به گزارش مشرق، پلیس بین‌الملل یکی از پلیس‌های تخصصی فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است که در چند سال اخیر بیشتر از آن یاد می‌شود؛ عمده‌ترین اقدام این پلیس، درخواست صدور اعلان قرمز برای متهمانی است که احتمال خروج آنها از کشور وجود دارد یا اینکه از کشور خارج شده‌اند.
برقراری ارتباط مؤثر با سازمان اینترپل، سایر پلیس‌های بین‌الملل همچنین صدور گواهینامه عدم سوء پیشینه برای هموطنانی که خارج از کشور زندگی می‌کنند از دیگر فعالیت‌های پلیس بین‌الملل است.
از مهمترین اقدامات صورت گرفته توسط این پلیس می‌توان به استرداد دو متهم در پرونده‌های کلان کلاهبرداری (۱۲ و ۲۰ هزار میلیارد تومان) در یک ماه اخیر همچنین به استرداد وحید خزائی و میلاد حاتمی؛ از متهمان بزرگ پرونده‌های قمار و شرط‌بندی اشاره کرد.
با سردار هادی شیرزاد؛ رئیس پلیس بین‌الملل فرماندهی انتظامی جمهوری اسلامی ایران به گفت‌وگو نشست.
مشروح این گفت‌وگو در ادامه تقدیم مخاطبان ارجمند شده است:
* در ابتدای گفت‌وگو درباره فعالیت‌های پلیس بین‌الملل توضیح دهید، عمده‌ترین اقدامی که توسط پلیس بین‌الملل صورت می‌گیرد، بحث "استرداد" و درخواست صدور "اعلان قرمز" برای متهمانی است که از کشور متواری شده‌اند، پروسه درخواست صدور اعلان قرمز به چه نحوی انجام می‌شود؟
پلیس بین‌الملل ایران یا اصطلاحاً تهران تفاوتی با اکثر پلیس‌های بین‌الملل دارد؛ ما در پلیس بین‌الملل تهران در دو بخش در حال فعالیت هستیم، یک بخش همان بخش اینترپلی یعنی پلیس جنایی و مقر و محل اصلی آن در شهر لیون فرانسه است.
بخش دیگری که پلیس بین‌الملل تهران فعالیت دارد، مربوط به بخش امور بین‌الملل و روابط بین‌الملل است، در اکثر کشورها، این دو بخش مذکور از هم جدا هستند و در دو معاونت جدا از یکدیگر فعالیت دارند یعنی یک پلیس بین‌الملل و روابط بین‌الملل وجود دارد اما در کشور ما این دو بخش در پلیس بین‌الملل ناجا فعالیت دارند.
بخش روابط بین‌الملل مربوط به فعالیت‌های پلیس‌ها در حوزه آموزش، اطلاع‌رسانی، تعاملات با یکدیگر و دعوت از پلیس‌های دیگر است و به دلیل نزدیک بودن به فعالیت پلیس جنایی، این دو بخش (روابط بین‌الملل و جنایی) با یکدیگر ترکیب شده و در قالب پلیس بین‌الملل ناجا است.
در بخش جنایی نیز فعالیت‌هایی دنبال می‌شود که شروع آن از مسیر شکایت عده‌ای از شهروندان از فردی است که در حوزه جنایی به طور مثال مرتکب جعل، کلاهبرداری و قتل شده باشد، در این رابطه شاکی از فردی به اتهاماتی مانند کلاهبرداری یا قتل شکایت می‌کند. در ادامه قاضی با توجه به شواهد موجود به این نتیجه می‌رسد که متهم در ایران نیست و علاوه بر اقداماتی که توسط پلیس‌های دیگر از جمله آگاهی و فتا صورت می‌گیرد، نامه‌ای به پلیس بین‌الملل نیز ارسال و از پلیس بین‌الملل خواسته می‌شود برای آن متهم اعلان قرمز صادر شود.
برای صدور اعلان قرمز، پس از دستور قاضی، ما باید مستندات را در قالب یک‌سری از فرم‌های فنی برای مرکز اینترپل در شهر لیون فرانسه ارسال کنیم، این کار، فنی است و توسط مجموعه پرسنل پلیس بین‌الملل به صورت حرفه‌ای انجام می‌شود، در همین رابطه یک‌سری سؤال و جواب بین اینترپل تهران و مجموعه‌ای که در لیون مستقر هستند، به منظور مشخص شدن جنایی بودن موضوع و تکمیل مستندات و مدارک برقرار می‌شود، در بعضی مواقع باید دو تا سه بار مکاتبه صورت گیرد و به سؤالات کارشناسان اینترپل در لیون پاسخ دهیم.
