سرویس جنگ نرم مشرق - اندیشکده «رند» آمریکا در گزارشی با تمجید از عملکرد موفقیت‌آمیز دولت رئیسی در مبارزه با همه‌گیری کووید-۱۹ نوشت: نخستین مورد ابتلا به اُمیکرون در ایران روز ۱۹ دسامبر ۲۰۲۱ مشاهده گردید. طی دو ماه بعد از آن، ایران با نرخ بالای ابتلا و بستری بیمارستانی دست‌وپنجه نرم می‌کرد، هرچند ویروس اکنون ظاهراً نقطه اوج خود را پشت سر گذاشته است.
مخاطبان گرامی، آنچه در ادامه می‌خوانید صرفاً ترجمه گزیده گزارش مذکور است و محتوا و ادعاهای مطرح‌شده در این گزارش صرفاً جهت تحلیل و بررسی رویکردها و دیدگاه‌های اندیشکده‌ها، مراکز مطالعاتی و رسانه‌های غربی منتشر شده است و هرگونه ادعا و القائات احتمالی این مقالات هرگز مورد تأیید مشرق نیست.
چالش‌ها، موفقیت‌ها و نوآوری‌های ایران در زمینه مقابله با ویروس به‌رغم منابع محدود
این مؤسسه آمریکایی می‌نویسد: با این حال، تعداد موارد مرگ‌ومیر این بار بسیار کمتر از آن چیزی بود که در اواخر ماه اوت ۲۰۲۱ مشاهده شد. در آن مقطع، بیماری کرونا از نوع دلتا سویه غالب بود و دسترسی به واکسن کووید-۱۹ در ایران کماکان محدود بود. حمایت مسئولان بهداشت از واکسیناسیون گسترده و تزریق دوزهای تقویتی ممکن است نقش اساسی و مهمی در تحقق این روند نزولی ایفا کرده باشد.
ایران از زمان مشاهده نخستین موارد ابتلا به کووید-۱۹ در آن کشور با پیکار سخت و دشواری مواجه بوده است، هرچند این کشور به‌رغم منابع محدودش موفقیت‌ها و نوآوری‌هایی نیز در زمینه مقابله با ویروس داشته است. ایران یکی از کشورهایی بود که در روزهای نخست همه‌گیری شدیدتر از بقیه ــ در سطح منطقه و جهان ــ در معرض شیوع بیماری قرار گرفت ... نخستین موارد ابتلا به کووید-۱۹ در ایران روز ۱۹ فوریه ۲۰۲۰ در شهر قم گزارش شد.
ایران به سرعت به کانون همه‌گیری تبدیل شد و سایر کشورها محدودیت‌هایی در خصوص پروازها از مبدأ ایران وضع کردند. در داخل کشور، حدوداً یک ماه از زمان آغاز شیوع بیماری طول کشید تا مردم بپذیرند که همه‌گیری کووید-۱۹ مسئله‌ای جدی است. دلیل این امر عمدتاً بی‌اعتمادی عموم مردم به دولت و انتشار اطلاعات غلط در رسانه‌های اجتماعی بود. تا ماه آوریل ۲۰۲۲، ایران ۱۴۰۰۰۰ مورد مرگ‌ومیر ناشی از ویروس کرونا را ثبت کرد.
سطح بالای دانش و آگاهی مردم ایران در اتخاذ تدابیر محافظتی در برابر کرونا
این گزارش می‌افزاید: دولت ایران در واکنش به شیوع اولیه ویروس، تدابیر مداخله‌ای در حوزه سلامت عمومی نظیر فاصله‌گذاری اجتماعی (به جای قرنطینه اجباری) اتخاذ کرد و متعاقباً استفاده از ماسک را اجباری کرد. در مجموع، مردم ایران به نظر از سطح بالای دانش و آگاهی در خصوص رفتارهای ایمن در این زمینه برخوردار بودند؛ با این حال، مصاحبه‌های ما با کارکنان محلی حوزه سلامت نشان دادند که میزان تبعیت از فاصله‌گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک در میان گروه‌های مختلف جامعه حتی در یک شهر واحد فرق می‌کرد. هزینه‌های بالا و فقدان مایع ضدعفونی‌کننده دست، دستکش، و ماسک از جمله موانع پیش روی تدابیر محافظتی مؤثر و کارآمد بودند.
