به گزارش مشرق، در دو روز گذشته، انتشار خبر یک کلاهبرداری تاریخی بزرگ، همچون یک بمب خبری، توجه همه رسانه های ترکیه و فضای مجازی را به سوی خود جلب کرده است.
ماجرا از این قرار است که جوان ۲۶ ساله ای به نام فاروق فاتح اُزر یک شرکت بزرگ رمز ارز به نام Thodex به راه انداخته و مبلغی بیش از ۲ میلیارد دلار را به تاراج برده است. اما روزنامه نگاران اعلام کرده اند که ۲ میلیارد دلار، یک رقم اولیه است و مبلغ واقعی این کلاهبرداری، رقمی بین ۲ تا ۱۰ میلیارد دلار است.
گورسل تکین از سران ج. ه.پ و از نمایندگان پارلمان ترکیه اعلام کرده که این اقدام، بزرگترین نمونه کلاهبرداری در تاریخ جمهوری ترکیه است و نهاد مهمی به نام نظارت بر بانک های ترکیه، باید پیش از این، جانب احتیاط را می گرفت و بر روی عملیات و گردش مالی شرکتی زوم می کرد که هفتصد هزار عضو داشته و بیش از ۲ میلیارد دلار را به سوی خود جذب کرده است.
شرکت مزبور، به بهانه انجام برخی عملیات های فنی، پایگاه اینترنتی خود را بسته و فعلاً هیچ اطلاعاتی برای نمایش وجود ندارد. اما ده ها هزار نفر از کسانی که سرمایه های آنان به یغما رفته، برای اعتراض، به شعب نمایندگی شرکت رفته و با درهای بسته روبرو شده اند. اما مساله اینجاست که چندین شرکت کوچک دیگر نیز، با هویت ها و ساختارهایی شبیه به همین شرکت در حال فعالیت هستند.
منتقدین بر این باورند که عدم نظارت مالی و ناکارآمدی نهادهای دولتی در کنترل شرکت های خصوصی در کنار یک رفتار سوء اجتماعی و فرهنگی به نام آزمندی و تلاش برای کسب ثروت بادآورده، بحران می آفریند.
نکته جالب اینجاست که کلاهبردار افسانه ای، قبل از آن که فرار کند، در چندین شبکه تلویزیونی معتبر و مشهور ترکیه، در برابر دوربین حضور یافته و از موفقیت های اقتصادی خود صحبت کرده و متاسفانه نه تنها شهروندان عادی و بازنشسته ها بلکه ده ها بازیگر، استاد دانشگاه، هنرمند، داستان نویس، کارشناسان اقتصادی و چهره های برجسته را نیز فریب داده و سرمایه های آنان را به یغما برده است.
خودکشی، دستگیری گسترده، فرار
آمارهای اولیه حاکی از این است که موسس جوان شرکت Thodex، بیش از چهارصد هزار نفر از شهروندان ترکیه را فریب داده و آنان را از هستی و سرمایه ساقط کرده است.
در ۲۴ ساعت اخیر در چند استان ترکیه ۶۸ نفر از عوامل مرتبط با شرکت مزبور دستگیر شده اند و خبرگزاری دمیر اورن ترکیه اعلام کرده که یک شهروند مشاور املاک که تمام سرمایه خود را به این شرکت سپرده، پس از انتشار خبر فرار فاروق فاتح اُزر، به شقیقه خود شلیک کرده و جان خود را از دست داده است.
اما نکته جالب اینجاست که کلاهبردار مورد اشاره این پرونده، نه از راه مرزهای پنهانی و با استفاده از گذرنامه جعلی یا شبکه های قاچاق انسان، بلکه از راه فرودگاه استانبول و با گذرنامه رسمی و قانونی، به تایلند گریخته است.
او در اوج خونسردی اعلام کرده که لازم نیست مردم نگران باشند و در حال حاضر برای چند دیدار تجاری به تایلند و آلبانی رفته و به زودی به ترکیه باز می گردد!
