به گزارش مشرق اواخر هفته گذشته شاهد یکی از بزرگترین اتفاقات در عرصه دیپلماسی در دولت سیزدهم بودیم؛ دیدار رؤسای جمهور ایران و روسیه در حالی در اواخر هفته گذشته صورت گرفت که هنوز دولت سیزدهم وارد ششمین ماه فعالیت خود نشده است.
یکی از ابعاد این دیدار مذاکرات اقتصادی به خصوص در حوزه انرژی بود که مقدمات آن توسط مسئولان صنعت نفت ایران از اواسط هفته گذشته با سفر وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران به روسیه آغاز شد که در دیدار رؤسای جمهور دو کشور نیز نسبت به این موضوعات تاکید شد.
هرچند به طور مشخص هنوز اطلاعات رسمی از جزئیات مذاکرات نفتی و گازی ایران در رسانه‌های داخلی منتشر نشده است اما بر اساس اعلام مسئولان ارشد صنعت نفت ایران مذاکرات و توافقاتی در خصوص سوآپ نفت و گاز، سرمایه گذاری شرکت‌های بزرگ روسی در صنایع بالادستی نفت و گاز ایران و توسعه میادین نفتی و گازی، سرمایه گذاری در ساخت تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت وگاز، ورود روسیه به تولید و افزایش تولید فراورده‌های نفتی و گازی ایران شده است.
هرچند ایران و روسیه دو کشور همسایه محسوب می‌شوند اما از نظر انرژی نیز دارای جایگاه متمایزی در جهان هستند به طوری که رتبه‌های اول و دوم را در میزان ذخایر منابع هیدروکربوری دارا هستند به همین دلیل همکاری این دو کشور در حوزه انرژی می‌تواند موجب به رشد اقتصادی منطقه نیز شود.
کارشناسان اقتصادی معتقد هستند ایران به دلیل متصل بودن به آب‌های آزاد و همچنین روسیه به دلیل پهناوری می‌توانند در صورت همکاری در حوزه انرژی به یکی از قدرت‌های بزرگ در این حوزه در جهان تبدیل شوند. به طوری که اگر فقط این دو کشور بخواهند در صنعت گاز سرمایه گذاری مشترک کرده و دیگر موضوعات حوزه انرژی را کنار بگذارند می‌توانند به یک هاب انتقال گاز در جهان تبدیل شوند. ناگفته نماند که سه کشور روسیه، ایران و قطر به تنها ۶۰ درصد ذخایر گازی جهان را در اختیار دارند.
شاید به همین دلیل است که موضوعات اقتصادی مطرح شده در این سفر برای رسانه‌ها غربی نیز حائز اهمیت بوده تا مشخص شود ایران و روسیه دقیقاً در چه مواردی به توافق رسیده‌اند.
بررسی‌ها همکاری ایران و روسیه از یک ماه گذشته
جواد اوجی وزیر نفت کشورمان که مسئولیت اتاق مشترک ایران و روسیه را نیز برعهده دارد اعلام کرده بود از یک ماه گذشته زمینه‌های همکاری در بخش‌های مختلف از جمله انرژی با شرکت‌ها و دولتی روسی بررسی شد و از بدو ورود، نشست‌های خوبی با ریاست کمیسیون مشترک اقتصادی روسیه در حوزه‌های مختلف انرژی، راه و ترابری، جهاد کشاورزی، نیرو، مواردی که در گذشته ابهامی داشته‌اند و پروژه‌هایی که شرکت‌های روس در ایران در حال فعالیت هستند، انجام و تبادل نظر شد.
جواد اوجی با بیان اینکه در حوزه انرژی نیز در بخش بالادست، توسعه میدان‌های نفت و گاز و بخش پایین‌دست در توسعه پتروپالایشگاه‌ها و پتروشیمی و انتقال تجهیزات و فناوری که در صنعت نفت و گاز ایران راهبردی است، تصمیم‌های خوبی گرفته شد که به‌زودی این تصمیمات منجر به امضای قرارداد خواهد شد.
تدوین نقشه جامع همکاری با روسیه در موضوع انتقال فناوری و تجهیزات راهبردی
از دیگر مواردی که تیم نفت و انرژی ایران در نشست با شرکت‌های بزرگ روسیه مورد بحث و بررسی خود قرار دادند موضوع انتقال فناوری و تجهیزات راهبردی مورد نیاز صنعت نفت و گاز بود که بر اساس اعلام وزیر نفت نقشه جامع و کامل همکاری با روسیه در این زمینه تدوین شده و در اختیار این کشور قرار گرفته است که به گفته جواد اوجی این امیدواری وجود دارد که در چارچوب این نقشه به توافق و قراردادهای جدیدی منجر شود.
همکاری در زمینه توسعه ال ان جی
همانطور که در ابتدای این گزارش به آن اشاره شد ایران و روسیه به‌عنوان بزرگترین دارندگان ذخایر گاز جهان هستند اما تاکنون ایران نتوانسته است در زمینه شیوه‌های مختلف صادرات گاز ورود داشته باشد و تنها در طول سالهای گذشته از یک طریق برای صادرات گاز بهره می برده است که آن نیز صادرات از طریق خط لوله است. اما به نظر می‌رسد مذاکراتی که مسئولان ارشد صنعت نفت ایران و روسیه در این سفر داشتند تنوع بخشی به شیوه‌های صادرات گاز ایران بود. به طوری که به نظر می‌رسد پیشنهادهای خوبی در این زمینه از دو طرف ارائه شده است. ایران با توجه به زیرساخت‌های موجود آمادگی خود را برای تجارت و سوآپ گاز روسیه اعلام کرده و از سوی دیگر روس‌ها نیز ابراز تمایل کرده‌اند تا در صنعت ال ان جی و ساخت کارخانه ال ان جی در ایران وارد شوند تا بتوانند گاز را به مقاصد دور تری نیز ارسال کنند.
ایران منتظر ورود غرب و شرق نیست
کارشناسان حوزه انرژی معتقد هستند دیپلماسی ایران در طول مدت ۵ ماه گذشته از آغاز به فعالیت دولت سیزدهم تغییرات ملموسی پیدا کرده است به طوری که تنها در حوزه انرژی نشان می‌دهد ایران برای نخستین بار است که تمایل دارد هم با شرق و هم با غرب همکاری داشته باشد که این موضوع نشان دهنده آن است ایران تمام تخم مرغ‌های خود را در یک سبد نچیده است و منتظر به ثمر رسیدن مذاکرات غرب نیست.
خوب است در این گزارش اشاره شود که حتی ایران منتظر اقدام روسیه و چین نیز نماند و به محض تغییر دولت روند افزایش تولید گاز و نفت بدون ورود غربی‌ها وشرقی ها در دستور کار قرار گرفت تا جایی که به گفته آمار و اطلاعات ارائه شده از سوی مسئولان ارشد صنعت نفت ایران در کنار افزایش قابل توجه تولید نفت در طول ۵ ماه گذشته شاهد افزایش صادرات نفت و میعانات گازی نیز بودیم که جالب‌تر از همه پول فروش این محموله‌ها از طرق مختلف و نقدا وارد کشور می‌شود. با این شرایط اگر مذاکرات ایران و روسیه و چین به قرارداد تبدیل شود آنگاه باید منتظر جهش بزرگی در صنعت نفت و گاز ایران و همچنین در تجارت نفت و گاز بود.