تحریم‌های اقتصادی وضع‌شده علیه ایران نیز ممکن است موجب وخامت بیش از پیش همه‌گیری شده باشند و کمبود تجهیزات حفاظت فردی، تخت‌های بخش مراقبت‌های ویژه، تجهیزات تشخیصی، دستگاه‌های تنفس مصنوعی، و کیت‌های تشخیص کووید-۱۹ را رقم زده باشند. در برخی از بیمارستان‌های تهران، کادر سلامت به منظور محافظت از خود به روپوش، پیش‌بند، ماسک، و نقاب متوسل شدند. تا ماه مه ۲۰۲۰، بیش از ۱۰۰۰۰ نفر از کادر درمان به کووید-۱۹ مبتلا شدند و ۱۰۰ نفر جان خود را از دست دادند. گذشته از این، پرسنل کادر سلامت که با ما مصاحبه کردند، به ما گفتند که مراقبت‌های ویژه یک مقوله نوظهور در ایران است؛ بنابراین، پزشکان و پرستاران فاقد آموزش در زمینه مراقبت‌های ویژه بطور مرتب با بیماران مبتلا به موارد حاد کووید-۱۹ سروکار داشتند و مجبور بودند با تجهیزات تخصصی کار کنند.
ایران در راستای مهار گسترش ویروس کرونا به سمت خودکفایی رفت
در بخش دیگری از این گزارش آمده است: با این حال واکنش ایران به همه‌گیری به‌تدریج با گذشت زمان بهتر شد. به منظور کاستن از فرسودگی و کمبود کادر درمان، پزشکان متخصص و پرسنل پرستار از سایر بخش‌های نظام سلامت ایران نظیر مراکز آموزش و تحقیقات پزشکی بطور موقت به بخش‌هایی انتقال یافتند که بیش از همه به آنها نیاز بود. بعلاوه، بسیاری از پرستاران بازنشسته یا غیرفعال و سایر متخصصان حوزه سلامت و همچنین داوطلبان غیرمتخصص مجدداً به نیروی کار حوزه سلامت پیوستند.
ایران همچنین در چند جبهه به نوآوری و فناوری روی آورد. از جمله این موارد می‌توان طراحی یک پلتفرم خودغربالگری آنلاین به منظور مهار موج هجوم گسترده بیماران به مراکز پزشکی؛ تولید کیت‌های آزمایش کووید-۱۹ جهت استفاده در مراکز دولتی رایگان؛ و استفاده از اپلیکیشن واتسپ به منظور افزایش دسترسی از راه دور به متخصصان رادیولوژی ساکن آمریکای شمالی و جبران کمبود متخصصان رادیولوژی محلی را مثال زد. ایران همچنین در راستای مهار گسترش ویروس به سمت خودکفایی رفت و برای مثال اقدام به تولید دستگاه‌های تنفس مصنوعی و تجهیزات حفاظت فردی و واکسن کووید-۱۹ کرد.
بزرگ‌ترین نقطه عطف در خصوص مهار همه‌گیری در دولت ابراهیم رئیسی
بزرگ‌ترین نقطه عطف در خصوص مهار همه‌گیری زمانی بود که ایران تسریع روند تزریق روزانه واکسن کووید-۱۹ را تابستان سال گذشته تحت زمامداری رئیس‌جمهور جدید کلید زد. به‌رغم تحریم‌های اقتصادی و سیاست‌ورزی‌های مرتبط با واکسن، ۶۷ درصد جمعیت ایران در حال حاضر بطور کامل در برابر کووید-۱۹ واکسینه شده‌اند. این امر موجب اجرای «پروتکل‌های هوشمند» شد که در قالب آن، افراد واکسینه شده قادر گردیدند به طیف گسترده‌ای از فعالیت‌ها بپردازند و در عین حال محدودیت‌هایی برای افراد واکسن نزده وضع گردید. این قبل از آن بود که کشور وارد موج ششم همه‌گیری شود.
برنامه ایران برای تزریق دوزهای تقویتی جهت مهار سویه‌های بعدی
اندیشکده رند در پایان گزارش خود عنوان کرد: ایران مشتاق است تا ویروس کرونا را شکست دهد. در این راستا، مقامات ایران کماکان با سازمان جهانی بهداشت و سایر شرکا در راستای تقویت نظام سلامت کشور در زمینه تشخیص و درمان بیماران مبتلا به کووید-۱۹ همکاری می‌کنند. بعلاوه، ایران بطور فزاینده‌ای بر پویش‌های واکسیناسیون جمعی تأکید دارد و در خصوص تزریق دوز تقویتی به منظور مهار موارد آتی اوج‌گیری ابتلا اصرار می‌ورزد.