به گزارش مشرق، بسیاری از روزنامه های چاپ آنکارا، امروز هم در مورد دیدار پیش روی روسای جمهور ترکیه و آمریکا یعنی  رجب طیب اردوغان و جو بایدن، خبررسانی کردند.

با آن که یک هفته به دیدار سران کشورهای عضو ناتو در بروکسل زمان باقی مانده، اما شواهد نشان می دهد که رسانه های تحت امر حزب عدالت و توسعه ترکیه به شدت به این موضوع اهمیت می دهند و منتظرند ببینند که از این دیدار، چه نتایجی به دست خواهد آمد.

رسانه های ترکیه، امروز هم به بهانه اظهارات جیک سالیوان، به دیدار اردوغان و  بایدن پرداخته و آن را مهم تلقی کردند.

پارتی بازی انگلیسی سالیوان

جیک سالیوان مشاور امنیت ملی آمریکا که به عنوان میهمان کنفرانس مطبوعاتی در کنار سخنگوی کاخ سفید  جن ساکی حضور داشت، از جزئیات سفر بایدن به اروپا خبر داد. این سفر از 10 ژوئن آغاز می شود و 3 ایستگاه اروپایی آن، عبارتند از انگلیس، بلژیک و سوئیس.

سالیوان در مورد نشست دو جانبه ای که اردوغان و بایدن در نظر دارند در چارچوب اجلاس ناتو در بروکسل در 14 ژوئن برگزار کنند، اطلاعاتی در اختیار رسانه ها گذاشت.

جالب اینجاست که خبرنگار، دو سوال از سالیوان پرسید. سوال اول او در مورد چالش های دیدار بایدن و اردوغان بود و سوال دوم درباره دیدار بایدن با بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس. اما سالیوان، ترتیب سوال را رعایت نکرد و اول به سوالی پاسخ داد که مربوط به اهمیت همکاری های آمریکا و انگلیس بود. او با این اقدام نشان داد که اولویت های آمریکا و توجه این کشور به انگلیس و ترکیه، تا چه اندازه متفاوت است.

ایران، یکی از موضوعات دیدار بایدن - اردوغان

سالیوان پس از ذکر اهمیت دیدار بایدن و جانسون گفت: «تا آنجا که به رئیس جمهور اردوغان مربوط می شود، او و پرزیدنت بایدن در حاشیه اجلاس سران ناتو در بروکسل یک نشست دوجانبه برگزار می کنند و در آنجا نیز یک دستور کار گسترده قرار خواهد گرفت. موضوعات منطقه، تحولات مرتبط با مدیترانه شرقی، سوریه، ایران و قره باغ، مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. اما علاوه بر این ها، قرار است نقشی که ترکیه در رابطه با مذاکرات و دیپلماسی در افغانستان دارد بررسی شود. همچنین می خواهیم به این مساله بپردازیم که ایالات متحده و ترکیه با توجه به برخی از تفاوتهای قابل توجه در زمینه ارزشها و حقوق بشر و سایر موضوعات، چگونه با مسائل برخورد می کنند».

سالیوان در ادامه افزود:«رئیس جمهور بایدن، اردوغان را به خوبی می شناسد. این دو مرد زمان خوبی را با هم گذرانده اند و من فکر می کنم هر دو منتظر فرصتی هستند که واقعاً فرصتی شبه تجاری داشته باشند تا بتوانند روابط کامل روابط خود را یک بار دیگر مرور کنند».

اولویت ها و اختلافات

سخنان سالیوان، نشان دهنده این واقعیت است که در لیست اختلافات آمریکا و ترکیه مسائل و موضوعات مختلفی وجود دارند و در عین حال، نقاطی برای تمرین همکاری و تعامل نیز موجود است که شاید برجسته ترین آن، همکاری ترکیه با آمریکا در پرونده افغانستان باشد.

مشاور عالی امنیت ملی آمریکا، در شرایطی نام ایران را به عنوان یکی از موضوعات گفتگوی پیش روی بایدن – اردوغان به میان آورده، که دیروز دومینیک راب وزیر امور خارجه انگلیس نیز در دیدار با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی، به این اشاره کرد که در گفتگوی او و ولیعهد، به ایران نیز اشاره شده است.

«دومینیک راب» در توییت خود نوشته است:«من با محمد بن سلمان، ولیعهد حکومت پادشاهی عربستان سعودی ملاقات کردم. موضوع گفتگوهای ما، منافع مشترک ما از جمله تجارت، ایران و تغییرات آب و هوایی بود. انگلیس از تعهد پادشاهی در افزایش 50% استفاده از انرژی های تجدید پذیر تا سال 2030 به گرمی استقبال می کند».

