به گزارش مشرق، آئین رونمایی و معرفی کتاب «خاطرات آیت‌الله محسن مجتهد شبستری» از تازه‌ترین منشورات مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۴ اسفندماه در حوزه علمیه آیت‌الله ایروانی برگزار شد. در این مراسم آیت‌الله علیرضا اعرافی؛ مدیر حوزه‌های علمیه کشور، حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی پورمحمدی؛ رئیس هیأت امناء و رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدهادی رحیمی صادق؛ مدیر حوزه علمیه تهران، حجت‌الاسلام والمسلمین جواد مجتهد شبستری و جمعی از طلاب و روحانیون حضور داشتند.
در ابتدای این برنامه، حجت‌الاسلام شیخ جواد مجتهد شبستری، فرزند آیت‌الله شبستری و تولیت مدرسه علمیه آیت‌الله ایروانی، ضمن تبریک حلول ماه مبارک شعبان و میلاد حضرت سیدالشهداء(ع)، گفت: امروز عزیزانی می‌خواهند ملبس به لباس مقدس روحانیت شوند؛ امیدواریم که انشالله مصباح هدایت و سفینه نجات مردم در مسیر اسلام و مسیر سیدالشهدا سلام‌الله‌علیه باشد. برنامه دیگر ما، رونمایی از کتاب خاطرات مرحوم آیت‌الله شبستری است که جا دارد بنده از همه عزیزانی که در این راستا زحمت کشیدند تشکر کنم؛ خانم عظیمی، جناب آقای میردار و خصوصا از ریاست محترم مرکز اسناد انقلاب اسلامی، جناب حجت‌الاسلام پورمحمدی که زحمت بسیاری کشیدند و امروز هم در این جلسه حضور دارند تشکر می کنم.
ضرورت مطالعه خاطرات انقلابیون و شخصیت‌های اثرگذار
وی با اشاره به اهمیت خاطرات مبارزین انقلاب افزود: کتاب‌های خاطراتی که توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر می‌شود، حقیقتا اسناد انقلاب اسلامی است. نکاتی مهم و کاربردی در این کتاب‌ها وجود دارد. گاهی که انسان از مطالعات علمی خسته می‌شود می‌تواند تورقی در این کتب کرده و از آنها استفاده کند. قطعاً در این کتاب، خاطرات ارزشمندی درج شده است. آیت‌الله مجتهد شبستری منشأ خدمات بسیاری بود و در پیام مقام معظم رهبری هم به خدمات اجتماعی وی اشاره شده است.
دو تصویر ماندگار از آیت‌الله مجتهد شبستری در تاریخ انقلاب
حجت‌الاسلام مجتهد شبستری تصریح کرد: دو قضیه، نام آیت‌الله محسن مجتهد شبستری را در تاریخ انقلاب اسلامی ماندگار کرده که یکی جریان انتخاب مقام معظم رهبری است که بیانگر بصیرت و اقدام به موقع مرحوم شبستری بود. ماجرای انتخاب رهبری بعد از حضرت امام(ره)، به سمت شورایی شدن پیش می‌رفت که آیت‌الله شبستری در حین جلسه، یادداشتی به مرحوم آقای هاشمی - که اداره جلسه را به عهده داشت - می نویسد که: «آنچه امام درباره آقای خامنه ای فرمودند را بیان کنید...» مدتی از جلسه می‌گذرد و وقتی او می‌بیند که ترتیب اثری به این یادداشت داده نشد، در صحن اجلاسیه بلند می‌شود و می‌گوید: «آقای هاشمی! قضیه‌ای که امام در مورد آقای خامنه ای فرمودند را بیان کنید.» آقای هاشمی هم آن ماجرای معروف را نقل می‌کند و جو جلسه خبرگان از «رهبری شورایی» به سمت «رهبری فردی» گرایش پیدا می‌کند. این نقش حساس و اثرگذار، در آن پیچ تاریخی، بسیار مهم بود.
