به گزارش مشرق، شهر توریستی آنتالیای ترکیه امروز میزبان یک نشست مهم بود. نشست سه‌جانبه وزیران امور خارجه ترکیه، روسیه و اوکراین.
در این دیدار، دولت اردوغان، میزبان و میانجی بود و مولود چاووش‌اوغلو، سرگئی لاوروف و دیمیتری کولبا وزرای امور خارجه ترکیه، روسیه و اوکراین گرد هم آمدند تا راهی برای پایان دادن به جنگ پیدا شود.
روزنامه حریت ترکیه امروز در تیتر نخست خود نوشت: «جهان منتظر است تا خبر خوشی از آنتالیا دریافت کند.» اما دیری نپایید که این نشست، بدون آن که به نتیجه روشنی برسد خاتمه یافت.
به عبارتی دیگر، نشست سه جانبه وزاری امور خارجه روسیه، اوکراین و ترکیه به فرجام رضایت بخشی دست نیافت اما چاووش اوغلو اعلام کرد که آنکارا به تلاش برای برقراری صلح ادامه می دهد.
چرا آنتالیا؟
مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه از موسسین حزب عدالت و توسعه است و از همان روز نخست تاسیس حزب در کنار اردوغان بوده است.
او در یک مصاحبه گفته است: «پدر من زمانی شهردار یک شهر کوچک بود. او کار چندانی به گرایش سیاسی من نداشت. اما پس از سال 2000 میلادی و در اثنای تاسیس حزب عدالت و توسعه به من توصیه کرد: به اردوغان بپیوند و سعی کن همواره در حزب او بمانی. من توصیه پدرم را هیچگاه از یاد نبرده ام.»
پدر چاووش اوغلو بعدها سیاست و کار اجرایی را رها کرد و حالا در یکی از مناطق خوش آب و هوای اطراف زادگاه خود آنتالیا، به کار کشاورزی و دامپروری مشغول است.
چاووش اوغلو هم که به دنبال آن بوده تا مزیت و امتیاز ویژه ای برای هم استان های خود دست و پا کند، موسسه ای را به نام بنیاد دیپلماسی بنیان گذاشته که سالهاست در آنتالیا کار می کند و قرار است این مرکز، در کنار آنکارا و استانبول، به عنوان یک قطب مهم دیپلماسی سیاسی و اقتصادی، فعالیت کند.
این بار که قرار بود نشست گسترده آنتالیا برگزار شود، از چندین ماه قبل، لابی و دیدارهای لازم انجام شد تا رئیس رژیم صهیونیستی هم به ترکیه بیاید. در عین حال، جنگ اوکراین هم زمینه دیگری فراهم آورد تا نشست آنتالیا ضریب اهمیت و اعتبار بیشتری پیدا کند و تیم اردوغان از همان روز نخست به دنبال این افتاد که هر جوری شده یا پوتین و زلنسکی را به استانبول بکشاند و یا این که دست کم، وزرای امور خارجه روسیه و اوکراین به آنتالیا سفر کنند و به غنا و اهمیت دیپلماتیک این نشست بیفزایند.
در نتیجه می توان گفت، حتی با وجود آن که خبری از آتش بس و توافق نبود، ترکیه به نوعی در این بازی برنده شد و توانست نام خود را به عنوان یک طرف میانجی، بر سر زبان ها بیندازد.
لاوروف چه گفت؟
خبرگزاری رسمی آناتولی ترکیه که منعکس کننده خواسته ها و مواضع سیاسی دولت اردوغان و حزب عدالت و توسعه است، در ترجمه و انتشار سخنان سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه، از این عبارت استفاده کرده است:«نمی‌خواهیم از روند مذاکرات واقعی سوء استفاده شود. امروز متوجه شدیم که هیچ چیزی نمی‌تواند جایگزینی برای مذاکره باشد. ما همیشه تائید کردیم که پیشنهادمان برای باز کردن کریدورهای بشردوستانه همچنان پابرجاست. مردم اوکراین با مشکلات زیادی روبرو هستند. امیدواریم این بحران را پشت سر گذاشته و همه طرف‌ها با هوشیاری از این بحران عبور کنند.»
