به گزارش مشرق، امین دلیری، کارشناس مسائل اقتصادی با اشاره به موضوع تفاهم نامه همکاری ۲۵ ساله ایران و چین، گفت:  بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در ۲۶ دسامبر ۱۹۹۱ میلادی و ازبین رفتن قطب بندی کشورهای بلوک شرق از یک طرف و کم رنگ شدن تشکلهای کشورهای درحال توسعه که در بلوک بندیهای سیاسی واقتصادی به عنوان اطلاق کشورهای جهان سوم ، ونیز از دست رفتن ماهیت و فاصله گرفتن کشورهای اسلامی در قالب بندی اهداف سازمان کنفرانس اسلامی  و متعاقب آن کم اثر شدن تشکل های کشورهای جهان سوم در قالب یکی از معتبرترین تشکل های بین المللی به عنوان کشورهای غیرمتعهد، راه برای یکه تازی آمریکا در عرصه مناسبات سیاسی و اقتصادی بلامنازعه باز کرد.

بیشتر بخوانید:

توافق همکاری ایران و چین به نفع کدام کشور است؟

وی ادامه داد، نقطه اوج آن پس از انتخاب ترامپ در۸ نوامبر ۲۰۱۶ میلادی به عنوان رییس جمهوری آمریکا بود. حتی خروج آمریکا از سازمانهای بین المللی که به رقم حضور مؤثر و تعیین کننده آمریکا در آراء این سازمانها ، درزمان ترامپ در دستور کار قرار گرفت. این به آن معنی بود آمریکا به تنهایی قادر است در معادلات سیاسی جهانی اثر گذار باشد، بدون آنکه آمریکا مجبور باشد مبلغ گزافی از سهم خود را در این سازمانها پرداخت نماید.  

دلیری گفت: خروج یکجانبه آمریکا از برجام با وجود توافق پنج کشور تآثیرگذار در رابطه با برنامه  هسته ای ایران  و تحریم خودسرانه چین و روسیه ازسوی آمریکا ، نمونه های بارز اعمال سیاست یکجانبه گرایی آمریکا در زمان ترامپ و تداوم این سیاستها توسط آقای بایدن رییس جمهور فعلی آمریکا است. درواقع تأثیر گذاری کشورهایی نظیر فرانسه، آلمان وانگلیس در مناسبات بین المللی عملاً بی خاصیت شد ه است. کشورهای دیگر برجام مانند روسیه وچین هم به رغم مخالفت های علنی باسیاستهای خودسرانه آمریکا ، نتوانستند مانع از اجرای تحریمهای حداکثری آمریکا در قبال ایران شوند. آمریکا در رابطه باتحریم این دوکشورروسیه وچین ، به نحوی قصد تحقیر این نمایشی بود که آمریکا نقش اول آن را ایفا می کرد.

این کارشناس اقتصادی معتقد است، وجود چنین مناسبات شکل گرفته در روابط بین الملل که یکه تازی آمریکا را به حد افراط رسانده بود، برخی از کشورها نظیر روسیه، چین و ایران را بر آن داشت تا نسبت به سیاستهای یکجانبه گرایی آمریکا مقابله کنند و درفکر آرایش جدیدی درقالب یک بلوک بندی سیاسی واقتصادی باشند. البته با توجه به تمایل هند در مشارکت در این بلوک بندی، این جبهه مسلما تقویت خواهد شد.

در تداوم این بلوک بندی جدید، کشورهایی نظیر عراق ، سوریه ، افغانستان ، پاکستان وبرخی از کشورهای هم فکر که خواهان خروج از سیطره و یکجانبه گرایی آمریکا هستند، در آینده به این بلوک بندی خواهند پیوست. این بلوک بندی دارای امتیازات زیاد سیاسی، اقتصادی، امنیتی و نظامی در عرصه بین المللی برای توازن قوا است.

وی با بیان اینکه، از نظر جمعیتی حدود ۴۰ درصد جمعیت جهان در این بلوک بندی قرار دارد که از نظر سیاسی و اقتصادی حایز اهمیت است، ‌گفت:  این جمعیت قدرت اقتصادی را ایجاد می کند که به واسطه قدرت خرید مصرف کننده (P.P.P) که در راستای محاسبه تولید ناخالص ملی (G.D.P ) محاسبه وارزیابی می شود ، می تواند یک بازار مطمئن برای صادرات و واردات کشورهای عضو را فراهم نماید که خود یک امتیاز بزرگ برای کشورهای عضومحسوب می شود. اگر قدرت سیاسی واقتصادی این بلوک بندی را به طور واقع مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم، وجود و انتشار اطلاعات آماری از سازمانهای معتبر جهانی به خوبی این واقعیتها را از دل آمارهای انتشار یافته نشان می‌دهد.

