به گزارش مشرق، آمریکا از زمان آغاز رسمی اشغالگری خود در عراق که سال ۲۰۰۳ با حمله نظامی واشنگتن به خاک این کشور آغاز شد، همواره به دنبال جستجوی راه‌های متعددی جهت تثبیت و تقویت حضور نظامی خود در عراق بوده است.
مذاکرات راهبردی؛ ابزار آسان واشنگتن برای تثبیت اشغالگری در عراق
در کنار بهانه‌هایی همچون مبارزه با تروریسم و حمایت از نیروهای امنیتی عراق، «مذاکره» یک روش دیپلماتیک و آسان برای آمریکایی‌ها جهت رسیدن به اهدافشان در این کشور محسوب می‌شده است؛ به ویژه اینکه طی دوره‌های گذشته عراقی‌ها از وجود دولتی مقتدر و پایدار که در زمینه‌های مختلف قادر به دفاع از حاکمیت و استقلال کشورشان باشد محروم بوده‌اند.
بر همین اساس واشنگتن همواره موفق شده در این مذاکرات، مطالبات خود را تحقق بخشد که نمونه بارز آن مذاکرات راهبردی بغداد و واشنگتن در ۲۰۰۸ است که بخشی از بندهای آن به شکل زیر بود:
دولت عراق صلاحیت نیروهای آمریکایی را تعیین نمی‌کند و حق ندارد آمد و شد این نیروها، مساحت منطقه تحت سلطه پایگاه‌های نظامی یا مسیرهای آنها را تعیین و محدود کند.
نیروهای آمریکایی آزادند هر کشوری که امنیت و صلح جهانی، منطقه‌ای و عراق و دولت و قانون اساسی این کشور را تهدید می‌کنند یا تروریسم و گروه‌های شبه نظامی را تحریک می‌کنند، هدف قرار دهند و برای این کار می‌توانند از اراضی، آب‌ها و آسمان عراق استفاده کنند.
سقف زمانی حضور نیروها در عراق طولانی مدت و نامحدود است و تعیین آن به شرایط این کشور وابسته است و بازنگری در این مسئله به دولت عراق و دولت آمریکا مربوط است.
دور نخست مذاکرات و تاکید آمریکا بر ادامه حضور نظامی در عراق
در دوره جدید نیز به دنبال اقدام تروریستی آمریکا در به شهادت رساندن سردار سپهبد «قاسم سلیمانی» و «ابومهدی المهندس» و صدور مصوبه پارلمان عراق برای اخراج همه نظامیان خارجی از جمله نیروهای آمریکایی و نیز فشار ملت عراق برای اجرای این مصوبه، آمریکایی‌ها مجددا به همان کارت قدیمی خود یعنی مذاکره روی آوردند.دولت «دونالد ترامپ» رئیس جمهور سابق آمریکا پیشنهاد برگزاری مذاکرات راهبردی را با هدف بررسی مسائل اقتصادی و امنیتی و ... و نیز موضوع نظامیان این کشور در عراق را مطرح کرد.
تاریخ دور اول این مذاکرات ۱۳ ژوئن ۲۰۲۰ بود که میان دولت ترامپ و «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر عراق برگزار شد. پیش از برگزاری این مذاکرات ملت عراق و نیز نیروهای مقاومت این کشور و کارشناسان نظامی به تیم مذاکره کننده عراقی هشدار دادند که اولویت بغداد در این گفتگوها باید اخراج نظامیان آمریکایی باشد.
این درحالی است که یک روز پس از دور اول مذاکرات یعنی ۱۳ ژوئن، مورگان اورتگس، سخنگوی وقت وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد، ایالات متحده به عنوان بزرگترین ارائه کننده کمک‌های بشردوستانه به عراق باقی خواهد ماند. وی بدون تعیین زمان خروج کشورش از عراق گفت: گفت‌وگوی استراتژیک میان بغداد و واشنگتن مثبت بود و تا زمان نابودی داعش در عراق می‌مانیم.