وی ادامه داد: قضیه دیگر، ماجرای ۸ و ۹ دی است. حرکت مرحوم شبستری در فضای آن روز در تبریز بسیار اثرگذار بود. ۹ دی، بساط فتنه و فتنه‌گران را درهم پیچید. چندی پیش، با یکی از ائمه جمعه اصفهان دیدار داشتم. ایشان می گفت بعد از قضیه ۸ و ۹ دی سال ۸۸ در جلسه‌ای که ائمه جمعه سراسر کشور حضور داشتند، مرحوم والد شما را دیدم. همان جا خم شدم و دست ایشان را بوسیدم؛ چراکه مجاهدت ایشان در آن دوره آشوب و فتنه، باعث شد در ۹ دی، بساط فتنه‌گران در هم پیچیده شود.
«جهاد تبیین» جهادی اولی است
حجت الاسلام والمسلمین مصطفی پورمحمدی؛ دبیرعالی جامعه روحانیت مبارز و رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی در آئین رونمایی از کتاب خاطرات آیت‌الله محسن مجتهد شبستری در جمع طلاب و اساتید حوزه، ضمن تبریک اعیاد شعبانیه، گفت: الحمدالله ما متنعم به مکتب اسلام و معارف عالیه آن هستیم. رحمت بی کران الهی بر وجود مطهر پیامبر اکرم و ائمه اطهار باد. ماه شعبان ماهی سراسر از نعمات خداوند متعال است. این جلسه هم به منظور تکریم و تجلیل از علم و تحصیل و تهذیب و انجام وظیفه تبلیغ دین و در یک کلام «جهاد تبیین» که جهادی اولی هست و هم به منظور گرامیداشت یاد و نام حضرت آیت‌الله شبستری که حق بزرگی بر گردن همه ما دارند، تشکیل شده است.
وی با اشاره به رخدادهای روز جهان تصریح کرد: فضایی که این روزها در آن قرار داریم، مسائل حاد و جدی ای است که در جامعه ما وجود دارد. ما به شدت نیاز داریم که در این حوزه‌ها با یکدیگر صحبت کنیم. نیاز جدی به گفتگو، شنیدن، خواندن و تحقیق داریم. ما به شناسایی پیشینه‌مان، حوادثی که بر ما گذشته و حوادثی که این روزها در حال رخ دادن است نیاز داریم. این مسائل مهم و اساسی هستند و باید آن را تحلیل و تفسیر کنیم. به خصوص در باره فتنه ها و حوادثی که ابهامات زیادی درباره آن وجود دارد. برای شما پیشتازان عرصه روشنگری، باید مسائل به طور دقیق تحلیل شود.
نقش طلاب جوان در «جهاد تبیین»
حجت‌الاسلام والمسلمین پورمحمدی با اشاره به نقش طلاب جوان در تبیین مسائل و روشنگری افزود: ما طلاب، رسالت روشنگری در جامعه را برعهده داریم. باید فهم دقیقی از حوادث داشته باشیم. خود ما بیش از دیگران نیازمند درک شرایط و آگاهی از حوادث گذشته و درحال وقوع و حوادثی که امکان دارد در آینده رخ دهد هستیم. در این دنیای وانفسا و دوران فتنه های پی در پی و حرکت جهانی همراه با ظلم و به سمت سقوط، این مسئله‌ی مهم بیش از پیش قابل درک است. فضای این روزهای روسیه و اوکراین را ببینید. به تعبیر حضرت آقا، این رویداد حاصل «جهان متمدن» است. جاهلیت مدرن در حال اوج گیری است؛ به راحتی تن به جنگ می‌دهد و انسان‌ها را قربانی مطامع پست و رذل خود می کند. در چنین شرایطی، انسان امروز به کشتی نجات و هدایت نیاز دارد. همه‌ی انسان ها در معرض گرفتاری در این فتنه ها هستند و کمتر کسی می‌تواند از این طوفان فتنه، موفق بیرون آید و از این غرقاب نجات یابد.
