به گزارش مشرق، امسال در حالی که همچنان شیوع کرونا در جهان قربانی می‌گرفت و بسیاری از مسلمانان امیدی به برپایی حج تمتع با حضور زائران خارجی نداشتند، عربستان در ماه مبارک رمضان سال جاری از پذیرش زائر خارجی خبر داد و اعلام کرد که امسال بیش از یک میلیون نفر از کشورهای مختلف به حج تمتع مشرف خواهند شد که از این تعداد ۸۵ درصد به زائران خارجی اختصاص می‌یابد.
البته سعودی‌ها شرط پذیرش زائران برای حج تمتع سال ۱۴۴۳ قمری (۱۴۰۱ شمسی و ۲۰۲۲ میلادی) را داشتن کمتر از ۶۵ سال و تزریق واکسن کرونای مورد تأیید خودشان قرار دادند.
کاهش سهمیه حج تمتع ۱۴۰۱ از سوی سعودی‌ها
با توجه به اینکه در سال‌های قبل از شیوع کرونا، تعداد زائران خانه خدا بیش از ۲ میلیون نفر بود، به این ترتیب کاهش سهمیه کشورها دور از انتظار نبود و در نهایت عربستان با حدود ۴۳ درصد سهمیه سال‌های گذشته هر کشور، زائران خارجی را پذیرش کرد.
بر همین اساس، از ۸۷ هزار و ۵۵۰ نفر که به عنوان سهمیه حج تمتع سال ۹۹ کشورمان از سوی سعودی‌ها تعیین شده بود، ۳۹ هزار و ۶۳۵ نفر امکان تشرف به خانه خدا را پیدا کردند که البته با توجه به اینکه بیش از ۷۴ هزار نفر در صف حج تمتع امسال بودند، به دلیل محدودیت سنی اعمال شده از سوی عربستان ۲۲ هزار نفر از گردونه اعزام حذف شده و از بین ۵۲ هزار نفر که هزینه حج تمتع سال ۹۹ را به طور کامل پرداخت کرده بودند، ۳۹ هزار و ۶۳۵ نفر ثبت‌نام خود را تکمیل کرده و آماده اعزام شدند.
واکسن‌های مورد تأیید سعودی‌ها برای حج تمتع
همچنین شرط تزریق واکسن مورد تأیید سعودی‌ها که واکسن‌های سینوفارم، آسترازنکا و اسپوتنیک در سبد واکسیناسیون ما قرار داشت، حواشی بسیاری ایجاد کرد و با وجود پیگیری مسؤولان سازمان حج و زیارت و وزارت خارجه برای پذیرش زائرانی که واکسن ایرانی کرونا همچون برکت هم تزریق کرده بودند، طرف سعودی حاضر به پذیرش زائرانی که واکسن ایرانی زدند، نشد و زوار مجبور به تزریق واکسن مورد تأیید سعودی‌ها شدند.
وقتی عربستان حدود ۱۲۰۰ دلار به هزینه‌های حج تمتع اضافه کرد
پس از آن، سازمان حج و زیارت در حال برنامه‌ریزی برای اعزام زائران ایرانی با شرط عزت، کرامت و امنیت بود، که حدود ۳ هفته قبل از آغاز اعزام‌ها، طرف سعودی از افزایش هزینه‌های حج تمتع خبر داد و قرار شد که همه کشورها به ازای هر زائر یک هزار و ۱۶۰ دلار به قیمت‌های قبلی حج تمتع بیافزایند.
این افزایش هزینه‌ها برای برنامه‌های ایام تشریق عنوان شد و صدور ویزای عربستان هم منوط به پرداخت این هزینه‌ها بود. اقدام سعودی‌ها برای افزایش هزینه‌های حج تمتع آن هم در آستانه اعزام زائران، اعتراض بسیاری از کشورها را به همراه داشت و حتی برخی از کشورها به همین دلیل با سهمیه کامل به سرزمین وحی اعزام نشدند.
تلاش سازمان حج و زیارت برای صرفه‌جویی در هزینه‌های حج/ متوسط هزینه حج به ۴۵ میلیون تومان رسید
زائران ایرانی هم که ۲ سال قبل حدود ۳۷ میلیون تومان برای هزینه‌های حج تمتع پرداخت کرده بودند، با توجه به افزایش هزینه‌ها آن هم در آستانه اعزام، باید مبلغی حدود یک هزار و ۲۰۰ دلار می‌پرداختند که با تلاش سازمان حج و زیارت و کاهش برخی از هزینه‌ها، زائران کشورمان یک سوم مبلغ افزایش یافته را پرداختند و به این ترتیب متوسط هزینه حج تمتع امسال ۴۵ میلیون تومان شد.
ورود اولین گروه زائران خارجی حج تمتع از فرودگاه مدینه
با همه فرازونشیب‌ها و هزینه‌های اضافه که سعودی‌ها برای حج تمتع طلب کردند، هزینه حج تمتع زائران ایرانی به چهار هزار و ۵۰۰ تا پنج هزار دلار رسید.
آغاز تشرف زائران خارجی به سرزمین وحی/ ایرانیان از ۲۲ تیر عازم مدینه شدند
تشرف زائران خارجی به سرزمین وحی از نیمه خردادماه آغاز شد و در نخستین اعزام‌ها، زائرانی از کشورهای هند، پاکستان و اندونزی وارد فرودگاه مدینه شدند و پس از آن پرواز زائران خارجی به فرودگاه جده آغاز شد.
