به گزارش خبرنگار سياسي مشرق، عملكرد نمايندگان در تحقيق و تفحص ها يكي از نقاط ضعفي كه مرور سابقه هشت دوره مجلس شوراي اسلامي آن را در كارنامه مجلسي ها ثبت كرده است، از يك سو تحميل بار مالي بسيار از بودجه بيت المال و از سوي ديگر صرف وقت مجلس براي تحقيق و تفحص هايي كه بعضا به سرانجامي نرسيده، موضوعي است كه جاي انتقاد را نسبت به نمايندگان ادوار مختلف مجلس باز گذاشته است.
ديروز خبري روي خروجي يكي از خبرگزاري ها قرار گرفت مبني بر اينكه تحقیق و تفحص از سازمان بورس و اوراق بهادر در مجلس نهم کلید می‌خورد و نادر قاضی‌پور نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی با اعلام این خبر، گفت كه با توجه به مباحث و ابهاماتی که درباره فعالیت سازمان بورس در افکار عمومی مطرح شده بود، طرح تحقیق و تفحص از این سازمان را آماده کرده‌ایم که در اولین روز کاری مجلس نهم تقدیم هیئت‌رئیسه مجلس نهم خواهد شد.
حال جاي اين سوال باقي است كه آيا نمايندگان مجلس نهم نيز قصد حركت بر همان مشي مجلس هشتم در خصوص تحقيق و تفحص ها دارند يا اينكه در ابتدا وقتي را صرف بررسي كارشناسي اين موضوع خواهند كرد كه به چه علت شاهد تحقيق و تفحص هاي بسياري در مجلس هشتم بوديم كه فرجامي نداشت و بعد براي پيگيري تحقيق و تفحص هاي جديد اقدام كنند زيرا اين رويه فقط نتيجه اي جز بي اهميتي و خنثي شدن مهم ترين ابزار نظارتي مجلس يعني تحقيق و تفحص ندارد.
آيين نامه اي كه اجرا نمي‌شود
عمر بعضی از این تحقیق و تفحص ها بعضا به دو سال می رسد در حالیکه طبق آیین نامه داخلی مجلس مهلت انجام تحقيق و تفحص شش ماه از تاريخ صدور ابلاغ اعضاء هيأت توسط رئيس مجلس است و در صورت ضرورت با درخواست هيأت و تصويب هيأت رئيسه مجلس تا شش‌ماه ديگر قابل تمديد مي‌باشد. طبق ماده 198 آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی این اجازه را می‌دهد که هرگاه نماینده‌ای، تحقیق و تفحص در هر یک از امور کشور را لازم بداند، تقاضاى خود را به‌صورت کتبی به هیئت‌رئیسه مجلس تسلیم کرده و هیئت‌رئیسه ظرف 48 ساعت آن‌را به کمیسیون تخصصى ذى‌ربط جهت رسیدگى ارجاع می‌کند و طبق ماده 199 نیز مهلت انجام تحقیق و تفحص را 6 ماه اعلام کرده و زمان آغاز بررسی‌های هیئت‌های تحقیق و تفحص را از زمان تاریخ صدور ابلاغ اعضای هیئت توسط رئیس مجلس اعلام می‌کند.
بايگاني در دقيقه 90
ماده 217 آیین نامه داخلی مجلس هم به غیر از طرح و لوایح دو فوریتی اجازه بررسی هیچ طرح و لایحه دیگری را در در زمان بررسی لایحه بودجه نمی دهد از همين رو در روزهاي پاياني فقط بايد شاهد بررسي لايحه بودجه كشور و بايگاني نزديك به دوجين تحقيق و تحفص نيمه تمام از سوي مجلسي ها باشيم.
اما بررسی اجمالی عملکرد مجلس هشتم در مورد تحقیق و تفحص‌ها نشان می‌دهد که برای هر کدام هزینه های کلان هم صرف شده و اين تحقيق ها كه قرار بود روزي با افشاي تخلفات صورت گرفته راهگشاي كشور شود، تعلل نمايندگان آن ها را منتهي به مسيري كرده كه بايد گفت به اغما بردن وقت و هزينه ملت بزرگوار ايران است.
