به گزارش مشرق، از آنجایی که واشنگتن فشار از طریق تحریم بر رقبای ژئوپلیتیکی خود را افزایش می‌دهد و از دلار آمریکا به عنوان ابزاری برای تقویت دستور کار سیاسی‌اش استفاده می‌کند، ایران، چین، روسیه و ترکیه ممکن است برای مقابله با تسلط دلار آمریکا به یک ارز بین‌المللی جدید نیاز داشته باشند.
سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در ۲۲ مارس در جریان دیدار دوجانبه با چین گفت مسکو و پکن باید با تقویت استقلال فناوری‌های خود از طریق انجام پرداخت ها به پول های ملی خود و ارزهای جهانی که به عنوان جایگزینی برای دلار به شمار می‌روند، خطرات تحریم‌ها را کاهش دهند.
این نخستین بار نیست که روسیه خواستار کنار گذاشتن دلار و جایگزین کردن آن با پول های ملی است: در جولای ۲۰۱۹، مسکو و پکن، قراردادی امضا کردند تا تجارت دوجانبه را با پول‌های ملی خود انجام دهند و در عین حال، توافق مشابهی در اکتبر ۲۰۱۹ میان مسکو و آنکارا امضا شد.
یک ماه پیس از آن، بانک مرکزی ایران اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران موافقت کرده است تا تمامی مبادلات مالی را با پولی ملی انجام دهد و افزود: ۳۰ تا ۴۰ درصد تجارت دوجانبه میان ایران و ترکیه با لیره و ریال و باقی با یورو صورت گرفته است.
* فقر در جهان نتیجه سیستم دلاری به رهبری آمریکا
بارتو سورال، مدیر پیشین برنامه توسعه سازمان ملل و اقتصاددان توسعه گفت: «ایران، چین، روسیه و ترکیه، تغییر نظم مالی موجود را که آمریکا تحت آن منافع خود را به تمام جهان تحمیل می‌کند، به تدریج شروع کرده‌اند.»
«این گامی درست، لازم و منطقی است. البته، آمریکا تلاش می‌کند این کشورها را به دلیل اینکه با این سیستم مخالفت می‌کنند، با تحریم‌ها مجازات کند.»
اقتصاددان توضیح می‌دهند، سیستم پولی «برتون وودز» که پس از جنگ جهانی دوم ایجاد شد، جایگاه ذخیره بین المللی ارزی را به دلار داد و این امر به آمریکا این امکان را داد تا از طریق دلار، فشار وارد کند و جریان‌های مالی را در سراسر جهان مدیریت کند.
سورال گفت: در سال ۲۰۱۷، حجم کل تجارت جهانی ۷۴ تریلیون دلار بود، در حالی که حجم معادلات مالی به ۱.۲۷ کوآدریلیون (۱۰ به توان ۱۵) دلار رسید؛ این بدان معناست که حجم مبادلات مالی ۱۸ برابر بیش از مقیاس بخش واقعی بوده است. جالب تر اینکه ۷۵ درصد این مبادلاتِ به دلار، یا در لندن و یا در نیویورک صورت گرفته است.
این اقتصاددان گفت: «این سیستم از تولید جداست و تولید اشتغال نمی‌کند و تعداد انگشت شماری انحصارطلب که جریان های عمده مالی را کنترل می کنند، تقویت می‌کند.»
در سال ۲۰۱۷، حجم کل تجارت جهانی ۷۴ تریلیون دلار بود درحالی که حجم معادلات مالی ۱.۲۷ کوآدریلیون (۱۰ به توان ۱۵)، یعنی حجم مبادلات مالی ۱۸برابر بیش از مقیاس بخش واقعی بوده است. جالب تر اینکه ۷۵ درصد این مبادلاتِ به دلار، یا در لندن و یا در نیویورک صورت گرفته است.
وی خاطرنشان کرد در عین حال، اگر به آمار سال ۲۰۱۷ نگاه کنیم، متوجه می شویم که چین، روسیه، ترکیه و ایران، ۳۰ درصد تولید جهان و تقریبا ۲۸ درصد از کل تجارت صادراتی جهان و ۳۵ درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده‌اند.
سورال تاکید کرد برای مقایسه، سهم آمریکا از کل تولید در جهان ۱۲ درصد است درحالی که سهم این کشور از تجارت صادراتی تنها ۱۳ درصد است.
این اقتصاددان ترک معتقد است: «به منظور از بین بردن سیستم تک قطبی آمریکا که جهان را تا مرز هرج و مرز، تقابل و فقر کشانده است، احتمالا ایجاد یک ارز واحد بین المللی مورد نیاز باشد که کشورهای فوق الذکر می‌توانند از آن به همراه پول ملی خود استفاده کنند.»
وی افزود وقتی صحبت از ترکیه می‌شود، برای تولید، اشتغال و در نتیجه رفاه اقتصادی کشور، قطعا آنکارا باید از ساختار هدایت مالی آمریکا خارج شود.