بیش از اینکه به شفاعت ائمه نیازمند باشیم، به هدایتشان نیاز داریم
وی با اشاره به تعبیر «اِنَّ الْحُسین مِصباحُ الْهُدی وَ سَفینَهُ الْنِّجاة» یادآور شد: روایات متعددی برای این تعبیر عمیق داریم. روایتی از رسول الله(ص) داریم که ایشان می‌فرمایند: هنگامی که به معراج می‌رفتم در سمت راست عرش مشاهده کردم که با خط سبز این جمله نوشته شده است؛ «اِنَّ الْحُسین مِصباحُ الْهُدی وَ سَفینَهُ الْنِّجاة». ما انسان ها در همه حال به دنبال کشتی نجات هستیم که اباعبدالله(ع) و فرزندان گرامی شان کشتی نجات اند. بیش از اینکه به شفاعت این کشتی نجات نیازمند باشیم، به هدایت شان نیازمندیم؛ به راهنمایی و دستگیری فکری شان نیاز داریم؛ تا در این کوران ها و کورراه‌ها دست ما را بگیرند و بفهمیم که چه باید بکنیم. البته هدایت مقدمه و سیر به سمت شفاعت است.
جریان روحانیت، امتداد این «سفینه نجات» است
پورمحمدی با بیان اینکه جریان مقدس و ناب روحانیت امتداد این سفینه نجات است ادامه داد: خوشبختانه کشور ما و جهان تشیع متنعم به جریان زلال روحانیت است. از مراجع گرانقدر، علما، فضلا، خطبا تا طلاب عزیز، در این مسیر مشغول جهادند. حضرت اباعبدالله(ع) پیشتاز همه ماست و ما متأسی به وجود او هستیم و در تبعیت و پیروی از ایشان در این مسیر گام برمی داریم.
در پاسداشت «عالم مجاهد»
وی افزود: مرحوم آیت‌الله شبستری یکی از محصولات این مکتب و این مدرسه است. ایشان در سال ۱۳۳۲ به قم آمدند و از سال ۱۳۵۳ اقامت دائم در تهران داشتند. دوران تحصیل و تهذیب و مراتب حوزوی ایشان مشخص است و من در این مورد وقت شما را نمی‌گیرم. در کتابی که دوستان ما در مرکز اسناد انقلاب اسلامی جمع‌آوری کرده اند، گوشه‌هایی از زندگانی ایشان آمده است و امیدوارم مورد استفاده عزیزان قرار بگیرد.
حجت‌الاسلام پورمحمدی با اشاره به ویژگی‌ها و خصوصیات مرحوم مجتهد شبستری گفت: ایشان وظیفه‌شناس، متعهد و انسانی فاضل بودند. هنگامی که ما در مدرسه حقانی درس می‌خواندیم، ایشان در آنجا تدریس می‌کردند و از فضلای خوش بیان و خوش قریحه بودند؛ از مدرسین فاضل بودند. وقتی مؤمنین به سراغ ایشان آمدند و آن مرحوم احساس تکلیف کردند، فضای درس و بحث قم را ترک کردند و به تهران آمدند. دل کندن از فضای طلبگی قم خیلی سخت است، اما آقای مجتهد شبستری به واسطه تکلیفی که داشتند این کار دشوار را انجام دادند.
هجرتی که سرآغاز انجام یک رسالت بزرگ بود
رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی با اشاره به مجاهدت‌های آیت‌الله مجتهد شبستری در سنگر تبلیغ اظهار کرد: ایشان با هجرت، رسالت تبلیغ خود را انجام دادند. بعد از هجرت به تهران، به یک مسجد و مدرسه بسنده نکردند، بلکه درگیر مسائل سیاسی-اجتماعی جامعه شدند و به‌عنوان یک «عالم مجاهد»، حضور فعالی در عرصه های مختلف داشتند.
دبیر عالی جامعه روحانیت مبارز ادامه داد: بعد از اینکه جامعه روحانیت مبارز فعالیت خود را در سال ۱۳۵۶ علنی کرد، مرحوم آقای شبستری جزو پایه‌های اصلی این جریان بودند و تا هفته آخری که منجر به رحلت ایشان شد، این بزرگوار در جلسات جامعه روحانیت مبارز حضور داشتند. بسیار منضبط بودند. در دوران کرونا با اینکه شرایط سنی و جسمی‌شان مساعد نبود و بیماری داشتند معمولا منظم‌ترین فرد حاضر در جلسات بودند. بسیار وقت‌شناس بودند و در جلسات مسائل را به‌صورت جدی پیگیری می‌کردند. آن مرحوم چهار دوره نمایندگی مجلس و همه ادوار خبرگان را در کارنامه خود داشتند. در جلسه خبرگان که منجر به انتخاب حضرت آقا به رهبری شد، بسیار فعال بودند. ما در مرکز اسناد، مشروح مذاکرات اجلاسیه خبرگان در ۱۴ خرداد ۶۸ را به همراه مصاحبه‌های مجدد با اعضاء که یکی از این بزرگواران آقای شبستری بود، تحت عنوان «سند انتخاب» منتشر کرده‌ایم.
