| |
با این حال، پس از گذشت ربع قرن از حادثه چرنوبیل، بحران انرژی سبب شد تا روند ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای رونقی دوباره بیابد، اما حادثه فوکوشیما و انهدام تاسیسات خنک سازی این نیروگاه که منجر به نشت مواد رادیو اکیتو شد، بار دیگر تردیدهای جدیدی را درباره ایمنی اتمی و بهره‌برداری از نیروگاه‌های هسته‌ای در ذهن بسیاری فراهم کرد.
همین ماجرا بود که بهانه تازه‌ای به دست مخالفان توسعه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای در ایران داد و نیروگاه اتمی بوشهر بار دیگر در معرض تبلیغات منفی قرار گرفت و ادعا شد اگر این نیروگاه به هر دلیلی آسیب ببیند، علاوه بر ایران، کویت، امارات متحده عربی و عربستان نیز متضرر خواهند شد.
تناقض غربی‌ها در ابراز نگرانی درباره ایمنی نیروگاه بوشهر
دلایل متعددی برای این تبلیغات منفی ذکر شده از جمله زلزله خیز بودن منطقه‌ای که نیروگاه بوشهر در آن احداث شده و یا دوگانه بودن تجهیزات نیروگاه که بخشی از آن متعلق به آلمان و بخشی دیگر روسی است. اما مهمترین و در عین حال، تامل برانگیزترین دلیلی که برای ابراز نگرانی درباره نیروگاه هسته‌ای بوشهر بیان شد، احتمال خرابکاری در این تاسیسات بود.
نخستین اخبار مبنی بر رخ دادن خرابکاری در نیروگاه بوشهر، به انتشار ویروس «استاکس‌نت» باز می‌گردد. در آن زمان کارشناسان کامپیوتری بلاروس متوجه وجود ویروسی شدند که هدف آن سامانه‌های هدایتگر تاسیسات صنعتی با سیستم عامل ویندوز بود. گزارشی از ماکروسافت نشان می‌دهد که طراحان این کرم اینترنتی از امضای دیجیتالی شرکت معتبر «ریل سمیکانداتتور کورپریشن»، تولیدکننده سخت‌افزار استفاده کرده‌اند. بنابراین سیستم‌های ایمنی فایروال بسیار قوی هم استاکس‌نت را به عنوان محصولی از این شرکت می‌پذیرند و مقاومت نمی‌کنند.
| |
این بدافزار با ویژگی‌های کاملاً بی‌سابقه، منحصراً برای نرم‌افزاری صنایع خاص و در دست گرفتن کنترل آنها از راه دور طراحی شده است. توان بالای استاکس‌نت این امکان را برای این ویروس به وجود می‌آورد که بتواند محیط کامپیوتری یک سیستم را به طور کامل تغییر دهد و کنترل فنی سیستم‌های خودکار متصل به آن را در اختیار خود بگیرد. همچنین کرم استاکس‌نت ماموریت تخریب‌کننده دارد و این تخریب می‌تواند شامل از کار انداختن کامل سیستم کارخانه‌ها یا حتی انفجار در آنها باشد.
در ژانویه 2011، «دمیتری راگوزین» نماینده روسیه در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) خواستار بررسی حمله سایبری به تاسیسات اتمی‌ایران شد و هشدار داد که استاکس‌نت ممکن بود فاجعه‌ای هسته‌ای مانند «چرنوبیل» در بوشهر به راه اندازد.
آنچه از ابتدا مشخص بود و بعدها نیز افشا شد، این بود که استاکس‌نت مشترکا توسط دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا و اسرائیل ساخته شده و هدف از آن آلوده کردن سیستم کامپیوتری تاسیسات اتمی ایران و تعویق روند غنی‌سازی اورانیوم در ایران بود. پارادوکسِ ابراز نگرانی درباره احتمال خرابکاری در نیروگاه بوشهر در همین نکته نهفته است؛ اینکه از یک سو، آنها خود طراح این ویروس بوده و در برهه‌ای کوشیده‌اند، تاسیسات ایران را به آن آلوده کنند و از سوی دیگر درباره ایمنی نبودن همین نیروگاه در صورت آلودگی به استاکس‌نت ابراز نگرانی کرده‌اند. اما سخنان «یوکیو آمانو» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مبنی بر اینکه ایران و روسیه به منظور جلوگیری از هر گونه حادثه احتمالی توجه کافی داشته‌اند، آب پاکی بر روی دست آنها ریخت.
بوشهر چرنوبیل نیست
اما یکی از دلایلی که چرا نیروگاه بوشهر با راکتور چرنوبیل قابل مقایسه نیست، به حفاظ اتمی نیروگاه بوشهر مربوط می‌شود. در حقیقت احتمال وقوع حادثه‌ای همچون حادثه چرنوبیل در بوشهر اندک است چراکه راکتور چرنوبیل دارای پوشش سیمانی حفاظتی نبود.
در صورت ناتوانی سازه حفاظتی، به هنگام بروز حادثه در کنترل آن، می‌توان با احتمال بالا یقین کرد که مواد رادیواکتیو به صورت مختصری از ساختمان محافظتی به خارج نفوذ کند ولی در هر صورت امکان خروج کامل مواد رادیواکتیو از این ساختمان وجود ندارد، مگر اینکه کل گنبد محافظتی در هم فرو ریزد.
| |
نگاهی کوتاه به ساختار گنبد محافظ بتونی بوشهر که قطر آن بیش از 50 سانتیمتر است، نشان می‌دهد که فرو ریختن این گنبد نیاز به وارد آمدن انرژی شدیدی دارد که حتی برخورد یک هواپیمای جت در حال سقوط مشابه حوادث یازدهم سپتامبر نمی‌تواند آن را ایجاد کند. ساختمان گنبدی شکل این نیروگاه که از بتون مسلح ساخته شده، به طرز قابل ملاحظه‌ای توانایی تحمل ضربات شدیدتری را نسبت به سایر ساختمان‌ها دارد.
علاوه بر این موضوع، نیروگاه اتمی بوشهر یک راکتور آب سبک است. تفاوت اصلی نیروگاه هسته‌ای بوشهر با نیروگاه چرنوبیل غنای پایین مواد قابل شکافت در این نیروگاه است. غنای مواد رادیو اکتیو در این نیروگاه تنها در حد 3.5 درصد است که امکان کنترل بهتر چرخه‌های رادیو اکتیو را فراهم می‌کند. این در حالی است که سوخت موجود در راکتور هسته‌ای چرنوبیل دارای غنای بالایی بود که البته خاصیت ذاتی راکتورهای این چنینی محسوب می‌شود.
نکته دیگر اینکه فاجعه چرنوبیل سبب شده دستورالعمل‌های مرتبط با فعالیت نیروگاه‌های هسته‌ای ارتقاء قابل ملاحظه‌ای پیدا کند و رعایت این استانداردها نیز به دقت از سوی آژانس بین المللی انرژی اتمی کنترل می‌شود. با توجه به همین موضوع، ایران همواره ایمنی نیروگاه بوشهر را مطابق بالاترین استانداردهای جهانی قرار داده است تا به این طریق امنیت این منطقه را تضمین کند.