به گزارش مشرق، بر اساس قانون مدنی ممکن است زن و مرد در حین عقد نکاح، میزان مهریه زن را مشخص نکنند و موضوع تعیین مهریه را به بعد از ازدواج موکول کنند. علاوه بر این، این امکان وجود دارد که توافق زوجین برای مشخص کردن مهریه زن بنا به دلایلی باطل بوده باشد. در چنین شرایطی، اگر زن و مرد با هم رابطه زناشویی برقرار نموده باشند، زن استحقاق دریافت مهر المثل را دارد که البته میزان آن مشخص و معین نیست.
موارد تعیین مهر المثل برای زن
امروزه در اکثر موارد میزان مهریه زن ضمن عقد نکاح مشخص و معلوم می‌شود که به آن مهر المسمی می‌گویند؛ با این حال، این امکان وجود دارد که میزان مهریه زن ضمن عقد نکاح و به موجب قرارداد تعیین نشده باشد که در این صورت، به زن مهرالمثل تعلق می‌گیرد. بر اساس قانون مدنی، در سه مورد برای زن مهرالمثل تعیین می‌شود که این موارد عبارتند از اینکه:
۱) بر اساس ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی در صورتی که مهریه زن در عقد نکاح تعیین نشده باشد و قبل از توافق طرفین در خصوص میزان مهریه، بین زوجین نزدیکی واقع شود، زن استحقاق دریافت مهر المثل را دارد. علاوه بر این، اگر عدم مهر در ضمن عقد نکاح شرط شده باشد و قبل از توافق طرفین، نزدیکی واقع شود نیز زن مستحق مهرالمثل خواهد بود.
۲) بر اساس ماده ۱۱۰۰ قانون مدنی، هر گاه توافق طرفین درباره مهر المسمی به جهتی باطل باشد، (مانند اینکه مهریه تعیین شده مجهول بوده و یا مالیت نداشته باشد) و میان آن‌ها نزدیکی واقع شود، به زن مهر المثل تعلق می‌گیرد.
۳) در ماده ۱۰۹۹ قانون مدنی نیز یکی دیگر از موارد تعیین مهرالمثل برای زن پیش بینی شده است که بر اساس آن در صورتی که عقد نکاح باطل بوده باشد و زن از باطل بودن عقد بی اطلاع بوده و نزدیکی هم واقع شده باشد، زن استحقاق دریافت مهرالمثل را خواهد داشت.
نحوه تعیین مهر المثل زن
در خصوص نحوه تعیین مهر المثل زن، با عنایت به قانون مدنی و رویه قضایی می‌توان گفت که نحوه تعیین مهر المثل زن به این صورت است که اگر مهریه زن حین عقد نکاح مشخص نشده باشد و رابطه زناشویی به وقوع پیوسته باشد (یا در صورت وجود سایر شرایط مذکور در قسمت قبل)، زن می‌تواند به دادگاه مراجعه کرده و با ارائه دادخواست مطالبه مهرالمثل، تقاضای تعیین مبلغ و میزان مهریه خود را نماید. در این صورت، قاضی دادگاه با صدور قرار کارشناسی، تعیین مهر المثل زن را به کارشناس دادگاه ارجاع می‌دهد و کارشناس هم با توجه به شأن و جایگاه فردی و خانوادگی زن، مهر المثل وی را تعیین و مرد را محکوم به پرداخت آن می‌کند.
میزان مهر المثل زن
از جمله رایج‌ترین سوالاتی که در ارتباط با مهرالمثل زن مطرح می‌شود آن است که میزان مهر المثل زن چقدر است؟ یا به عبارت دیگر، مقدار مهر المثل زن و مبلغ مهرالمثلی که در دادگاه برای زن تعیین می‌شود چقدر خواهد بود؟
به طور کلی در پاسخ به این سوالات، باید گفت که در قانون مبلغ، میزان و یا مقدار مهرالمثل زن مورد پیش بینی قرار نگرفته است؛ بلکه بر اساس ماده ۱۰۹۱ قانون مدنی ” در نحوه تعیین مهر المثل زن، باید حال زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات و وضعیت او نسبت به اماثل و اقران و اقارب و همچنین معمول محل و … در نظر گرفته شود “؛ لذا همانطور که در این ماده اشاره شده است، مهرالمثل زن مبلغ و میزان به خصوصی ندارد؛ به نحوی که برای تمامی زنان به یکسان تعیین شود. بلکه عوامل مختلفی همچون سن، زیبایی، تحصیلات، شان خانوادگی و فردی، جایگاه شغلی، شهر محل سکونت زن، سایر اقربا، دوستان و نزدیکان زن مورد بررسی قرار می‌گیرند و پس از آن، با صدور قرار کارشناسی توسط دادگاه، مبلغ مهرالمثل زن تعیین خواهد شد؛ لذا ممکن است که مبلغ مهرالمثل یک خانم، با خانم دیگر تفاوت داشته باشد که فاکتورهای نام برده شده، در میزان و مقدار آن تاثیر گذار خواهد بود؛ بنابراین، در تعیین میزان مهرالمثلی که به زن تعلق می‌گیرد، مجموعه‌ای از عوامل مد نظر قرار می‌گیرد تا مبلغ مهرالمثل زن مشخص و معلوم گردد.