نتیجه اقدامات مذکور، صدور اعلان قرمز از سازمان اینترپل برای فردی است که صدور اعلان قرمز برای وی توسط ما درخواست شده؛ برگه اعلان قرمز نیز به معنی پذیرش اتهام و تحت تعقیب بودن فرد مورد نظر به دلیل جرم جنایی، توسط سازمان اینترپل است، یعنی موضوع مورد ادعای کشور درخواست‌کننده تأیید می‌شود.
در مرحله بعد، صدور اعلان قرمز در سایت پلیس‌های بین‌الملل قرار می‌گیرد و به تمام پلیس‌ها اعلام می‌شود، به طور مثال هر روز تعدادی اعلان قرمز وارد مجموعه ما و اعلان قرمزهای تأیید شده ما نیز وارد سایت سایر پلیس‌ها می‌شود.
سپس ما باید در مبادی رسمی ورودی و خروجی کشور مانند فرودگاه‌ها و مرزبانی‌ها، کنترل لازم را انجام دهیم همچنین اعلان قرمز در اختیار سایر پلیس‌های داخل کشور قرار می‌گیرد، در این برگه عنوان "Red Notice" یا همان اعلان قرمز ذکر و عنوان شده فرد مذکور به دلیل فلان جرم، تحت تعقیب یک کشور است و از پلیس‌های بین‌الملل خواسته در صورت رؤیت فرد مذکور، اینترپل را در جریان بگذارند.
قاعدتاً آن متهم در محل ورود به یک کشور شناسایی می‌شود مگر اینکه پیش از صدور اعلان قرمز، وارد کشور شده باشد البته اگر قصد خروج از آن کشور را داشته باشد، مجدداً در مبادی خروجی شناسایی می‌شود.
در وهله بعد، شناسایی متهم به کشور درخواست‌کننده اعلان قرمز اعلام و گفته می‌شود آیا همچنان به دنبال وی هستند، معمولاً پلیس بین‌الملل پاسخ می‌دهد که هنوز دنبال فرد مذکور است و می‌خواهند که وی توسط پلیس بین‌الملل کشور مدنظر بازداشت شود سپس متهم توسط پلیس بین‌الملل بازداشت شده و تحویل مرجع قضائی آن کشور می‌شود، در نهایت پس از تحویل متهم بازداشت شده به مرجع قضائی، مسیر پلیسی و قضائی طی شده و اعلام می‌شود که وی قابل استرداد و تحویل است.
در مرحله نهایی، تعدادی از همکاران برای تحویل متهم به آن کشور مراجعه کرده و وی را به کشور بازمی‌گردانند البته اعلان‌های دیگر در مجموعه پلیس بین‌الملل مانند "اعلان زرد" وجود دارد اما مهمترین اعلان، اعلان قرمز است.
مغهوم برگه "اعلان زرد"
اعلان زرد نیز مربوط به گمشدگان است، امکان دارد هموطنی گمشده باشد و بستگان وی گمان کنند که فرد گمشده در خارج از کشور حضور دارد و درخواست صدور اعلان زرد می‌دهند. برگه اعلان زرد نیز به مفهوم این است که فرد با فلان ویژگی ظاهری و مشخصات پاسپورت گم شده و پلیس‌های بین‌الملل در مسیر مشخص، اگر وی را شناسایی کنند، به کشور درخواست‌کننده اعلام می‌کنند، فرد مذکور پیدا شده البته ادامه مسیر کمی متفاوت و ممکن است فرد بخواهد برگردد یا خیر.
* درخواست اعلان قرمز باید تمدید شود؟ ممکن است برای متهمی چند سال پیش درخواست اعلان قرمز ارائه و توسط اینترپل تأیید شده اما مجدداً نیاز به تمدید درخواست مذکور باشد؟
بله، اعلان قرمز زمان مشخص دارد.
* بازه زمانی آن چقدر است؟
معمولاً پنج سال است و ما هر پنج سال برای اعلان قرمزها درخواست تمدید می‌کنیم.
*صرفاً درخواست تمدید اعلان قرمز باید ارائه یا اینکه تمام پروسه‌های مذکور مجدداً طی شود؟
عموماً تمدید درخواست اعلان قرمز شرایط قبلی را ندارد و مگر اینکه سؤالی مطرح باشد.
* امکان دارد که متهم با گرفتن وکیل، به دنبال حذف صدور اعلان قرمز باشد؟
حتی متهم پیش از صدور اعلان قرمز سعی دارد که این اتفاق روی ندهد و پس از صدور نیز برای حذف اعلان قرمز صادره تلاش می‌کند اما از آنجایی که مدارک و مستندات کافی برای صدور آن وجود دارد، معمولاً درخواست حذف اعلان قرمز به نتیجه نمی‌رسد.