اخیرا نیز «فوزی حریری» نماینده اقلیم کردستان عراق در جمع خبرنگاران گفته بود که مسئله خروج نظامیان آمریکایی از عراق در دور پیشین گفت‌وگوها میان دولت الکاظمی و دولت ترامپ در دستورکار قرار نداشته و فقط در مورد باقی ماندن نیروهای ائتلاف بین المللی و کمک آنها به نیروهای مسلح عراق برای حفظ امنیت و مبارزه با تروریسم گفت‌وگو شده است.
ادامه حضور آمریکا در عراق با عناوین جدید
اما در تاریخ ۷ آوریل سال جاری میلادی نیز دور بعدی این مذاکرات آغاز شد و عراقی‌ها همانند دور قبلی بر لزوم در اولویت قرار گرفتن سازو کار اخراج نظامیان ایالات متحده تاکید کردند. طبق اعلام وزارت خارجه آمریکا، دور جدید گفت‌وگوهای راهبردی میان واشنگتن و بغداد، حول پنج موضوع امنیت، مبارزه با تروریسم، اقتصاد و انرژی، مسائل سیاسی و همکاری‌های آموزشی- فرهنگی بود.
در بیانیه وزارت امور خارجه عراق نیز درباره نتایج این گفتگوها آمده که دو کشور توافق کردند، نقش نیروهای آمریکایی و ائتلاف به مأموریت آموزشی و مستشاری تبدیل شود که امکان انتقال باقی‌مانده نیروهای نظامی به خارج عراق را ممکن می‌کند و طرفین زمان‌بندی خروج این نیروها را پس از مذاکرات هیئت‌های فنی تعیین می‌کنند.
دو کشور همچنین تأکید کردند که پایگاه‌هایی که نیروهای ائتلاف در آن حضور دارند پایگاه عراقی است و این نیروها صرفاً برای کمک به نیروهای عراقی در جنگ با داعش در این پایگاه‌ها هستند. قاسم الاعرجی، مشاور امنیت ملی عراق نیز به کاهش نیروهای آمریکایی در عراق اشاره کرد و گفت: سومین دور از مذاکرات موفق بود. طرف آمریکایی متعهد شد که شماری مهم و قابل توجه از نیروهایش را از عراق خارج کند و دولت عراق در مقابل، از تعهد خود برای محافظت از کادرها و هیئت‌های دیپلماتیک سخن گفت.
همچنین سخنگوی فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق با انتشار یک توییت نوشت که مصطفی الکاظمی، فرمانده کل نیروهای مسلح و نخست وزیر عراق دستور تشکیل کارگروهی را صادر کرد تا نتایج توافقات فیمابین با آمریکا در گفتگوی راهبردی که سومین دور آن برگزار شد را بررسی و آنها را اجرا کنند که این کارگروه به ریاست رئیس ستاد ارتش فعالیت خواهد کرد.
چرا آمریکا عراق را ترک نمی‌کند؟
اما با وجود تلاش هیئت مذاکره کننده عراق برای اطمینان دادن به افکار عمومی درباره باقی نماندن پایگاه‌های نظامی آمریکا در عراق و اعلام اینکه ماموریت این نیروها، صرفا مشورتی خواهد بود، اما ناظران در این مسئله تردید دارند، چرا که واقعیت نشان می دهد که اصول جنگی در پایگاه عین الاسد و الحریر اجرا می شود و جنگنده‌های آمریکایی اجازه استفاده از حریم هوایی عراق را دارند.
در همین چارچوب، متیو تولر، سفیر آمریکا در بغداد با اعلام اینکه کشورش قصدی برای بستن سفارت آمریکا در بغداد ندارد، گفت دولت فعلی آمریکا روی همکاری دیپلماتیک برای دستیابی به نتایج خوب متمرکز است. در این میان محمد الفهد، خبرنگار المیادین در بغداد در ارزیابی توافقات حاصل شده در سومین دور مذاکرات راهبردی بغداد-واشنگتن گفت: به نظر من آمریکا از زمان تسلط داعش بر بخش‌هایی از عراق، با این همه هزینه، ارسال این همه جنگنده و هواپیما و اعزام این تعداد نیروی نظامی، به عراق آمد تا در این کشور بماند، حضور اینگونه آمریکا در عراق در خود اهدافی را جای داد و بعید است این کشور به این آسانی خاک عراق را ترک کند.