وی با اشاره به مجاهدت‌های آیت‌الله شبستری در تبریز تصریح کرد: ایشان در تبریز هم منشأ خیر و برکت بودند. فعالیت‌های علمی، فرهنگی و تبلیغی ایشان زبانزد بود. آثار عظیمی که ایشان در مصلی تبریز و مسجد کبود برجای گذاشتند کاری بزرگ بود. انسان باید از نزدیک این آثار را ببیند تا متوجه عظمت آن شود.
پورمحمدی با بیان اینکه «مرحوم آقای شبستری در مجمع جهانی اهل بیت نیز عنصری فعال و اثرگذار بودند» گفت: ایشان بعدها به عنوان ریاست شورای این مجمع انتخاب شدند. همچنین به عنوان قائم مقام رئیس جامعه روحانیت مبارز تا آخرین لحظه، فعالیت های اثرگذاری داشتند. بخشی از باقیات و صالحات ایشان، همین مدرسه شریف آیت‌الله ایروانی است. محصول این مدرسه شریف شما طلاب بزرگوار هستید که امیدوارم ادامه دهنده راه این عزیز و دیگر بزرگواران باشید.
مسئولیت سنگین روحانیت در جامعه امروز
حجت‌الاسلام پورمحمدی با اشاره به نقش روحانیت در بزنگاه‌های تاریخی بیان کرد: همانطور که اشاره شد، این جریان ناب شیعی در امتداد حرکت اهل بیت(ع) است. امروز دنیا به شدت به این جریان معنوی احتیاج دارد. در این وانفسای بی هویتی انسان و به مسلخ رفتن همه ارزش‌های انسانی، انسانیت معاصر به چراغ هدایت نیاز دارد؛ به سفینه نجات نیاز دارد. این رسالت بر عهده من و شما دوستان بزرگوار است. ما باید نقش خودمان را خوب ببینیم و خوب بیابیم. الحمدالله انقلاب اسلامی این مشعل را در جهان شعله ور کرده است. مسئولیت ما خیلی سنگین است. از پیروزی انقلاب تا به امروز ۴۳ سال می‌گذرد. هر روزمان در این مدت سخت بوده؛ روزی را نداشتیم که بگوییم آرامش در آن روز برقرار بوده است. امروز خیلی سخت تر از گذشته است. امروز مسئولیت خیلی سنگین تر از گذشته است. امروز احساس نیاز خیلی بیشتر است. امروز دشمن ما را بیش از پیش شناخته است.
رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی، با اشاره به نقش تاریخی روحانیت در ماجرای رژی، اظهار کرد: می‌گویند وقتی مرحوم میرزای شیرازی فتوای تحریم تنباکو را دادند، گریه کردند و گفتند: اینان تا به امروز نمی‌دانستند قدرت مرجعیت شیعی چه قدر است؛ امروز قدرت مرجعیت و رهبری دینی را شناختند.
وی ادامه داد: دنیای امروز هم قدرت معارف اهل بیت(ع) را فهمیده است؛ قدرت اسلام ناب را فهمیده و شناخته است. قدرت فرهنگ عاشورایی و حسینی، قدرت تربیت فاطمی و قدرت مدیرت مهدوی را شناخته و فهمیده که این قدرت ها قادرند چه اتفاقی را رقم بزنند. امروز دنیا فهمیده که چگونه می توان قدرت نرم تولید کرد. دنیای امروز دنیای قدرت نرم است. سربازان، افسران و سرداران قدرت نرم امروز، شما جوانان روحانی و انقلابی هستید. رسالت سنگینی دارید. حضرت آقا هم که فرمودند: «جهاد تبیین». در مسیر تبیین، فحش خوردن، کتک خوردن، سختی و مشقت و دردسر وجود دارد. اقتضای جهاد این سختی ها و این تهدیدات است. امیدواریم که ما طلاب به لطف اباعبدالله الحسین(ع) رسالت خود را بیابیم و بفهمیم. انشاءالله که این محصول فرهنگ اهل بیت(ع) که نظام مقدس اسلامی است، تسلیم صاحب اصلی اش کنیم و خودمان و مردممان و دیگر ملت‌ها را از این چشمه زلال سیراب نمائیم.
