به گزارش مشرق، ۳ ماه از سال ۲۰۲۲ میلادی سپری شده و ترکیه همچنان در شرایط سخت و دشواری است. گویی برای حزب عدالت و توسعه و رهبر این حزب یعنی رجب طیب اردوغان، زمان به سرعت درحال سپری شدن است.
اگر چه تا انتخابات سال ۲۰۲۳ میلادی، نزدیک به ۱۵ ماه باقی مانده، اما برای کشوری که همواره در فضای رقابتی و تنش حزبی به سر می برد، فرصتی چندان طولانی نیست. به ویژه برای دولت مستقر که از بسیاری جهات دچار مشکل شده و بخش قابل توجهی از پایگاه اجتماعی و آرای خود را از دست داده است.
حالا حزب اردوغان، علاوه بر بحران مصیبت بار اقتصادی، با مشکل دیگری روبرو است. مشکلی که می توان نام آن را یک کاسه شدن بی سابقه آرای احزاب مخالف دانست.
سابق بر این، مخالفین اردوغان دارای نقاط اشتراک چندانی نبودند و به خاطر سناریوی ساده ای به نام تفرقه و سرشکن شدن آراء، تداوم پیروزی های حزب عدالت و توسعه، چندان دشوار نبود. اما به جرات می توان گفت، برای نخستین بار است که ۶ حزب سیاسی ترکیه با وجود تفاوت جدی در مواضع و رویکردهای سیاسی، صرفاً با هدف مشترکی به نام ضرورت کنار زدن اردوغان از صحنه قدرت، زیر یک سقف گرد هم آمده اند.
سران این حزب، دیروز هم یک بار دیگر گرد هم آمده و عزم راسخ خود را برای مبارزه مشترک علیه اردوغان و باغچلی، اعلام کردند.
حزب حاکم ترکیه وانمود می کند که تشکیل ائتلاف گسترده مخالفین را جدی نگرفته اما واقعیت این است که نشست های مداوم این احزاب، اردوغان و باغچلی را به هول ولا انداخته است.
مخالفین اردوغان، کار گروهی برای صیانت از آراء و حفظ امنیت انتخابات تشکیل داده و در مورد اقتصاد نیز چنین دیدگاهی دارند: «بحران اقتصادی عمیق ترکیه را ارزیابی کردیم. سیاست‌های خودسرانه، نابخردانه، غیرعلمی و بی توجهی به اصل مشورت، منجر به هزینه‌های سنگین زندگی، بیکاری و فقر شده و آسیب‌پذیری‌های اقتصادی به طور جدی افزایش یافته است.»
همچنین این بخش از بیانیه مخالفین اردوغان، توجه رسانه های ترکیه را به خود جلب کرده است: «ما به عنوان ۶ حزب سیاسی که جامعه را در گسترده‌ترین طیف نمایندگی می‌کنند، با آگاهی در مورد گذار از نظام ریاستی به نظام پارلمانی تقویت‌شده به توافق کامل رسیده‌ایم. کارگروهی را به عنوان بخشی از نقشه راه برای گذار به نظام پارلمانی تقویت شده تشکیل دادیم. تحولات سیاسی یک ماه گذشته را مورد ارزیابی قرار دادیم و در این زمینه در مورد پیشنهاد قانون انتخابات که هدف آن بر هم زدن وحدت ما بود، تبادل نظر کردیم. ما می خواهیم ملت ما بداند که وحدت ما بر اساس اصول دموکراتیک تحت تأثیر چنین تلاش های مهندسی سیاسی قرار نخواهد گرفت.»
بیانیه رهبران ۶ حزب مخالف اردوغان، ضمن تاکید بر ضرورت برچیدن نظام ریاستی، نقبی نیز به سیاست خارجی زده و چنین آمده است:«جنگ روسیه و اوکراین را نیز مورد بحث قرار دادیم. همان جنگی که حالا به یک بحران عمیق بین المللی منجر شده است. با حمله فدراسیون روسیه به تمامیت ارضی اوکراین که نقض قوانین بین المللی است، ثبات و صلح در منطقه ما به خطر افتاده است. این بحران یک بار دیگر اهمیت یک سیاست خارجی منطقی و منسجم را که منافع استراتژیک میان مدت و بلندمدت کشورمان را در نظر بگیرد، به ما نشان داد. ما مصمم هستیم که ترکیه را از روزهای سیاه خارج کنیم. امید و اعتقاد ما به آینده بسیار بزرگتر از مشکلات ترکیه است. یادداشت تفاهم سیستم پارلمانی تقویت شده ما و همکاری مستمر ما، امید و باور ملت ما را به آینده افزایش داده است. هدف ما این است که با مشورت، به مشکلات عمیق خود پایان دهیم و هر یک از شهروندان خود را به سطح زندگی و رفاه در خور شأن انسانی برسانیم.»
جمع اضداد علیه اردوغان
۶ رهبر احزاب مخالف اردوغان که دست کم در شرایط کنونی همراه و همنوا شده اند، عبارتند از:
کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق.
مرال آکشنر رهبر حزب خوب.
تمل کارا ملا اوغلو رهبر حزب سعادت.
علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی.
احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده.
گلتکین اویسال رهبر حزب دموکرات.
بگذارید یک بار به طور اجمالی و کوتاه، نگاهی بیندازیم به گرایش سیاسی رهبرانی که به اسامی آنها اشاره شد: کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق، شخصاً کُرد و علوی است اما شناسنامه سیاسی او و حزب متبوعش، مبتنی بر لائیسم، کمالیسم و اصول سوسیال دموکراسی است. اما شریک اصلی و نزدیک به او یعنی خانم مرال آکشنر رهبر حزب خوب، یک ملی گرای راست افراطی است. این در حالی است که شخصیت دیگر این گروه یعنی تمل کارا ملا اوغلو رهبر حزب سعادت، از مهم ترین شاگردان مرحوم نجم الدین اربکان و اسلامگرا است. اوتنها رهبری است که به سفر رئیس رژیم صهیونیستی به ترکیه، اعتراض و انتقاد کرد.
در این جمع، سیاستمدار دیگری داریم به نام علی باباجان رهبر حزب جهش و دموکراسی. او یک اقتصاددان و دیپلمات کارکشته است که اگر چه خود وخانواده اش در جامعه محافظ کاران اسلامگرای ترکیه از اعتبار و سابقه دور و درازی برخوردارند اما حزبش را می توان ادامه دهنده مسیر لیبرالیسم و بازار آزاد دانست. احمد داود اوغلو رهبر حزب آینده نیز یک محافظه کار است که می توان خط و ربط سیاسی او و حزبش را ملی گرای نئوعثمانی دانست. گلتکین اویسال رهبر حزب دموکرات، یک چهره محافظه کار دموکرات است.
این نشان می دهد که به وضوح، بین آمال و آرای سیاسی و اجتماعی این احزاب و گروه ها، تفاوت و حتی تضاد جدی وجود دارد. اما آنان بر اساس یک مشی عملگرایانه، زیر یک سقف گرد هم آمده اند تا با تکیه بر آرای مردم، اردوغان و باغچلی را از صحنه قدرت کنار زده و فصلی نوین را در تاریخ معاصر ترکیه رقم بزنند.
اما همه چیز به این سادگی نیست. ۶ حزب مخالف اردوغان، هم اکنون، از بسیاری جهات، همراه و هم مسیر هستند، اما چنین به نظر می رسد که تعیین نامزد نهایی مخالفین برای انتخابات ریاست جمهوری، چندان آسان نخواهد بود.