* اخیراً شاهدیم که استرداد متهمان مخصوصاً متهمان پرونده‌های کلان کلاهبرداری، قوت گرفته است، علت قوت گرفتن استردادها چه بوده، آیا روابط حسنه یا تعاملات ما با سایر پلیس‌های بین‌الملل بیشتر و بهتر شده است؟
این موضوع در دو بخش قابل بررسی است، یک بخش مربوط به پلیس جمهوری اسلامی ایران و فعال شدن ما در این زمینه است، اکنون واحدی به شکل مستقیم با هیئت رئیسه محترم ناجا طراحی شده و فرماندهی اصطلاحی را با عنوان "دیپلماسی انتظامی" فرمودند که چند سال پیش ما آن را فعال کردیم، در این رابطه گروهی، مفهوم دیپلماسی انتظامی را تعریف و واحدهای مرتبط به این دیپلماسی مانند مرجع قضائی و وزارت امور خارجه را مشخص کردند.
بر اثر این دیپلماسی انتظامی، جلسات دائمی بستگی به موضوعات به صورت ماهانه یا هر دو هفته یک بار با هیئت رئیسه ناجا داریم و گزارشات به عرض فرمانده محترم ناجا می‌رسد.
فعال شدن این بخش باعث همگرایی بین پلیس، دستگاه قضائی و وزارت امورخارجه شده، این سه مجموعه برای ارسال مدارک و هماهنگی‌ها باید کاملاً با همدیگر همراه باشند، به طور مثال ممکن است مجموعه بین‌الملل اعلام کنند که مدرک در مدت چند روز مشخص ارسال شود و اگر در آن زمان ارسال نشود و تأخیر روی دهد، پرونده دچار مشکل شود لذا توانستیم این هماهنگی‌ها انجام شود و این همکاری‌ها چند برابر شده است.
بخش دیگر نیز مربوط به تعاملات با پلیس‌های کشورهای دیگر است؛ علیرغم مواجه شدن با کرونا و کاهش پروازهای مستقیم، خلاء موجود را از طریق وبینارهای برقرار شده بین پلیس‌ها توانستیم پر کنیم و به شکل منظم با مجموعه پلیس‌ها وبینار برقرار و به شکل مجازی درخواست‌هایمان را به آنها ارائه می‌کنیم.
میزان تعاملات پلیسی بین جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورها بسیار زیاد شده است
نتیجه این شده که میزان تعاملات پلیسی بین جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورها بسیار زیاد شده همچنین سازمان اینترپل از مجموعه پلیس بین‌الملل تهران حمایت می‌کند و هر جا در پرونده‌ای به مشکل خوردیم، با انعکاس آن به سازمان اینترپل و ورود این سازمان از مسیر حمایت و پیگیری توانستیم با پلیس‌های دیگر کشورها به تفاهم برسیم، این تعاملات داخلی و بین‌المللی زیاد شده و نتیجه استردادهایی است که شاهدیم.
سازمان اینترپل شعاری دارد و مدام در نشست‌ها آن را تکرار و عنوان می‌کند تمام پلیس‌ها باید کمک کنند تا جهان را برای مجرمان ناامن کنیم لذا با این شعار و هدف ما عملکرد خوبی داشتیم و استردادها باعث می‌شود فضا برای مجرمان در سراسر دنیا ناامن شود.
*فرمودید که موضوعی با عنوان "مصالحه" چند وقتی است در پلیس بین‌الملل انجام می‌شود، در این رابطه نیز کمی توضیح دهید.
به غیر از بحث استرداد اتفاق دیگری با عنوان "مصالحه" روی می‌دهد؛ پس از صدور اعلان قرمز، پلیس‌ها باید فرد را شناسایی و بازداشت کنند و فرد به کشورش بازگردانده شود اما در دو سال اخیر موضوع مصالحه انجام شده و رشد چند صد برابری داشته است درحالی که این موضوع خیلی مرسوم نبود.
در بحث مصالحه، پس از اینکه فرد مطلع شد برایش اعلان قرمز صادر شده، با تماسی که از خارج با نزدیکانش می‌گیرد، از آنها می‌خواهد، رضایت شکات را جلب کنند و شاکی نیز پس از جلب رضایت، به مرجع قضائی رفته و اعلام شکایت از انصراف می‌کند، سپس بر اساس مرجع دستور قضائی مبنی بر خاتمه یافتن پرونده، اعلان قرمز متهم حذف می‌شود، ما این موضوع را با عنوان مصالحه تعریف کردیم که تعداد این پرونده‌ها نیز رو به افزایش است.
*بیشتر در پرونده‌های کلاهبرداری درخواست صدور اعلان قرمز صورت می‌گیرد؟
نمی‌توان گفت بیشتر راجع به کلاهبرداری است، ما در طی سال شاید در برخی از هفته‌ها در طول یک هفته، سه یا چهار متهم به کشور بازگردانیم و تمام این پرونده‌ها مربوط به کلاهبرداری نیست اما پرونده‌های اقتصادی و کلاهبرداری به دلیل ارزش ریالی بالا و شیوع بالاتر از موضوعات جنایی، بیشتر مورد جلب توجه قرار می‌گیرند و در بحث استرداد بیشتر نمود دارد.
