به گزارش مشرق، «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌الملل انرژی اتمی در خصوص توافق سه‌جانبه اخیر که طبق آن آمریکا و انگلیس به ساخت ناوگان زیردریایی اتمی استرالیا کمک می‌کنند، گفت که سایر کشورها ممکن است از کانبرا الگو بگیرند و به دنبال ساخت زیردریایی‌های اتمی باشند که این امر باعث افزایش نگرانی‌ها درباره گسترش سلاح‌های اتمی و ملاحظات حقوقی می‌شود.
گروسی در سفر خود به واشنگتن گفت که تیم ویژه‌ای را برای بررسی پیامدهای ایمنی و حقوقی مشارکت این سه کشور موسوم به «آکوس» که ماه گذشته اعلام شد، اعزام کرده است.
بیشتر بخوانید:
چین: آمریکا درباره حادثه زیردریایی هسته‌ای پنهان‌کاری می‌کند
به گزارش روزنامه انگلیسی «گاردین»، اگر این طرح عملی شود، این اولین باری است که کشوری که دارای سلاح‌های اتمی نیست، زیردریایی‌هایی با سوخت اتمی به دست می آورد. به نوشته گاردین، این منعکس‌کننده یک نقطه خاکستری در معاهده منع اشاعه سال ۱۹۶۸ است که اجازه می‌دهد مواد شکافت پذیر از پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای چنین اهدافی حذف شوند.
طبق این گزارش، هنوز بر روی رویه‌هایی که آژانس از طریق آن اطمینان می یابد که سوخت حذف شده از نظارت این نهاد برای ساخت سلاح‌های اتمی استفاده نخواهد شد، کار نشده است.
گروسی روز سه‌شنبه به خبرنگاران گفت: ما باید توافقات خاصی داشته باشیم تا مطمئن شویم که هر چه از نظر فنی یا موادی دریافت می‌کنند تحت پادمان است. باید ترتیبات خاصی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی وجود داشته باشد. اکنون ما باید با دقت بسیاری برای کاری که قبلاً هرگز انجام نشده عمل کنیم و این یک فرایند بسیار بسیار دشوار و طاقت فرساست.
وی افزود: نمی‌توان منتفی دانست که سایر کشورها از نمونه این معاهده برای پیگیری برنامه‌های زیردریایی اتمی خود استفاده کنند.
به نوشته گاردین، کانادا و کره جنوبی هر دو در فکر ساخت زیردریایی‌هایی با انرژی هسته‌ای بوده‌اند که می‌توانند بیشتر در زیر آب بمانند و ساکت‌تر از انواع معمولی باشند. برزیل نیز در حال انجام پروژه زیردریایی اتمی است.
گروسی در ادامه به ایران هم اشاره کرد و گفت که ایران در سال ۲۰۱۸ آژانس بین المللی انرژی اتمی را از قصد خود برای شروع برنامه پیشران هسته‌ای دریایی مطلع کرد. دولت ایران در نامه‌ای به این آژانس گفت که در پنج سال اول این پروژه، هیچ تاسیسات هسته‌ای مشارکت نخواهد داشت.
به ادعای این گزارش، در نشست‌های ماه گذشته در نیویورک در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، مقامات ایرانی به توافق سه جانبه مذکور به عنوان نمونه برای پیشبرد برنامه‌های زیردریایی هسته‌ای خود اشاره کردند.
گروسی در ادامه با این ادعا که یک عامل محدودکننده برای سایر کشورهایی که به دنبال شبیه‌سازی از استرالیا هستند، چالش های فنی در ساخت یک زیردریایی اتمی است، گفت: داشتن یک رآکتور هسته‌ای در یک زیردریایی که ایمن کار می‌کند، کاری بسیار دشوار است.
مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت که وظیفه آمریکا و انگلیس در توافق آکوس این است که اطمینان حاصل کنند که مواد و فناوری هسته‌ای به شیوه‌ای امن به استرالیا منتقل می‌شود که خطرات گسترش سلاح‌های اتمی را افزایش نمی‌دهد. وی افزود این موضوع در مذاکراتش با آنتونی بلینکن وزیر خارجه آمریکا در واشنگتن مطرح شده است.
گروسی همچنین مدعی شد: من فکر می‌کنم او کاملاً از پیامدها آگاه است، و ما قرار است به زودی به صورت سه‌جانبه یا غیره گفت‌وگو داشته باشیم. من قبلاً یک گروه ویژه بازرسی متشکل از بازرسان بسیار مجرب و کارشناسان حقوقی برای بررسی این موضوع تشکیل دادم.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش‌تر هم در خصوص توافق نظامی جدید آمریکا، انگلیس با استرالیا که طبق آن استرالیا قرار است فناوری زیردریایی اتمی از ایالات متحده دریافت کند را از نظر بازرسی موضوعی «بسیار پیچیده» توصیف کرد اما مدعی شد قابل مدیریت است.
قرارداد زیردریایی بخشی از یک توافقنامه نظامی سه‌جانبه است که ماه گذشته توسط واشنگتن، لندن و کانبرا اعلام شد و خشم پاریس را در پی داشت زیرا استرالیا اعلام کرد که سفارش فعلی زیردریایی‌های فرانسوی با سوخت دیزل را لغو می‌کند.
گروسی که آژانس او بر اجرای ان‌پی‌تی نظارت می‌کند، به برنامه «هارد تاک» بی‌بی‌سی گفته بود: این از نظر فنی مسئله‌ای بسیار دشوار است و اولین بار است که کشوری که سلاح اتمی ندارد، دارای زیردریایی اتمی می‌شود.
مدیرکل آژانس گفت که یکی از امضاکنندگان این پیمان می‌تواند مواد هسته‌ای را از نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی که به عنوان پادمان‌ها نیز شناخته می‌شود، در حالی که این مواد به زیردریایی سوخت‌رسانی می‌کند، مستثنی کند؛ که یک استثناء نادر در نظارت مداوم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر تمام مواد هسته‌ای با هدف اطمینان از آن است که از این مواد برای ساخت بمب اتم استفاده نمی‌شود.
پیش‌تر «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مسقر در وین، در توییتی توافق زیردریایی اخیر آمریکا و انگلیس با استرالیا را پرمخاطره توصیف کرد.
این دیپلمات روس در توییتی نوشت: احتمالاً آژانس بین‌المللی انرژی اتمی راه‌حلی پیدا خواهد کرد. اما در هر صورت رویکرد "ابتکاری" آکوس (توافق امنیتی اخیر آمریکا، انگلیس و استرالیا) در ارتباط با زیردریایی‌ها بسیار پرمخاطره است. این امر باعث افزایش تنش در منطقه می‌شود و شماری از کشورها را تشویق می‌کند تا به دنبال زیردریایی‌های اتمی باشند. فکر نمی‌کنم که برنامه‌های این توافق به خوبی بررسی شده باشد.