دلیری تاکید دارد، از نظرقدرت سیاسی این بلوک بندی، دو کشور مطرح جهان یعنی روسیه و چین دارای حق وتو در شورای امنیت بوده و از نظر امنیتی و نظامی چهار کشور قدرتمند بزرگ با قدرت تدافعی بالا در برابر تجاوزات احتمالی خارجی، بسیار مؤثر و تعیین کننده هستند. به عبارت دیگر توازن قوا را در منطقه وجهان برقرار و جهان را امن تر از قبل با اهرم های بازدارندگی خواهند کرد . طبق بررسی مؤسسات مرتبط بین المللی که در سال ۲۰۲۰ صورت گرفته ، سه کشور آمریکا ، روسیه وچین همچنان جایگاه خود را درفهرست اول کشورهای قدرتمند جهان حفظ کرده اند . به این ترتیب دوکشور از سه کشوراول قدرتمند جهان دراین بلوک بندی جا دارند . دو کشور هند و ایران ازنظر قدرت نظامی ونفوذ منطقه ای وقرارگرفتن در موقعیت حساس سوق الجیشی جهان به این قدرت بازدارندگی خواهند افزود.

معاون اسبق وزارت اقتصاد ادامه داد، از نظرقدرت اقتصادی ، کشورچین بر اساس آمار منتشر شده بانک جهانی با ۱۴۱۴۰ میلیون دلارتولید ناخالص ملی (G.D.P )، دومین اقتصاد برتر و از نظرمحاسبه قدرت خرید مصرف کننده (p.p.p ) با ۲۷۳۱۰ میلیارد دلار در رتبه نخست جهان قرار دارد . همچنین طبق آمار بانک جهانی بین پنج کشور برتر صادرکننده جهان کشور چین با ۲۲۶۳ میلیارد دلار صادرات رتبه اول را در جهان کسب کرده است. صادرات چین در مقام مقایسه با دومین وسومین کشورصادر کننده برتر جهان یعنی آمریکا وآلمان به ترتیب با۱۵۴۶ و ۱۴۵۰ میلیارد دلار صادرات ،فاصله زیادی دارد.

از نظر واردات کالا نیز طبق آمار انتشار یافته از سوی بانک جهانی در سال ۲۰۱۷ با واردات بالغ بر۱۷۳۱ میلیارد دلار در سال مزبور با کل واردات کشورهای اتحادیه اروپا که ۱۸۹۵ میلیارد دلاربوده  نزدیک وقابل مقایسه است .البته اگر واردات کشورهای روسیه ، هند و ایران را به واردات کشور چین اضافه کنیم به رقم ۲۵۴۹ میلیارد دلارمی رسیم که ۶۵۴ میلیارد دلار بیشتر ازواردات کشورهای اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۷ است .

به این ترتیب مشاهده می شود از نظر ظرفیت اقتصادی و میزان صادرات و واردات این کشورها ، بازار بزرگی را برای عرضه و دادو ستد کالاهای چهار کشور در این بلوک بندی جدید ترسیم می نماید.

این استاد دانشگاه  ادامه میدهد، از طرف دیگر، دو کشور ایران وروسیه از چهار کشور در بلوک بندی جدید از لحاظ منابع طبیعی خدا دادی در بسیاری از موارد در تراز اول کشورهای جهان قرار دارند. تبادل ظرفیت های اقتصادی اعم از انرژی ، مواد اولیه صنایع، مواد معدنی خام و فرآوری شده، انتقال تکنوژی و انجام سرمایه گذاریهای مشترک به منظور دسترسی آسان و ارزان به سایر بازارهای هدف، می تواند چهارچوب همکاریهای کشورها را در این بلوک بندی تقویت نماید. از طرف دیگر با ایجاد یک سیتسم مالی وپولی بین کشورهای گروه،  کشورهای این گروه را ازسلطه دلار در تبادلات مالی وپولی در معاملات وگردش کالا دور خواهد کرد.

دلیری در خاتمه گفت: این بلوک بندی توسط کشورهای مورد اشاره در شرایط فعلی، یک الزام اجتناب ناپذیر است، هرچه زودتر باید پایه و اساس این بلوک بندی بدون فوت وقت ریخته شود. بنابراین نباید این فرصت پیش آمده را از دست داد. حاکمیت و دولتهای کشورهای عضو باید ساز وکار اجرایی این کار را هرچه زودتر فراهم کنند. موانع وانتقادات و اظهارات مخالفین این بلوک بندی جدید نباید در عزم این کشورها خللی وارد کند.  همچنین منافع درازمدت ملی کشورهای عضو در این بلوک بندی نهفته است.