* در بحث درخواست صدور اعلان قرمز فرقی ندارد که تعداد شکات چه تعداد باشد؟
خیر، تعداد شکات فرقی ندارد، اساساً درخواست صدور اعلان قرمز مبنی بر حضور فرد خارج از کشور و تشخیص قاضی محترم مبنی بر صدور اعلان قرمز است اما باید یک نکته را نیز بگویم، در بسیاری از پرونده‌ها، شکات در ابتدا کم هستند اما پس از استرداد متهم و اطلاع دیگران از این استرداد، شکات بیشتری درخواست شکایت خود را مطرح می‌کنند.
* فرآیند استرداد توسط ما نیز انجام می‌شود؟ یعنی پلیس بین‌الملل ما نیز متهمان را در کشورمان شناسایی و به کشورهای دیگر مسترد می‌کند؟
بله، این فرآیند نیز وجود دارد اما بیشتر مربوط به پرونده‌هایی همچون قتل و کمتر در پرونده‌های راجع به کلاهبرداری است و پس از شناسایی متهم و صدور حکم استرداد توسط مرجع قضائی کشورمان به پلیس بین‌الملل کشور مدنظر اعلام می‌کنیم که متهم آماده استرداد و انتقال است.
* بعضاً فرآیند توسط پلیس بین‌الملل کشورمان به صورت کامل و درخواست صدور اعلان قرمز نیز انجام می‌شود همچنین اینترپل نیز اعلان قرمز را صادر می‌کند اما متهم به کشورمان بازگردانده نمی‌شود، اشکل کار کجاست؟
بخش استرداد و بازگردانده شدن فرآیندی فقط پلیسی نیست، یعنی مجموعه دیپلماسی و قضائی کشور نیز در آن تأثیرگذار هستند، به طور مثال یک کشور می‌گوید بر اساس قوانین استرداد موجود بین آنها و مجموعه قضائی ما، این کار را می‌کنند اما امکان دارد هنوز توافق‌نامه استرداد به امضاء نرسیده باشد. گاهی اوقات تعهد داده می‌شود و مرجع قضائی نیز عنوان می‌کند که در صورت وقوع چنین اتفاق مشابهی، انتقال و استرداد صورت گیرد.
از طرفی روابط دیپلماتیک بین برخی از کشورها شاید به نحوی باشد که منجر به استرداد فرد نشده باشد کار پلیسی یعنی درخواست اعلان قرمز و شناسایی فرد انجام می‌شود اما آن کشور ممکن است به دلایل مختلف و ذکرشده، فرد را به کشورمان مسترد نکند اما اگر متهم به کشور دیگری رود، مجدداً پروسه استرداد شروع می‌شود. یک قاعده کلی در روابط بین‌الملل وجود دارد و اساتید بین‌الملل می‌گویند هر اتفاقی ممکن است هر لحظه روی دهد.
* یعنی شاید خیلی از متهمان در پروسه استرداد قرار داشته باشند اما به دلایل مختلف به کشور بازگردانده نشود؟
بله دقیقاً همینگونه است.
* حدوداً سالیانه در چند پرونده توسط پلیس بین‌الملل کشورمان، درخواست صدور اعلان قرمز می‌شود؟
استرداد توسط پلیس بین‌الملل کشورمان از ابتدای سال جاری تاکنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته حدود ۴۰۰ درصد و در سال اخیر نسبت به سال قبل آن حدود ۳۰۰ درصد افزایش داشته است به شکلی که ممکن است چند ماه ابتدایی یک سال، کل سال گذشته‌اش را پوشش دهد.
از نظر حجمی نیز پرونده‌های استرداد نسبت به گذشته قابل قیاس نیست و نمونه آن استرداد متهمان در دو پرونده با ارزش نزدیک به ۳۲ هزار میلیارد تومان بود.
* در یک سال اخیر در دو پرونده مهم در حوزه قمار و شرط‌بندی، متهمان به کشور بازگردانده شدند، آیا برای سایر متهمان پرونده‌های قمار و شرط‌بندی نیز درخواست صدور اعلان قرمز داشته‌ایم؟
بله، سایر متهمان پرونده‌های قمار و شرط‌بندی نیز اعلان قرمز دارند، تحت تعقیب هستند، در مسیر استرداد قرار دارند و به سرعت پس از قطعی شدن خدمت عموم مردم اعلام می‌شود.
*برای عوامل گروهک منافقین و گروهک‌های تروریستی نیز درخواست صدور اعلان قرمز داشته‌ایم؟
بله، آنها نیز درخواست اعلان قرمز دارند.