جُنید اُزدمیر از روزنامه نگاران مشهور ترکیه که با ۷ میلیون فالوور، در فضای مجازی حضور فعالی دارد، در این مورد گفته است: «اتفاقی که روی داده، برای ما شهروندان ترکیه عجیب نیست. متاسفانه همین چند وقت پیش بود که کلاهبردار جوان دیگری به نام مهمت آیدن (متولد سال ۱۹۹۱ میلادی) با تاسیس شرکتی به نام بانک مزرعه، صدها میلیون دلار مردم را برداشت و گریخت و گفته می شود در یکی از کشورهای آمریکای لاتین، مخفی شده است.
فقدان نظارت مالی و مشکلات مربوط به بورس و نظام بانکداری، باعث شده که افراد، به راحتی دست به چنین جرایم سنگینی بزنند. در جایی که هیچ نظارتی وجود ندارد، انسان ها در جستجوی ثروت بادآورده، وارد هر کاری می شوند و هر کار قانونی و غیرقانونی تجاری را مانند یک قرعه کشی ملی می بینند.»
او همچنین نیش و کنایه ای هم به خانم رخسار پکجان وزیر برکنار شده بازرگانی حواله کرده و گفت: «اگر وزرای مرتبط با کار تجارت و اقتصاد، به جای آن که میلیون ها لیره از محصولات شرکت متعلق به شوهر خود را به وزارتخانه تحت امر خود قالب کنند، به فکر تضمین سرمایه گذاری مردم بودند، از این اتفاقات نمی افتاد.»
پول ها کجاست؟
کلاهبردار مزبور، یعنی فاروق فاتح اُزر یک شرکت بزرگ رمز ارز Thodex به جای آن که راه فرار و سکوت کامل را برگزیند، از طریق صفحه توییتری خود خطاب به مردم ترکیه گفته است: «من فرزند سوم یک خانواده کارمند اهل کوجاعلی هستم. در سن ۱۶ سالگی تصمیم گرفتم که تحصیلاتم را در مقطع دبیرستان رها کرده و وارد دنیای تجارت شوم. در سن ۲۴ سالگی شرکتی را تاسیس کردم که تنها در عرض ۳ سال، به هفتصد هزار نفر، سرویس ارائه داده است. من چشم طمع به مال و اموال مردم نیندوخته ام و به زودی به ترکیه باز می گردم. من نمی خواهم به هیچ کسی ضرر بزنم. پول های شما موجود است و به زودی باز می گردم.»
واقعیت این است که بیانیه مفصل و ۱۲ توییت منتشر شده از این کلاهبردار جوان، با چنان ادبیات فخیم و قابل قبولی نوشته شده که نمی تواند متعلق به فردی باشد که در سال دوم دبیرستان، ترک تحصیل کرده است.
فاروق فاتح اُزر در حالی این سخنان را بیان کرده که اطلاعی در مورد محل اقامت او در دست نیست و وزارت دادگستری ترکیه اعلام کرده که نامبرده احتمالاً به آلبانی گریخته و مقامات امنیتی آنکارا در هماهنگی با آلبانی، به دنبال دستگیری و انتقال وی به ترکیه هستند.
وزارت دادگستری ترکیه همچنین به این موضوع اشاره کرده که حساب بانکی فرد مزبور مسدود شده و ۳۳ میلیون لیره او در حال حاضر بلوکه شده است. اما واقعیت این است که ۳۳ میلیون لیره ترکیه در برابر رقمی بین ۲ تا ۱۰ میلیارد دلار آمریکا، اهمیت خاصی ندارد.
کارشناسان مالی ترکیه معتقدند که مبلغ کلان ۲ میلیادر دلار، به هیچ وجه نمی تواند به شکل اسکناس یا طلا از کشور خارج شود اما در صورتیکه فرد مزبور، تمام اطلاعات مشتریان را گرداوری کرده و بخواهد با کل این سرمایه، رمز ارز بخرد، هیچ راهی برای جلوگیری از این اقدام وجود ندارد و این همان موضوعی است که علی یلدرم تحلیل گر ایندیپندنت، آن را به «شبیخون زدن به روستای دیجیتالی بدون سگ نگهبان ترکیه» تشبیه کرده و معتقد است که نظام بانکی و بازرسی مالی ترکیه، باید خود را برای مواجهه با چنین موضوعاتی، مجهز و به روز کند.