آمریکا در دوران دونالد ترامپ، تلاش کرد تا ترکیه نیز، پیروی از تحریم های اعمال شده بر ایران را در دستور کار خود قرار دهد. کاخ سفید برای رسیدن به این مقصود، هم از خدعه ای به  نام سوءاستفاده از حکم دادگاه هالکبانک استفاده کرد و هم این که با اعزام تیمی از وزارت خزانه داری به ترکیه و دیدار آنان با سرمایه داران و کارآفرینان ترکیه ای، از آنها خواست تا به همکاری تجاری با ایران، پایان دهند. حالا باید دید آیا دولت بایدن نیز با وجود در جریان بودن مذاکرات وین، باز هم از چنین خدعه ای علیه ایران استفاده می کند یا نه.

آمریکا، ترکیه و مفهوم همکاری منطقه ای

ترکیه در چند سال گذشته، هزینه های کلانی صرف کرده تا توجه آمریکا و اتحادیه اروپا را به سوی خود جلب کرده و در کنار غرب بماند. اما مشی سیاسی غربی ها، نشان دهنده این واقعیت است که نمی خواهند ترکیه را با هویت دینی و منطقه ای اش بپذیرند و دوستی با ترکیه از نظر آنان، مستلزم این است که این کشور اسلامی، از دوستان، همسایگان و شرکای منطقه ای، فاصله بگیرد.

با آن که در شرق مدیترانه و پرونده های دیگر، غربی ها میلی به همکاری و تعامل با ترکیه نداشته اند، اما نه تنها در جریان مذاکرات آستانه و پرونده سوریه، بلکه در سازمان همکاری اسلامی، دیدارهای سه جانبه ایران – ترکیه – افغانستان و همچنین روابط سه جانبه ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان، سوابق و تجربیات خوب و مطلوبی از همکاری منطقه ای ترکیه با کشورهای اسلامی، ثبت شده است.

رقابت و دوستی

در چند سال گذشته، روابط سیاسی، امنیتی و اقتصادی تهران و آنکارا، در مسیر مطلوبی بوده و با وجود آن که در مورد برخی از مسائل سیاسی مهم منطقه، اختلاف نظراتی وجود داشته، اما طرفین تلاش کرده اند اصل رابطه را حفظ کرده و در برخی حوزه ها نیز، برای ارتقای رابطه و افزایش همکاری، از بیشترین مقدار ظرفیت های موجود استفاده کنند. با آن که ترکیه و ایران در مسائلی همچون پرونده سوریه اختلاف نظر دارند، اما توسعه همکاری در بخش های دیگر، همواره رو به جلو و امیدبخش بوده است.

بر اساس مبانی جغرافیای سیاسی و در نظر داشتن برخی ویژگی های متفاوت ژئواستراتژیک و پس زمینه های تاریخی، بین ایران و ترکیه، گونه ای از رقابت منطقه ای پویا وجود داشته و دارد.

اما رقابت، به سمت تنش جدی و خصومت، نرفته است. ایران و ترکیه، دو قدرت مهم منطقه هستند و طبیعتاً، آمریکا و رژیم صهیونیستی، برای پیشبرد اهداف خود و رسیدن به برخی فرجام های سیاسی و امنیتی منطقه ای موردنظرشان، اعتدال و تعامل بین آنکارا و تهران را بر نمی تابند.

در نتیجه، پناه بردن به برخی شیطنت ها و خدعه ها به منظور اختلاف اندازی بین ترکیه و ایران از سوی آمریکا و صهیونیست ها، اقدامی عجیب و غیرقابل پیشبینی نیست. در عین حال، آمریکا تلاش می کند تا با استفاده از برخی کارت ها و امتیازات همچون اعمال فشار بر ترکیه در مورد اس 400 و موضوع روسیه، فضایی به وجود بیاورد که در آن، ترکیه همچون عضو ناتو و متفق آمریکا، تا حدودی از ایران دور شود.

اما واقعیت این است که اولاً، آمریکا به موازات ایران ستیزی مداوم، هیچگاه دوست خوبی برای ترکیه هم نبوده است. دوم این که در این موازنات منطقه، تعیین تکلیف و اتخاذ تصمیم نهایی، با خود این دو قدرت منطقه ای یعنی ترکیه و ایران است.  

با توجه به جایگاه سیاسی ایران در منطقه، فاصله گرفتن از این کشور برای همسایگان، گزینه معقول و انتخاب درستی نیست.