ضرورت فهم تاریخ
حجت‌الاسلام پورمحمدی ادامه داد: ما روحانیت، غیر از آنچه که به‌عنوان معارف، از کتاب و اهل بیت و سنت به دستمان رسیده و وظیفه نشر آن را داریم، وظایف دیگری را نیز عهده‌دار هستیم. برای اینکه انسان روز باشیم و لسان قوم بدانیم، باید زمانه و مخاطب مان را بشناسیم. باید بدانیم که میدان عملیات مان چه میدانی است. باید شرایط میدان را درک کنیم. یکی از مهم‌ترین نکاتی که به درک شرایط کمک می‌کند، فهم تاریخ است. باید تاریخ را خوب بشناسیم.
لزوم تدریس تاریخ در حوزه‌های علمیه
رئیس مرکز اسناد انقلاب اسلامی گفت: با توجه به مسئولیتی که بنده برعهده داشته و مختصری با تاریخ سروکار دارم به این نتیجه رسیده‌ام که ما طلاب به اندازه کافی با تاریخ مأنوس نیستیم. چه تاریخ پیشنیان، چه تاریخ انبیاء، چه تاریخ اسلام و چه تاریخ معاصر و تاریخ سرزمین‌مان. حوادثی که بر کشور ما گذشته است اتفاقاتی است که امروز در حال تکرار شدن است. اگر تاریخ را خوب بفهمیم و بازیگران تاریخ را بشناسیم، می‌فهمیم که این اتفاقات در طول تاریخ بارها تکرار شده است. اگر تاریخ را بدانیم، از اشتباهات گذشتگان اجتناب می‌کنیم. من از بزرگواران می‌خواهم که مطالعه تاریخ را در متن آموزش حوزوی قرار دهند. اگر تاریخ متن آموزش حوزوی باشد، راهنمای زندگی خواهد بود. شما به خود قرآن هم که مراجعه کنید بخش بزرگی از این کتاب شامل تاریخ است.
حجت‌الاسلام پورمحمدی در بخش پایانی سخنان خود اظهار کرد: خدمت حضرت آیت‌الله اعرافی که در جلسه حضور دارند عرض می‌کنم که دو نکته مشکل اساسی ماست: یکی آشنایی کم با قرآن و دیگری آشنایی کم با تاریخ. امروز ما در این دو زمینه مشکل داریم. نقل شده که مرحوم علامه طباطبایی فرمودند: یک طلبه می‌تواند کفایتین را تمام کند و به یک آیه قرآن هم نیاز نداشته باشد. امیدواریم شما طلاب جوان و بزرگوار از عیب‌ها و کاستی‌ها و نواقص ما درس بگیرید و شما مردان امروز و مردان فرداها باشید؛ برای انسان‌هایی که سخت نیازمند راهنمایی های شما هستند. حضور بنده در این جلسه توفیقی بود که خدمت شما بزرگواران برسم و عرض تبریک اعیاد شعبانیه را داشته باشم و یادی از مرحوم آیت‌الله شبستری و خدمات و زحماتشان کنم. در آخر هم مجددا از دست اندرکاران برگزاری این برنامه سپاسگزاری می‌کنم.
