به گزارش مشرق، بررسی رویکرد اقتصادی دولت سیزدهم نشان می‌دهد که دولتمردان عزمی جدی برای اصلاح ساختار اقتصادی و برقراری عدالت در کشور دارند.
این رویکرد دولت در حوزه انرژی نیز به منصه ظهور رسید و اصلاح قیمت گاز و برق مشترکان با تمرکز بر پرمصرف‌ها اجرایی شد.
همچنین پیشنهاد اصلاح قیمت سوخت پتروشیمی‌ها، پالایشگاه‌ها و صنایع عمده به ۱۰۰ درصد قیمت خوراک گاز پتروشیمی نیز در لایحه بودجه مطرح شد که در کمیسیون تلفیق پس از انجام اصلاحاتی به تصویب رسید.
به طور کلی رویکرد اصلاح قیمت انرژی در کشور از دو جهت حائز اهمیت است، اول افزایش منابع هدفمندی یارانه‌ها و دوم برقراری عدالت در بازتوزیع منابع کشور؛ این اصلاحات اگر با رعایت ملاحظات مربوط به طبقات پایین جامعه انجام شود می‌تواند صنایع و بخشهای مختلف را به سمت ارتقا بهره‌وری هدایت کند و از سرازیری رانت یارانه پنهان بدون هیچ منطق اقتصادی جلوگیری کند.
*مصرف سالانه ۱.۶۵ میلیارد لیتر سوخت جت در هواپیماها
در موضوع حذف یارانه پنهان با رویکرد تعریف شده، یکی از بخش‌هایی که تاکنون از تیررس اذهان عمومی خارج بوده، «یارانه پنهان سوخت هواپیما» است.
طبق آمارنامه مصرف فرآورده‌های نفتی انرژی‌زا در سال ۹۷ (آخرین آمارنامه منتشر شده)، روزانه ۴.۵ میلیون لیتر سوخت جت در کشور مصرف می‌شود. با توجه به مصرف تقریبا ثابت سوخت جت در سال‌های اخیر، می‌توان مصرف این سوخت در سال جاری را نیز عدد ثابت ۴.۵ میلیون لیتر در روز در نظر گرفت که در سال رقمی معادل ۱.۶۵ میلیارد لیتر محاسبه می‌شود.
جدول ۱- مصرف سالانه سوخت جت ( واحد: میلیون لیتر در روز)
*یارانه پنهان شرکت‌های هواپیمایی، ۲۰ هزار میلیارد تومان در سال
برای محاسبه یارانه پنهان پرداختی توسط دولت به شرکت‌های هواپیمایی کافی است اختلاف قیمت داخلی و صادراتی سوخت جت را در میزان مصرف آن (۱.۶۵ میلیارد لیتر) ضرب کنیم.
در حال حاضر نرخ سوخت جت برای هواپیماهای مسافری کشور لیتری ۶۰۰ تومان درنظر گرفته شده است. از طرفی طبق آمار رینگ صادراتی بورس انرژی (جدول ۲)، میانگین قیمت صادراتی سوخت هوایی (ATK) در سال جاری ۶۷۰ دلار بر تن بوده است که معادل لیتری ۱۳۴۰۰ تومان است.
جدول ۲- آمار رینگ صادراتی بورس انرژی
در نتیجه یارانه پنهان دولت برای هر لیتر سوخت جت (اختلاف قیمت داخلی و صادراتی)، ۱۲۸۰۰ تومان است که این رقم با توجه به مصرف سالانه معادل ۲۱ هزار میلیارد تومان محاسبه می‌شود. یعنی دولت سالانه به شرکت‌های هواپیمایی حدود ۲۰ هزار میلیارد تومان یارانه پنهان پرداخت می‌کند.
*کاهش کیفیت خدمات شرکت‌های هواپیمایی در سال‌های گذشته
اعطای یارانه پنهان نجومی به شرکت‌های هواپیمایی بدین معناست که دهک‌های بالای جامعه و تجار و افراد کثیرالسفر که از هواپیما برای سفرهای داخلی و خارجی خود استفاده می‌کنند از این یارانه پنهان برخودار می‌شوند و دهک‌های متوسط و پایین جامعه تقریبا از این یارانه ۲۰ هزار میلیارد تومانی هیچ سهمی ندارند.
مهدی هاشم‌زاده کارشناس حوزه انرژی با اشاره به غیرعادلانه بودن پرداخت یارانه سوخت به شرکت‌های هواپیمایی می‌گوید: با توجه به اینکه شرکت‌های هواپیمایی بخش عمده‌ای از سوخت مسیر برگشت را نیز از ایران با خود حمل می‌کنند، در نتیجه مسافران از مبادی فرودگاه‌های کوالالامپور، بانکوک، استانبول، دوبی، لندن، شانگهای و تفلیس نیز از یارانه سنگین ۵ الی ۱۰ میلیون تومانی برای سفر خود به مقصد ایران بهره‌مند می‌شوند.
وی اظهار داشت: با تخصیص سوخت ۶۰۰ تومانی به پروازهای مقاصد دوبی، استانبول، تفلیس و امثالهم، اساساً مزیت نسبی در گردشگری داخلی از بین‌رفته و مضمحل شده است.
هاشم‌زاده اظهار داشت: سال گذشته نیز شرکت‌های هواپیمایی نزدیک به ۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان تسهیلات کرونایی دریافت کردند. ولی نه‌تنها بهبودی در خدمت‌رسانی آنها شکل نگرفت بلکه اساساً باوجود رعایت نکردن محدودیت اعلامی از سوی ستاد ملی کرونا در خصوص کاهش ظرفیت پذیرش به حداکثر ۶۰ درصد، پذیرایی داخل پرواز نیز حذف شد.
* سوخت ارزان مشوقی برای خرید هواپیماهای با سن بالا
با وجود تصریح در اسناد بالادستی درخصوص نوسازی و بهسازی ناوگان هوایی، به دلیل ارزان بودن قیمت سوخت هواپیما در کشور ما نوسازی ناوگان هوایی اولویت شرکت‌های هواپیمایی نیست و بدین ترتیب نه تنها شرکت‌های خصوصی کاهش سن ناوگان را فاقد توجیه اقتصادی می‌دانند بلکه به سمت استفاده از هواپیماهای با سن بالا متمایل می‌شوند چون توجه نرخ سوخت وجود ندارد.
در این بین ضرورت دارد سازمان هواپیمایی کشوری و شورای عالی هواپیمایی با اتخاذ برخی سیاستگذاری صحیح در حوزه ناوگان حمل و نقل هوایی و ارتقای نظارت، گامی جهت ارتقای نوسازی ناوگان حمل و نقل هوایی بازرگانی بردارند.
پیش از این گزارش‌هایی در موضوع ضعف نظارتی مدیران سابق سازمان هواپیمایی کشوری بر شرکت‌های هواپیمایی نیز وجود داشت که در این موضوع به تفصیل پرداخته شده است.