتور در اختیار کشاورزان قرار می‌دهد.
مجوز صادرات را چه کسی می‌دهد؟
ابراهیمی: تراکتورهایی که صادر می‌کنیم، خاص هستند و شاید با اقلیم کشور ما سازگار نباشد. مثلاً تراکتورهای ویژه افغانستان درست می‌کنیم و به آنها صادر می‌کنیم و یا به کشورهای دیگر هم همین طور. تراکتوری که به آفریقا می‌فرستیم اینجا مشتری ندارد و ویژه آن منطقه است البته ارز آوری خوبی برای کشور دارد.
۴.۵ میلیون بهره‌بردار کشاورزی وجود دارد که خیلی از اینها به دلیل گرانی نمی‌توانند تراکتور که نیاز اصلی شان است تهیه کنند، چه تسهیلاتی دارید؟
ابراهیمی: فروشنده تراکتور، وزارت جهاد و بانک کشاورزی است. بانک به کشاورزان در قبال وثیقه وام می‌دهد، اما متاسفانه این روشن است که خیلی از کشاورزان نمی‌توانند وثیقه را تأمین کنند و نمی‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند.
بانک کشاورزی همواره می‌گوید اسناد کشاورزی را به عنوان و ثیقه می‌پذیریم
ابراهیمی: فکر نکنم این طور باشد، بانک سند شهری می‌خواهد و اغلب تهیه آن برای کشاورزان بسیار سخت است.
ایرادی به مکانیزاسیون کشاورزی می‌گیرند که دستگاه‌ها متناسب زمین‌های خُرد و کوچک کشاورزی کشور نیست، ژاپن که زمین‌های کوچک‌تری دارد، دستگاه‌ها و ادوات کشاورزی خود را ویژه کرده است.
ابراهیمی: اگر اعتبار داده شود، می‌توان دستگاه‌ها و ادوات ویژه زمین کوچک ساخت. پیشنهاد این است که در قالب تعاونی‌ها و ورود بخش خصوصی و البته با کمک و اعتبار دولت این کار انجام شود.
امکانات در داخل دارید؟
ابراهیمی: بله، ما هر دستگاه و قطعه‌ای را بسته به سفارش می‌توانیم انجام دهیم، اما نیاز به اعتبار داریم.
زمانی کارخانه تراکتورسازی وارد رکود شده بود، ولی زود جمع و جور شد، چه کارهایی در این زمینه انجام دادید؟
ابراهیمی: پس از اینکه تراکتورسازی در سال ۸۸ خصوصی شد و سهام آن به بورس رفت، تلاش را بیشتر کردند. مواد اولیه ارزان گرفتیم، تکنولوژی خوب سوار کردیم. یک مرکز تحقیق و توسعه R&D با کمک مهندسان جوان درست کردیم. بعضا مهندسی معکوس کردیم. همه اینها قیمت تمام شده را پایین آورد. در مدیریت انسانی هم به جای انتصابات خاص، به افراد باصلاحیت روی آوردیم. ماشین‌های فرسوده را از دور خارج کردیم و دستگاه‌های جدید آوردیم.
کارخانه تراکتور سازی تا سال ۸۸ زیان‌ده بود؟
ابراهیمی: برخی شرکت‌ها بله، اما در کل چون زیر نظر سازمان گسترش و نوسازی صنایع بود و اعتبار از آنها تأمین می‌شد و دولت یارانه پرداخت می‌کرد، بازدهی کمتر بود.
آیا پس از سال ۸۸ سودآور شدید؟
ابراهیمی: فقط توانستیم ضررها را جبران کنیم و عوامل ضرر را که در دل این مجموعه‌ها بود، بیرون کشیدیم. مثلا برخی قطعات را وارد کرده بودند و بلااستفاده بود، یعنی اصلاً نمی‌شد استفاده کرد، اما پس از مدتی که بهره‌وری را افزایش دادیم از تأمین کننده سطح C به A رسیدیم.
کدام کشور این قطعات غیرقابل استفاده را به شما داده بود؟
ابراهیمی: ترکیه خیلی از این دستگاه‌ها را به ما داده بود.
اشکال از شما بود که نمی‌دانستید چه وارد کنید یا آنها اشتباهی به شما دادند؟
ابراهیمی: اینها قبل از دوره من اتفاق افتاده بود.
زمانی بسیج به این حوزه ورود کرده و با شما همکاری کرده است و شکوفایی خوبی هم پس از آن شکل گرفته توضیح می‌دهید؟
ابراهیمی: بسیج برای ارائه خدمات به مردم وارد شد نه سودجویی، بنابر این سرمایه آورد.
نوع همکاری بسیج با شما چگونه بود؟
ابراهیمی: صندوق قرض‌الحسنه بسیجیان سرمایه داشت و قرار شد مضاربه‌ای با آنها کار کنیم صندوق پول خود را در صنایع بورس سرمایه‌گذاری کرد و یک پویایی در صنعت ایجاد شد.
جایگاه تراکتورسازی را در رده‌بندی جهانی چطور می‌بینید؟
ابراهیمی: شاید از نظر تکنولوژی پایین تر از کشورهای اروپایی و آمریکایی باشیم، اما از نظر خودکفایی جزو هفت کشور نخست هستیم که می‌توانیم همه قطعات را خودمان تولید می‌کنیم، در شرایط تحریم تولید و صادر می‌کنیم که به خاطر خودکفایی در تولید است، خوداتکایی در شرایط تحریم مهمترین مولفه برای اقتصاد کشور است.وقتی صنایع موشکی ما این قدر پیشرفته است، دسترسی به صنعت پیشرفته تراکتور کار بسیار راحتی است که با همت جهادی دانشمندان مان محقق شده و خواهد شد.