لزوم خودسازی و پالایندگی درون
آخرین سخنران این مراسم، آیت‌الله علیرضا اعرافی بود. مدیر حوزه‌های علمیه ضمن تبریک ایام مبارک شعبان، گفت: رسالت ما و شما طلاب عزیز، خودسازی، بهسازی، پایش و پالایندگی درون است. درواقع سخت‌ترین مدیریت، مدیریت درون است و این از شگفتی‌های هستی است که با وجود این همه مدیریت در کارها، اما در مدیریت درون کم می‌آوریم و بسیاری از مشکلات ما به مدیریت خود برمی‌گردد. مدیریت ظاهری و برون راحت‌تر است. انسان به خود بسیار نزدیک است اما به یک معنا از خود بسیار دوریم. یعنی نزدیک‌ترین گوهر به ما، خود ما هستیم؛ اما با یک نگاه، دورترین به ما، خود ما هستیم. لحظات گذشته، دیشب، دیروز، پارسال و عمر گذشته خود را ورق بزنیم و ببینیم چقدر دنیای درون خودمان را پاییدیم و چقدر مراقب درونمان بوده‌ایم.
توصیه ویژه آیت‌الله موسس
وی ادامه داد: پیش از پیروزی انقلاب، مرحوم آیت‌الله اراکی در مسجد امام حسن عسکری(ع) در قم اقامه نماز می‌فرمودند. من هم گاهی شرکت می‌کردم. ایشان می‌فرمودند: استاد ما شیخ عبدالکریم موسس حوزه علمیه قم می‌فرمودند: نگهبان قلبتان باشید و در دروازه قلبتان بایستید و ببینید چه چیزی وارد می‌شود و مراقب آن باشید. اولین وظیفه ما و شما مواظبت عالم باطن و مدیریت قلبمان است و باید این را در صدر کارهایمان قرار دهیم.
پایه‌های علمی، دانشی و معرفتی حوزه، پایه‌هایی استوار است
مدیر حوزه‌های علمیه درباره ضرورت اهتمام طلاب به رشد علمی و تقویت مبانی اندیشه‌ای، بیان کرد: حوزه ما، حوزه دانش‌بنیان و علم محور در تاریخ خود بوده و افتخارهای زیادی داشته است. شاید فراز و فرود داشته، کم و زیاد داشته و احیاناً نواقصی هم داشته است، اما ذات حوزه، علمی، دانشی و معرفتی است. حفظ و ساده‌خوانی و ساده‌اندیشی، نباید در حوزه باشد؛ حوزه جای علم و معرفت است. گاهی دوستان به خصوص آن‌هایی که تحصیلات بالاتری دارند وارد حوزه می‌شوند و تصویری از علامه و امام و شهید بهشتی و شهید مطهری دارند و در چرخه ادبیات می‌افتند و می‌گویند این مطلبی که من می‌خواستم، با این چه نسبتی دارد؟ البته ما کاملاً معتقد به تنوع رشته‌ها و پایه‌های مختلف هستیم، اما این نکته را فراموش نکنید که همه قله‌های بزرگ، از این مسیر علمی عبور کردند؛ یعنی ادبیات و منطق و بیان و اصول و فقه و لغت و فلسفه پایه‌های معرفتی، دانشی و عقلی شماست؛ حتی ما وقتی از حوزه‌ها انتقاد می‌کنیم - که انتقادهای زیادی هم به آن وارد است - باید بدانیم که پایه‌های علمی، دانشی و معرفتی حوزه، پایه‌های محکم و استوار و البته قابل اصلاح و تکمیل است.
تأکید رهبر معظم انقلاب به توجه به تاریخ
مدیر حوزه‌های علمیه کشور ادامه داد: نکته دیگر، هویت‌های تاریخی حوزه است. ما به تاریخ، کم توجه می‌کنیم. من به مراتب خدمت حضرت آقا رسیده ام و تمام این جلسات را هم ثبت و ضبط کرده‌ام؛ شاید بیش از ده بار فرمودند: تاریخ! هم به تاریخ جهان، هم به تاریخ ایران، هم به تاریخ انقلاب، هم به تاریخ حوزه و هم به تاریخ علم بپردازید. م‌اماین نکته‌ای است که ما کم به آن پرداخته‌ایم. حوزه ما، یک تاریخ هزارساله دارد و یک نهال تازه نیست. ما تکیه بر تاریخی داده ایم که بیش از هزار سال سابقه دارد و شما امروز به درخت تنومندی تکیه داده‌اید که ریشه در اعماق تاریخ دارد. تمام علوم در حوزه‌های ما وجود داشته است. ریشه تاریخی را مهم بشماریم و تاریخ حوزه را خوب بشناسیم.