اما رسانه های دولتی روسیه، سخنان لاوروف را به این شکل منعکس کرده اند:«گفتگوهای طرفین در بلاروس مسیر اصلی بوده و جایگزینی ندارد و مسکو طرفدار هرگونه تماس برای حل بحران اوکراین است. ما نمی خواهیم صحبت ها روی کاغذ بماند، ما یک راه حل می خواهیم.»
سخنان لاوروف در مورد اهمیت مذاکرات در بلاروس، نوعی متلک و کنایه در مورد اصرار ترکیه بر بها دادن به مذاکرات آنتالیا است.
لاوروف در ادامه افزوده است:«ما موضوع ارسال تسلیحات به اوکراین از خارج از کشور را اقدامی خطرناک می دانیم. اتحادیه اروپا تمام اصول و ارزش های خود را زیر پا گذاشته و از این طریق ورود سلاح های مرگبار به اوکراین را تشویق می کند. هزاران راکت انداز به کشور آورده می شود. تروریست ها از آنها استفاده می کنند. ما هیچ قصدی برای اشغال مکان دیگری نداریم. ما سال‌ها هشدار داده‌ایم، پیشنهادهایی داده‌ایم، پوتین نظرات خود را در این زمینه با جزئیات بیان کرده است. پوتین از دیدار با زلنسکی اجتناب نمی کند. ما نمی‌خواهیم این تماس‌ها صرفاً در حد گفتگو برای گفتگو باشد.»
دمیترو کولبا، وزیر خارجه اوکراین نیز در یک نشست خبری گفت:«پذیرفتم که دوباره در چنین نشستی (مانند آنتالیا) ملاقات کنم. همچنین اگر نیاز به جستجوی راه‌حلی باشد، دوباره دیدار و مذاکره کنم. از چاووش‌اوغلو تشکر می‌کنم. او موفق به گردهم آوردن ما شد. لاوروف هیچ تعهدی در مورد کریدور انسانی نداده است؛ ما نمی‌توانیم به جنگ پایان دهیم. تا وقتی که کشور و دولت متخاصم مایل به این‌کار نباشد، موفق به پایان دادن به جنگ نخواهیم شد. زمانی که طرف روسی آماده دیدار باشد، من نیز دیدار را خواهم پذیرفت. من به عنوان وزیر امور خارجه و مقامی که اختیار تصمیم‌گیری دارد، به آنتالیا آمدم. اما لاوروف صرفاً برای شنیدن به اینجا آمده بود.»
چرا میانجی گیری ترکیه نتیجه نداد؟
اقدام مهم و ارزشمندی همچون میانجی گری، در دیپلماسی و روابط بین المل، از جایگاه و اهمیت بالایی برخوردار است و ترکیه نیز بارها در صحنه هایی همچون قره باغ، فلسطین، لیبی و چندین مورد دیگر، نشان داده که تمایل دارد به عنوان یک میانجی فعال و پویا حضور داشته باشد.
اما سوال اینجاست: آیا ترکیه برای پایان دادن به تنش و درگیری و اعلام آتش بس در اوکراین، ایده، برنامه، پیشنهاد و نقشه راه خاصی بر روی میز گذاشت؟ شواهد نشان می دهد که پاسخ منفی است و آنکارا، پیشنهاد خاصی ارائه نداده است.
واقعیت این است که نفس تلاش ترکیه برای فراخواندن هر دو طرف درگیر به آنتالیا، ارزشمند و شایان توجه بود. اما ابتکار عمل و ایده هوشمندانه و ابتکاری خاصی ارائه نشد و شواهد نشان می دهد که دستگاه دیپلماسی ترکیه، دست کم در مقطع کنونی به دنبال این بوده که تمایل خود را برای تداوم سیاست میانجیگری به نمایش بگذارد.
حال باید دید آیا در روزهای آتی، تداوم تماس های تلفنی اردوغان با پوتین، زلنسکی و دیگر رهبران جهان، نتیجه تازه ای به بار می آورد یا خیر.