به گزارش مشرق، «شیراگ شاه» (Chirag Shah)، استادیار علم اطلاعات در دانشگاه واشنگتن طی یادداشتی به بررسی علاقه مردم به اخبار جعلی و مهیج پرداخته است.

متن این یادداشت را در ادامه می‌خوانید:

موتورهای جستجو اولین دروازه های جامعه به روی اطلاعات و افراد محسوب می شوند. ولی آنها حامل هایی برای انتقال اطلاعات دروغ نیز هستند. مثل الگوریتم های مشکل آفرین شبکه های اجتماعی، موتورهای جستجو نیز از روی کلیک هایی که قبلا شما و دیگران کرده اید، یاد می گیرند چگونه به شما کمک کنند. از آنجا که مردم معمولا به مسائل مهیج و جالب گرایش دارند، این رقص بین الگوریتم ها و ماهیت انسان می تواند عاملی شود برای تقویت هرچه بیشتر اطلاعات دروغین.

شرکت های موتورهای جستجو مثل اکثر سرویس های آنلاین نه تنها از فروش آگهی های تبلیغاتی بلکه از ردگیری کاربران و فروش داده های آنها در مزایده هایی پول در می آورند که در زمان واقعی و به طور مستمر برای خرید این داده ها برگزار می شود. معمولا به دلیل تمایل مردم به اخبار مهیج و سرگرم کننده و نیز اطلاعاتی که یا مجادله برانگیز هستند یا بر دیدگاه های خود آنها مهر تایید می گذارند، به سمت اطلاعات دروغین هدایت می شوند. یک مطالعه نشان داده احتمال اینکه ویدئوهای کمتر پرطرفدار یوتیوپ درباره دیابت دارای اطلاعات معتبر پزشکی باشد بیشتر است تا مثلا ویدئوهای پرطرفدار درباره این موضوع.

موتورهای جستجو که محرک اصلی آنها آگهی های تجاری است، مثل پلتفرم های شبکه های اجتماعی  برای این طراحی شده اند که به کلیک کردن روی لینک های اغواکننده پاداش بدهند، چون این کار به شرکت های موتورهای جستجو کمک می کند تا کمیت های کسب و کار خود را رونق ببخشند. من به عنوان پژوهشگری که در مورد سیستم های جستجو و توصیه گر مطالعه می کنم، به همراه همکارانم نشان داده ایم که این آمیزه خطرناک از انگیزه سود شرکتی و مستعد بودن ماهیت انسان ها، باعث می شود که حل این مشکل دشوارتر شود.

چگونه نتایج جستجو می تواند غلط از کار دربیاید

وقتی روی نتیجه یک جستجو کلیک می کنید، الگوریتم های جستجو می آموزند لینکی که روی آن کلیک کرده اید با پاسخی که در کنکاش خود به دنبال آن هستید مرتبط است. به این روند «بازخورد مرتبط» می گویند. این بازخورد به موتور جستجو کمک می کند تا در آینده وزن بیشتری را به لینک مرتبط با این کنکاش بدهد. اگر افراد به تعداد کافی و به دفعات کافی روی آن لینک کلیک کنند، بازخورد مرتبط قدرتمندی به آن می دهند که در صفحه نتایج جستجو برای آن کنکاش و کنکاش های مرتبط دائم بالاتر می آید.

احتمال اینکه مردم روی لینک هایی کلیک کنند که در جایگاه بالاتری از فهرست نتایج جستجو به نمایش در می آیند بیشتر است. این یک چرخه بازخورد مثبت را ایجاد می کند؛ هرچه یک وبسایت مربوطه در فهرست نتایج در جای بالاتری به نمایش دربیاید، کلیک های بیشتری روی آن می شود و این نیز به نوبه خود باعث می شود که جایگاه آن وبسایت در فهرست بالاتر بیاید یا بماند.

این مشکل اشاعه اطلاعات دروغ دو جنبه دارد: اینکه یک الگوریتم جستجو چگونه عناوین، تیترها و تکه های اطلاعات را مورد ارزشیابی قرار می دهد و اینکه انسان ها چگونه به آنها واکنش نشان می دهند. موتورهای جستجو مثل اکثر سرویس های آنلاین با استقاده از مجموعه ای از کمیت ها قضاوت خود را انجام می دهند که یکی از آنها میزان دخالت کاربر است.  یکی از راه هایی که منافع شرکت های موتور جستجو به بهترین شکل تامین می شود، این است که چیزهایی را به شما عرضه کنند که می خواهید بخوانید، تماشا کنید یا صرفا روی آنها کلیک کنید.

از این رو در حالی که یک موتور جستجو یا هر سیستم توصیه گری فهرستی از اقلام را برای عرضه کردن تهیه می کند، این احتمال را که شما روی این اقلام کلیک خواهید کرد یا نه را نیز محاسبه می کند. به طور سنتی این بدان معنی است که اطلاعاتی عرضه شوند که بیشترین ربط را دارند. با این حال امروزه مفهوم ربط داشتن مخدوش شده، چون مردم از موتور جستجو

هم برای یافتن نتایج جستجوی سرگرم کننده و هم اطلاعات حقیقتا مرتبط استفاده کرده اند.