نقش «تاریخ» در هویت‌سازی
آیت‌الله اعرافی با بیان اینکه با کمک تاریخ است که ما هویت و معنا پیدا می‌کنیم، گفت: هویت روحانی و حوزوی، هویت گرانبهایی است که باید راه آن را پیدا کنیم. راه آن، علم و دانش از یک سو، سنن اخلاقی و آداب دینی از سوی دیگر و راه مهم دیگر، از طریق تاریخ است که حتماً باید به آن توجه شود.
اشاره‌ای به نقش اثرگذار آیت الله شهید صدر در تاریخ معاصر
آیت‌الله اعرافی با اشاره به نقش اثرگذار شهید صدر در تاریخ معاصر بیان کرد: در همین تاریخ معاصر، شما شهید صدر را ببینید؛ قبل از اینکه به سن ۵۰ سال برسد شهید شد؛ نابغه بزرگ عالم معاصر بود؛ شما همین را مطالعه کنید و ببینید چه توان و چه روحی به شما می‌بخشد. دو قصه از ایشان نقل می‌کنم؛ شخصا با ایشان خیلی مأنوس هستم، هرچند ایشان را ندیده‌ام اما از نوجوانی همیشه با شهید صدر زندگی کرده‌ام. در داخل ماشین، وقتی مشغول آمد و رفت بودم، در مسیر، نوارهای درس ایشان را گوش می کردم. درس اخلاق ایشان، تقریبا نیم ساعت، سه ربع، و به زبان عربی خیلی شیرین بود که من آن دروس را حفظ بودم؛ درس آخری که ایشان قبل از شهادتشان گفتند که با مباحث قرآنی همراه است، درس اخلاق عجیبی است.
تعبیر جالب شهید صدر، یک روز بعد از پیروزی انقلاب
مدیر حوزه‌های علمیه ادامه داد: آقای تسخیری و دیگران نقل کرده‌اند که صبح ۲۳ بهمن ۵۷ وقتی به درس می رفتیم، دیدم شهید صدر از سمت صحن به سمت محل درس می‌آید؛ چهره ای برافروخته و شاداب و با نشاط داشت. پرسیدم: امروز درس هست یا نیست؟ ایشان گفت: بله. و در جلسه درس فرمود: «می‌دانید دیروز چه اتفاقی به دست ملت ایران و امام خمینی رقم خورد؟ اتفاقی که آمال انبیاء بود. در طول تاریخ، همه انبیاء و اولیاء الهی درصدد برافراشتن پرچم نظام الهی بودند؛ آنچه دیروز در ایران رقم خورد، آمال انبیاء و اولیاء الهی بود.» شهید صدر کل بحث درس آن روز را در رابطه با انقلاب اسلامی صحبت کرد.
پیغام صدام به شهید صدر چه بود؟
وی با اشاره به شهادت شهید آیت‌الله صدر افزود: قصه شهادتشان هم که نقل شده است؛ در چند کتاب نقل شده است اما من با یک واسطه بسیار نزدیک از شخصی که در ایام محاصره منزل شهید، در کنار ایشان بود نقل می کنم. آن شخص می گفت در دوره‌ای که منزل شهید صدر در محاصره بود، پیکی از طرف صدام آمد و گفت: صدام پیام رسانده که من چهار شرط برای تو دارم، اگر به این چهار شرط عمل و آن شروط را قبول کنی، همه امکانات تبلیغی را برایت فراهم می کنم و تو مرجع رسمی عراق خواهی بود. شهید صدر قبول نمی‌کند و می‌گوید من تسلیم نمی‌شوم. بار دوم، پیک صدام آمد؛ همان صدامی که وحشی بود و مثل او در تاریخ کم است، گفت: صدام گفته یک شرط را کوتاه آمدم؛ سه شرط دیگر را بپذیر. شهید صدر در تنهایی و محاصره و در آن سختی‌های عجیب، بازهم قبول نکرد. بار سوم پیک آمد و گفت صدام گفته که من از دو مورد کوتاه می‌آیم؛ دو مورد دیگر را بپذیر. پاسخ شهید صدر باز هم منفی بود. آخرین بار، فرستاده صدام گفت که صدام از سه شرط کوتاه آمده، اما یک شرط که قابل عقب نشینی نیست را بپذیر؛ آن شرط این است که از آیت الله خمینی و انقلاب ایران سخنی نگویی و رابطه خود را با آنها قطع کنی. هرچند شهید صدر شاگرد امام هم نبود، ولی با پدیدار شدن امواج انقلاب، می‌بیند که همه آمال الهی و توحیدی در حرکت امام جمع شده است. شهید صدر به فرستاده صدام می‌گوید: «اگر این شرط را قبول نکنم چه؟» پیک صدام می‌گوید: این دیگر قابل برگشت نیست و مخالفتش مساوی با اعدام توست. شخص راوی که در گوشه ای از منزل بود می گوید: دیدم آقای صدر با قبا نشسته و عبایش روی زمین بود. بلند شد و عبا را بر دوش انداخت و گفت: من آماده‌ام، برویم.