«مازن الزیدی» نویسنده و روزنامه نگار عراقی نیز در واکنش به گفتگوهای راهبردی واشنگتن و بغداد اظهار داشت، مذاکره کننده ای که کشورش را نمی شناسد و ما هم به او اعتماد نداریم. گفتگوی راهبردی دروغی است که نتیجه آن شکل گیری کمیته به اصطلاح فنی است که قصد دارد تا برنامه زمان بندی شده خروج نیروهای آمریکایی را بررسی کند. این یعنی اینکه برنامه مشخصی برای این امر وجود ندارد و عراق موضع مشخصی درخصوص پایگاه‌های آمریکایی ها ندارد. ضمن اینکه تضمینی هم برای عدم نقض حاکمیت عراق توسط آمریکا و دست نزدن به اقدامات تروریستی علیه عراقی ها وجود ندارد.
«صباح العکیلی» کارشناس امنیتی عراق نیز معتقد است که دور سوم مذاکرات راهبردی میان بغداد و واشنگتن نشان داد که به دلیل عدم تعیین جدول زمان بندی اخراج آمریکایی‌ها روشن است که ایالات متحده در خروج از عراق جدی نیست. علاوه بر آن «فواد حسین» وزیر خارجه کشور به عنوان رئیس هیئت مذاکره کننده به لزوم بیرون رفتن آمریکایی ها از کشور باور ندارد.
بنابراین بسیاری از کارشناسان درباره پروژه جدید آمریکا جهت تثبیت حضور نظامی خود در خاک عراق هشدار می‌دهند و نسبت به نتیجه مذاکرات راهبردی در بیرون راندن نیروهای واشنگتن خوشبین نیستند. بر همین اساس تعدادی از گروه‌های حشد شعبی نسبت به نتایج این گفت‌وگوها ابراز نگرانی کرده‌اند و هشدار داده‌اند در صورتی که در نتیجه این گفت‌وگوها، موعد مشخصی برای خروج نیروهای آمریکایی از خاک عراق اعلام نشود، اقدام‌های نظام علیه نظامیان واشنگتن را ازسر خواهند گرفت.
«هادی العامری»، رئیس ائتلاف «فتح» عراق، با انتشار بیانیه‌ای، از هیئت عراقی مذاکره‌کننده با آمریکا خواست، با تحقق بخشیدن به حق حاکمیت ملی، به حضور بیگانگان در عراق پایان دهند. او اعلام کرد: با آغاز دور سوم مذاکرات عراق و آمریکا، از تیم شجاع و غیور مذاکره‌کننده عراقی، انتظار داریم به طور کامل به حق حاکمیت ملی تحقق بخشند و با تعیین جدول زمان‌بندی روشن و مشخص و کوتاه‌مدت، برای خروج نیروهای مسلح خارجی و سیطره مجدد نیروهای امنیتی بر پایگاه‌های هوایی عراق در عین الاسد و حریر، به حضور بیگانگان به طور کامل پایان دهند.
«منصور البعیجی» عضومستقل پارلمان عراق نیز در این زمینه از تیم عراقی در این مذاکرات خواست تا یک قدم عقب نشینی نکرده و اولویت بغداد در این مذاکرات، باید اخراج نیروهای بیگانه و عدم حضور آنها در کشور باشد.
آنگونه که پیداست موضوع اخراج نظامیان آمریکایی از خاک عراق اصلی ترین خواسته نمایندگان و مردم این کشور در گفتگوهای راهبردی با آمریکاست و تا زمانی که این امر محقق نشود، حتی اگر تیم عراقی موفق به کسب هر دستاوردی هم شود، باز هم از نظر عراقی‌ها تا زمانی که نظامیان واشنگتن در عراق هستند، ثمری نخواهد داشت.