* تلاش برای دلارزدایی در سراسر جهان
به نوشته اسپوتنیک، چین اکنون با بین المللی سازی «یوآن» در کشورهای شرکت کننده در طرح «کمربند و جاده» به رهبری پکن؛ این اقدام را پیش می برد. به نوشته فایننشیال تایمز، بعلاوه، این کشور یک پروژه یوآن دیجیتال ارائه داده است که می تواند، یک روز، سلطه دلار در تجارت جهانی را به چالش بکشد.
در سال ۲۰۱۷، چین، روسیه، ترکیه و ایران، ۳۰ درصد تولید جهان و تقریبا ۲۸ درصد از کل تجارت صادراتی جهان و ۳۵ درصد از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده اند. درحالی که، سهم آمریکا از کل تولید در جهان ۱۲ درصد است و سهم این کشور از تجارت صادراتی تنها ۱۳ درصد است.
در دوره ریاست ۸ ماهه روسیه بر سازمان همکاری های شانگهای در سال ۲۰۲۰، روسیه فعالانه از توسعه یک سیستم پرداخت به پول های ملی در داخل این اتحادیه حمایت کرد. کشورهای عضو سازمان همکاری های شانگهای (SCO) به همراه ۴ کشور ناظر، تقریباً نیمی از جمعیت جهان و یک چهارم تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می دهد.
* تلاش کشورهای گروه بریکس
در این گروه نیز، بانک توسعه جدید آن نیز تلاش می کند تا بر وام دهی بر پایه پول های محلی متمرکز شود.
روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز در آگوست سال ۲۰۱۹ به نقل بانکداران این سازمان نوشت هرچند بانک توسعه جدید این گروه برای تامین بودجه عمدتا به سرمایه پرداختی دلار خود متکی بود اما ۵۰ درصد پروژه هایش باید با پولی محلی تامین شود.
رئیس این بانک در ۲۰ آوریل ۲۰۲۰ اعلام کرد یک چهارم ۱۵ میلیارد دلار کمک مالی پرداخت شده در سال ۲۰۱۹ با پول های ملی بوده است.
* اروپای عاصی هم دلار را کنار می‌گذارد
روزنامه فایننشیال تایمز طی گزارشی نوشت: اروپایی ها با عبرت گرفتن از تحریم های ایران، در حال تدوین طرحی هستند که از وابستگی اقتصاد منطقه خود به دلار کم و موقعیت جهانی یورو را تقویت کنند.
این طرح نشان می‌دهد، بروکسل در مورد آسیب پذیری در برابر محدودیت‌های اقتصادی برون مرزی آمریکا نگران است. همانند آنچه در مورد ایران پس از توافق هسته‌ای و اعمال تحریم‌ها علیه این کشور اتفاق افتاد.
* سوئیفت: عوض شدن جای دلار و یورو در مبادلات جهانی
چندی پیش بانک مرکزی روسیه نیز اعلام کرد دلار آمریکا قربانی سیاست‌های تحریمی واشنگتن شده چراکه این سیاست‌ها بازیگران سیاسی را مجبور کرده تا با کنار گذاشتن دلار از ارزهای ملی در مبادلات دو جانبه و چندجانبه خود استفاده کنند.
بر اساس آمارهای سوئیفت، در حالی که دلار در سال‌های گذشته به عنوان یک ارز اصلی و مهم در تراکنش‌ها و پرداخت‌های بین المللی محسوب می‌شد، اخیراً و برای اولین بار در ۷ سال گذشته توسط یورو کنار گذاشته شد.
بر اساس این آمارها؛ ۳۷.۸ درصد مبادلات سیستم سوئیفتی در ماه اکتبر یورو بوده و در این مدت سهم دلار به ۳۷.۶ درصد کاهش یافته است.
* IMF: کاهش سهم دلار از ذخایر ارزی جهان به ۶۰ درصد
صندوق بین المللی پول گزارش داد سهم دلار آمریکا از ذخایر ارز خارجی در سه ماهه سوم سال ۲۰۲۰ به ۶۰.۴ درصد کاهش یافته است. این رقم در سه ماهه دوم ۶۱.۲ درصد بود.
* سلطه دلار زودتر از چیزی که فکر می کنید تمام می‌شود
فیرستین، کارشناس آمریکایی موسسه پلنت پونزی، طی مصاحبه‌ای با برنامه کایزر ریپورت در مورد پیشامدهای سال ۲۰۲۱ پیش بینی کرد بسیار واضح است که شما نمی‌توانید کاری کنید که ارزش دلار به زیر صفر برود، اما ارزش آن باز هم کاهش خواهد یافت و سلطه دلار به پایان خواهد رسید.
وی توضیح داد، اگر شما به سال ۱۹۱۳ به بعد نگاه کنید، حدود ۱۰۰ سال یا بیشتر است که بانک مرکزی آمریکا تاسیس شده، اما ارزش دلار ۹۷ درصد کاهش یافته است و این رقم بسیار بزرگی است.