آیت‌الله اعرافی با اشاره به علاقه شهید صدر به امام و انقلاب تصریح کرد: این مرجع بزرگ در آن تراز که در امام خمینی ذوب بود، آدم عادی نیست؛ فقه او، فلسفه او، کلام او، همه زبانزد است. کسی که جهان اسلام را تکان داد و امت اسلام را در برابر امواج توفنده مارکسیسم، لیبرالیسم و اقتصادهای غربی و وارداتی صیانت و بیمه کرد. این آدم می‌گوید من سربازی هستم برای امام و می‌گوید من آماده اعدامم. شرایط اعدام ایشان هم با توجه به گفته‌هایی که نقل می‌کنند خیلی عجیب است؛ سر ایشان را با مته سوراخ کردند. خواهرشان هم همینطور؛ اینها قربانیان انقلاب اسلامی هستند.
وی افزود: حوزه امروز هنوز با آن حوزه تراز امت و تمدن و انقلاب اسلامی فاصله دارد. ما سرمایه‌های بزرگی داریم ولی راه درازی در پیش رو است. این مسیر زیر پای شماست. شما نسل آینده‌ای هستید که باید حوزه علوم اسلامی، دانش‌های اسلامی، معارف الهی، نظریات سازنده اسلامی، را استخراج و تبیین کنید؛ پرچم‌دار شوید؛ همانطور که بزرگان ما اینطور بودند. امیدواریم که خداوند به همه ما توفیق سربازی اسلام و انقلاب اسلامی را عنایت بفرمایید. مدیریت حوزه با کمال تواضع و فروتنی و در پرتو هدایت‌ها و رهنمودهای رهبری معظم و مراجع با همه اشکالات، کندی‌ها و سختی‌ها و موانع با صاحب حوزه و حضرت ولیعصر میثاق دارد که بر سر بازسازی و پالایندگی حوزه بایستد و به فضل خدا در این مسیر استوار بماند. هزار عیب داریم اما بر سر این پیمان قاطع ایستاده‌ایم و انشالله خداوند به همه شما توفیق پیمودن این مسیر نورانی و تحمل سختی‌های کار روحانیت را در عصر جدید عنایت کند. ما طلبه های قبل از انقلاب هستیم. خیلی سختی کشیده ایم. قبل از انقلاب در قم، هر روز که از کلاس درس بیرون می‌آمدیم، احتمال دستگیری بود؛ بزرگان ما را می‌گرفتند و شکنجه می کردند ولی سختی‌های امروز شکلی دیگر است و رسالت‌ها هم سخت‌تر است و انسان های بزرگی می‌خواهد.
در پایان این مراسم، ضمن رونمایی از کتاب «خاطرات آیت الله محسن مجتهد شبستری»، مراسم عمامه‌گذاری طلاب نیز برگزار شد.
کتاب «خاطرات آیت الله محسن مجتهد شبستری» مشتمل بر خاطرات ایشان از دوران پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تا وقایع و حوادث سال‌های پس از انقلاب است.انتخاب و عزل قائم مقام رهبری، پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و انتخاب رهبری از فرازهای مهم این کتاب محسوب می‌شود. این کتاب که در آستانه «یکصدمین سال بازتاسیس حوزه علمیه قم» منتشر شده، فرازهایی درباره حوزه قم، اساتید حوزه، جامعه مدرسین و ... را دربرمی‌گیرد.