تصور کنید که در حال گشتن به دنبال یک کوک کننده پیانو هستید. اگر یک نفر ویدئویی از گربه ای در حال پیانو زدن را به شما نشان دهد، آیا روی آن کلیک خواهید کرد؟ خیلی ها این کار را می کنند، حتی اگر هیچ ربطی به کوک کردن پیانو نداشته باشد. موتور این کلیک را به منزله بازخورد مرتبط مثبت قلمداد می کند و یاد می گیرد که نشان دادن گربه ای که پیانو می زند در حالی که در جستجوی کوک کنندگان پیانو هستید اشکالی ندارد.

در واقع در بسیاری موارد این کار حتی از نشان دادن نتایج مرتبط نیز بهتر است. مردم از تماشای ویدئوهای بامزه گربه ها خوششان می آید و کلیک های بیشتر و دخالت کاربر بیشتری گیر سیستم جستجو می آید.

شاید این کار بی آزار به نظر آید. اما اگر  حواس مردم دم به دم پرت شود و روی نتایجی کلیک کنند که به کنکاش اصلی شان مرتبط نمی شوند چه؟ مشکل این است که مردم به سمت تصاویر جالب و تیترهای مهیج جذب می شوند. آنها بیشتر تمایل دارند روی تئوری های توطئه و اخبار احساساتی و مهیج کلیک کنند نه فقط گربه هایی که پیانو می نوازند؛ آنها این کار را بیشتر از کلیک کردن روی اخبار واقعی یا اطلاعات مرتبط دوست دارند.

عنکبوت های معروف اما جعلی

در سال ۲۰۱۸ به دنبال یک پست فیس بوکی که ادعا می کرد عنکبوت مرگبار جدیدی چندین نفر را در چند ایالت کشته، جستجوها برای «عنکبوت مرگبار جدید» به اوج خود رسید. من و همکارانم در طول هفته اول این جستجوی در حال داغ شدن، ۱۰۰ نتیجه اول به دست آمده از جستجوی گوگل برای «عنکبوت مرگبار جدید» را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم.

روشن شد که این داستان جعلی است، ولی کسانی که برای کسب اطلاعات این کلمات را جستجو می کردند، عمدتا در معرض اطلاعات دروغ مرتبط با پست جعلی اولیه قرار می گرفتند. با ادامه کلیک های مردم و به اشتراک گذاشتن این اطلاعات دروغین، گوگل همچنان با نشان دادن این صفحات در بالای فهرست نتایج جستجوی خود به آنها خدمت می کرد.

این الگو از داستان های دلهره آور و تایید نشده  هر روز بیشتر  تکرار می شود، کلیک کردن مردم روی آنها نیز همچنان ادامه دارد و مردم آشکارا یا دغدغه ای از بابت حقیقت ندارند یا باور دارند که اگر یک سرویس مورد اعتماد همچون موتور جستجوی گوگل این داستان ها را به آنها نشان می دهد، پس حتما این داستان ها حقیقت دارند. در نمونه ای اخیرتر یک گزارش ثابت نشده که ادعا می کرد چین ویروس کرونا را از یک آزمایشگاه به بیرون درز داده، به دلیل وجود همین چرخه معیوب به بالای فهرست موتورهای جستجو راه یافتند.

شناسایی اطلاعات دروغین

برای آزمایش اینکه مردم چقدر بین اطلاعات دقیق و اطلاعات دروغین فرق می گذارند، ما بازی ساده ای به اسم «گوگل یا نه» طراحی کردیم. این بازی آنلاین دو مجموعه از نتایج را به عنوان پاسخ یک کنکاش نشان می دهد. هدف ساده است؛ انتخاب مجموعه ای که معتبر، موثق و بیش از هم مرتبط است.

در یکی از این دو مجموعه یک یا دو نتیجه وجود دارد که یا تایید شده است و به عنوان اطلاعات دروغین برچسب خورده یا داستانی است که نادرست بودنش معلوم شده. ما این بازی را در دسترس همه قرار دادیم و از طریق چندین کانال شبکه اجتماعی در مورد آن تبلیغ کردیم. به طور کلی ۲۱۰۰ پاسخگو از بالغ بر ۳۰ کشور این بازی را انجام دادند.

وقتی نتایج را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم، دریافتیم که در حدود نیمی از موارد، مردم یک مجموعه موثق دارای یک یا دو نتیجه اطلاعات دروغین را به اشتباه انتخاب کرده اند. آزمایش های ما با صدها کاربر دیگر به یافته های مشابهی منتج شده است. به عبارت دیگر حدود نیمی از مواقع مردم نتایجی را انتخاب می کنند که حاوی تئوری های توطئه و اخبار جعلی است. هرچه تعداد کسانی که این نتایج غلط یا گمراه کننده را انتخاب می کنند بیشتر باشد، موتورهای جستجو بیشتر یاد می گیرند که مردم چه می خواهند.

گذشته از مقررات «مسائل شرکت های بزرگ فناوری» و خودقانونگذاری هایی که باید انجام شوند، این نکته نیز اهمیت دارد که مردم درک درستی از نحوه کار این سیستم ها و نحوه پول در آوردن آنها پیدا کنند. در غیر این صورت اقتصادهای بازار و تمایل طبیعی انسان ها که به سمت لینک های چشم نواز جلب می شوند، باعث خواهد شد که این چرخه معیوب و زیانبار همچنان به کار خود ادامه دهد.