تاکتیک قدیمی کلاهبرداری در ترکیه
به باور برخی از روزنامه نگاران ترکیه، شرکت های هرمی و کلاهبردارهایی که به دنبال فریب مردم هستند، از یک تاکتیک کلاهبرداری قدیمی استفاده می کنند که بارها در جهان و در ترکیه، جواب داده و صدها هزار نفر را مغبون و متضرر کرده است.
بر اساس این تاکتیک، کلاهبردارها به دنبال جذب افرادی هستند که دارای دو ویژگی مهم باشند: نخست این که ساده لوح و زودباور باشند و چیزی را که می شنوند، سریعاً و بدون مراجعه به هیچ نهاد و متخصصی باور کنند. دوم این که طماع و آزمند باشند و مهم ترین هدف زندگی آنها، این باشد که بدون رنج و تلاش و در یک بازه زمانی کوتاه، صاحب ثروت شوند.
روشن ترین نمونه آن کلاهبردار مشهور تاریخ ترکیه یعنی سولون عثمان است. کار سولون عثمان این بود که در دهه های چهل و پنجاه، بسیاری از بناهای مهم تاریخی ترکیه، ساعات میادین شهرها، شهر بازی، تراموا، پل گالاتای استانبول و چندین نقطه مهم دیگر را به انسان های ساده لوح فروخت.
وقتی او را دستگیر کرده و نزد قاضی بردند، در پاسخ به این سوال که چرا کلاهبرداری کرده ای، به قاضی گفت: جناب قاضی! من شکایت دارم. کلاهبردار این مردم هستند نه من. پل گالاتا، حداقل چند میلیون لیره قیمت دارد. اما این آدم مکار، آن را به بهای سیصد هزار لیره از من خرید!
علاوه بر سولون عثمان، افراد دیگری نیز دست به این اقدامات زده اند که یکی از مشهورترین این موارد، فردی بوده که با تقلید صدای یک ژنرال مشهور ترکیه، در تلفن، از تانسو چیللر نخست وزیر وقت ترکیه خواسته که چند میلیون لیره به حساب انجمن کمالیست ها واریز کند و جالب اینجاست که خانم چیللر فریب خورده و این دستور را صادر کرده است!
مهمت آیدن کلاهبردار جوان دیگری که با تاسیس شرکت هرمی موسوم و یک صندوق مالی به نام بانک مزرعه، پانصد میلیون لیره کلاهبرداری کرد، یکی دیگر از افرادی بود که در سال ۲۰۱۶ میلادی توجه رسانه های ترکیه را به سوی خود جلب کرد و سرویس اطلاعاتی میت ترکیه، هیچگاه نتوانست ردی از او پیدا کند.
نکته مهم در شرایط کنونی ترکیه، این است که کشور و مردم در شرایط اقتصادی ناگواری هستند و بروز این جرایم سنگین، بیش از هر زمان دیگری توجه مردم را به سوی خود جلب می کند و دوم این که، هنوز هم فضای کار، تولید و تجارت واقعی و قانونی، برای بخشی از مردم جذابیت خاصی ندارد و حتی شهروندانی که پس انداز عمر خود را به زحمت اندوخته کرده اند، به دنبال آن هستند که در یک بازه زمانی کوتاه و سریع، دارایی خود را چند برابر کنند.
بالاخره در پایان باید به این موضوع اشاره کرد که رمز ارز، تکنیک های جدید تجارت اینترنتی، پولشویی از راه مکانیسم های خیریه و شرکت های هرمی، از انواع و اقسام جرایم مهمی هستند که نظام بانکی و بازرسی مالی کشورهای در حال توسعه، باید به آنها بیش از پیش توجه کنند.