تحقيق و تفحص هايي كه به اغما رفتند
یکی از پر سروصداترین تحقیق و تفحص‌ها در مجلس هشتم تقاضای تحقیق‌و تفحص از شورای‌عالی ایرانیان مقیم خارج از کشور بود که به علت حضور محمد شريف ملك زاده فرد نزديك به رئيس دفتر رئيس جمهور از سوي نمايندگان مطرح شد و الیاس نادران از جمله تقاضا‌کنندگان آن بود كه در همان ابتداي آغاز كار در اعتراض به تركيب هيئت از آن استعفا كرد. نمایندگان مجلس در جلسه علنی پنجم آبان ماه سال 89 با ۱۴۱ رأی با انجام این تحقیق و تفحص موافقت کردند. با گذشت نزدیک به دو سال از تصویب این طرح، به گفته سیدحسین نقوی حسینی عضو هیأت تحقیق و تفحص از شورای‌عالی ایرانیان مقیم خارج از کشور تنها پیش‌نویس گزارش آماده شده است و با اين وجود هنوز خبري براي قرائت اين گزارش منتشر نشده است. در اين پیش‌نویس ۴ محور تشکیلات اداری و قانونی شورا، اعتبارات و هزینه‌کردهای این اعتبارات، همایش‌هایی که این شورا برگزار کرده و نقش شورا در مسائل سیاست خارجی کشور مورد بررسی قرار گرفته که در واقع این موضوعات همان موضوعاتی است که مورد سؤال نمایندگان متقاضی تحقیق و تفحص هم بوده است.
از جمله تحقيق و تفحص هاي مهم ديگري كه در دستور كار مجلس هشتم بوده مي توان به تحقیق و تفحص از بانک‌ها اشاره كرد كه از مهرماه سال ۸۸ با انتخاب اعضای هیأت تحقیق و تفحص از بانک‌ها، فعالیت خود را آغاز نموده و اکنون با گذشت نزدیک به ۲سال از آغاز فعالیت اعضای هیأت تحقیق و تفحص از بانک‌ها، گفته می‌شود که گزارش این هیأت نهایی شده است.
طرح تحقیق و تفحص از سازمان تامین اجتماعی هم كه از خـردادماه سال 89 که پس از کش‌وقوس‌های فراوان و انتقادات نمایندگان مجلس به عملکرد تامین اجتماعی طرح تحقیق و تفحص از سازمان تامین اجتماعی، بازنشستگی کشوری و شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی(شستا) کلید خورد تا به امروز و با وجود تاخیرهای چندین باره، گزارش این تحقیق و تفحص هنوز به صحن علنی مجلس ارائه نشده و هربار دلایل و بهانه‌ای برای عدم‌ارائه این گزارش، از جلوگیری هیأت رئیسه از قرائت گزارش تا تلاش برای سرقت اسناد تخلفات شرکت شستا مطرح شده است.
طرح تحقيق و تفحص از شرکت سایپا، تربیت‌بدنی، سهام عدالت، سازمان محيط زيست، علل واردات دام زنده به كشور، عملكرد ستاد مركزي مبارزه با قاچاق كالا و ارز، عملكرد صندوق بيمه كشاورزي و غيره از جمله ديگر طرح هاي تحقيق و تفحص مجلس هشتم است كه در دستور كار نمايندگان بوده است.
ديروز خبري روي خروجي يكي از خبرگزاري ها قرار گرفت مبني بر اينكه تحقیق و تفحص از سازمان بورس و اوراق بهادر در مجلس نهم کلید می‌خورد و نادر قاضی‌پور نماینده مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی با اعلام این خبر، گفت كه با توجه به مباحث و ابهاماتی که درباره فعالیت سازمان بورس در افکار عمومی مطرح شده بود، طرح تحقیق و تفحص از این سازمان را آماده کرده‌ایم که در اولین روز کاری مجلس نهم تقدیم هیئت‌رئیسه مجلس نهم خواهد شد.
حال جاي اين سوال باقي است كه آيا نمايندگان مجلس نهم نيز قصد حركت بر همان مشي مجلس هشتم در خصوص تحقيق و تفحص ها دارند يا اينكه در ابتدا وقتي را صرف بررسي كارشناسي اين موضوع خواهند كرد كه به چه علت شاهد تحقيق و تفحص هاي بسياري در مجلس هشتم بوديم كه فرجامي نداشت و بعد براي پيگيري تحقيق و تفحص هاي جديد اقدام كنند زيرا اين رويه فقط نتيجه اي جز بي اهميتي و خنثي شدن مهم ترين ابزار نظارتي مجلس يعني تحقيق و تفحص ندارد.
آيين نامه اي كه اجرا نمي‌شود
عمر بعضی از این تحقیق و تفحص ها بعضا به دو سال می رسد در حالیکه طبق آیین نامه داخلی مجلس مهلت انجام تحقيق و تفحص شش ماه از تاريخ صدور ابلاغ اعضاء هيأت توسط رئيس مجلس است و در صورت ضرورت با درخواست هيأت و تصويب هيأت رئيسه مجلس تا شش‌ماه ديگر قابل تمديد مي‌باشد. طبق ماده 198 آئین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی این اجازه را می‌دهد که هرگاه نماینده‌ای، تحقیق و تفحص در هر یک از امور کشور را لازم بداند، تقاضاى خود را به‌صورت کتبی به هیئت‌رئیسه مجلس تسلیم کرده و هیئت‌رئیسه ظرف 48 ساعت آن‌را به کمیسیون تخصصى ذى‌ربط جهت رسیدگى ارجاع می‌کند و طبق ماده 199 نیز مهلت انجام تحقیق و تفحص را 6 ماه اعلام کرده و زمان آغاز بررسی‌های هیئت‌های تحقیق و تفحص را از زمان تاریخ صدور ابلاغ اعضای هیئت توسط رئیس مجلس اعلام می‌کند.
بايگاني در دقيقه 90
ماده 217 آیین نامه داخلی مجلس هم به غیر از طرح و لوایح دو فوریتی اجازه بررسی هیچ طرح و لایحه دیگری را در در زمان بررسی لایحه بودجه نمی دهد از همين رو در روزهاي پاياني فقط بايد شاهد بررسي لايحه بودجه كشور و بايگاني نزديك به دوجين تحقيق و تحفص نيمه تمام از سوي مجلسي ها باشيم.
اما بررسی اجمالی عملکرد مجلس هشتم در مورد تحقیق و تفحص‌ها نشان می‌دهد که برای هر کدام هزینه های کلان هم صرف شده و اين تحقيق ها كه قرار بود روزي با افشاي تخلفات صورت گرفته راهگشاي كشور شود، تعلل نمايندگان آن ها را منتهي به مسيري كرده كه بايد گفت به اغما بردن وقت و هزينه ملت بزرگوار ايران است.
تحقيق و تفحص هايي كه به اغما رفتند
یکی از پر سروصداترین تحقیق و تفحص‌ها در مجلس هشتم تقاضای تحقیق‌و تفحص از شورای‌عالی ایرانیان مقیم خارج از کشور بود که به علت حضور محمد شريف ملك زاده فرد نزديك به رئيس دفتر رئيس جمهور از سوي نمايندگان مطرح شد و الیاس نادران از جمله تقاضا‌کنندگان آن بود كه در همان ابتداي آغاز كار در اعتراض به تركيب هيئت از آن استعفا كرد. نمایندگان مجلس در جلسه علنی پنجم آبان ماه سال 89 با ۱۴۱ رأی با انجام این تحقیق و تفحص موافقت کردند. با گذشت نزدیک به دو سال از تصویب این طرح، به گفته سیدحسین نقوی حسینی عضو هیأت تحقیق و تفحص از شورای‌عالی ایرانیان مقیم خارج از کشور تنها پیش‌نویس گزارش آماده شده است و با اين وجود هنوز خبري براي قرائت اين گزارش منتشر نشده است. در اين پیش‌نویس ۴ محور تشکیلات اداری و قانونی شورا، اعتبارات و هزینه‌کردهای این اعتبارات، همایش‌هایی که این شورا برگزار کرده و نقش شورا در مسائل سیاست خارجی کشور مورد بررسی قرار گرفته که در واقع این موضوعات همان موضوعاتی است که مورد سؤال نمایندگان متقاضی تحقیق و تفحص هم بوده است.
از جمله تحقيق و تفحص هاي مهم ديگري كه در دستور كار مجلس هشتم بوده مي توان به تحقیق و تفحص از بانک‌ها اشاره كرد كه از مهرماه سال ۸۸ با انتخاب اعضای هیأت تحقیق و تفحص از بانک‌ها، فعالیت خود را آغاز نموده و اکنون با گذشت نزدیک به ۲سال از آغاز فعالیت اعضای هیأت تحقیق و تفحص از بانک‌ها، گفته می‌شود که گزارش این هیأت نهایی شده است.
طرح تحقیق و تفحص از سازمان تامین اجتماعی هم كه از خـردادماه سال 89 که پس از کش‌وقوس‌های فراوان و انتقادات نمایندگان مجلس به عملکرد تامین اجتماعی طرح تحقیق و تفحص از سازمان تامین اجتماعی، بازنشستگی کشوری و شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی(شستا) کلید خورد تا به امروز و با وجود تاخیرهای چندین باره، گزارش این تحقیق و تفحص هنوز به صحن علنی مجلس ارائه نشده و هربار دلایل و بهانه‌ای برای عدم‌ارائه این گزارش، از جلوگیری هیأت رئیسه از قرائت گزارش تا تلاش برای سرقت اسناد تخلفات شرکت شستا مطرح شده است.
طرح تحقيق و تفحص از شرکت سایپا، تربیت‌بدنی، سهام عدالت، سازمان محيط زيست، علل واردات دام زنده به كشور، عملكرد ستاد مركزي مبارزه با قاچاق كالا و ارز، عملكرد صندوق بيمه كشاورزي و غيره از جمله ديگر طرح هاي تحقيق و تفحص مجلس هشتم است كه در دستور كار نمايندگان بوده است.