با توجه به اینکه عربستان نسبت به سایر کشورها ویزای ایرانیان را دیر صادر کرد، اما با توجه به برنامه‌ریزی سازمان حج و زیارت، اعزام‌ها صورت گرفت و تشرف زائران کشورمان به سرزمین وحی از ۲۲ خردادماه آغاز و تا نیمه تیرماه به پایان رسید و ۳۰۰ کاروان ایرانی که نیمی مدینه اول و نیمی دیگر مدینه دوم بودند، عازم سرزمین وحی شدند.
ثبت‌نام برای تشرف به روضه منوره حرم نبوی
با توجه به محدود بودن اسکان در مدینه منوره، همه زائران ۶ روز در مدینه اقامت داشتند و در مدت حضور در مدینه برای زیارت روضه منوره، باید در سامانه‌ای ثبت‌نام می‌کردند که این امر برای نخستین‌بار از سوی سعودی‌ها انجام شد. برای زیارت روضه منوره بسیاری از زائران صف می‌کشیدند و هر روز هم بر تعداد زائران مسجدالنبی (ص) افزوده می‌شد تا اینکه در آستانه آغاز عملیات حج تمتع، زائران مدینه اول در مسجد شجره مٌحرم شده و عازم مسجدالحرام شدند تا در مناسک حج تمتع شرکت کنند.
با ورود هزاران زائر حج تمتع به مسجدالحرام، حصارهایی که در خانه خدا برای جلوگیری از ازدحام جمعیت قرار داده شده بود، برداشته شد و هزاران زائر وارد مسجدالحرام شدند و همه طبقات مسجدالحرام مملو از زائران بود. البته برای تشرف به خانه خدا و در جوار کعبه همه آقایان باید لباس احرام به تن می‌کردند. در غیر این صورت از ورود آنها به مطاف جلوگیری می‌شد.
کعبه لباس احرام پوشید
همچنین سعودی‌ها که هر ساله در روزهای منتهی به آغاز مناسک حج تمتع، لباس احرام به تن کعبه می‌کردند، قبل از آغاز ماه ذی الحجه، پرده کعبه را از پایین حدود سه متر بالا زده و پارچه سفیدی دور آن بستند تا به این ترتیب کعبه هم لباس احرام بپوشد.
همچنین اعلام کردند که پرده خانه خدا به جای اینکه در روز عرفه تعویض شود، هم‌زمان با شب اول ماه محرم ۱۴۴۴ تعویض خواهد شد.
آغاز مناسک حج تمتع از ۱۶ تیرماه
مناسک حج تمتع ۱۶ تیرماه هم‌زمان با هشتم ماه ذی‌الحجه در عربستان آغاز شد و زائران کشورهای مختلف با نوای اللهم لبیک به طواف خانه خدا رفته و پس از آن عازم عرفات شدند تا در چادرهای عرفات بیتوته کرده و خود را برای برپایی مراسم عرفه آماده سازد.
صدور ویزای سرپرست حجاج ایرانی در لحظه آخر
عربستان به حجت‌الاسلام سیدعبدالفتاح نواب، سرپرست حجاج ایرانی به دلیل داشتن بیش از ۶۵ سال ویزا نداده بود، که در نهایت با تلاش عراق و مذاکره با طرف سعودی، هم‌زمان با آغاز مناسک حج تمتع و پایان عملیات زائران کشورمان، ویزا داد و نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت عازم مکه مکرمه شد.
زائران کشورمان در روز عرفه مراسم برائت از مشرکین را برگزار کرده و پس از آن در صحرای عرفات به دعا و نیایش پرداختند و از ظهر تا غروب روز عرفه در مشعر وقوف کرده و پس از آن به سوی منا رفتند و هم‌زمان با روز دهم ذی‌الحجه که عید قربان است، پس از انجام رمی جمرات، سایر اعمال حج تمتع از قربانی تا حلق و تقصیر و بیتوته در منا این مناسک را به جای آورند.
پایان بیتوته حجاج در سرزمین منا و بازگشت حجاج به مسجدالحرام
حجاج کشورمان در روز یازدهم و دوازدهم ذی الحجه نیز به انجام اعمال رمی جمرات سه‌گانه پرداخته و پس از آن با ماشین‌هایی عازم مسجدالحرام شدند تا طواف نساء و مناسک پایانی حج تمتع را به جا آوردند.
در حالی که عربستان اعلام کرده بود که هزینه اضافه برای حج تمتع امسال برای امکانات ایام تشریق است، تجهیزات قابل توجهی نسبت به گذشته در سرزمین منا در نظر گرفته نشده بود. البته با توجه به گرمای هوا، مسؤولان کشورمان در کنار تجهیز چادرهای منا به وسایل سرمایشی، تونل آب‌پاش نیز تعبیه کرده بودند تا از گرمازدگی حجاج جلوگیری شود.
کاهش تعداد حجاج در مناسک حج تمتع امسال
از عصر روز دوازهم ذی‌الحجه، حجاج سرزمین منا را ترک کرده و تا روز سیزدهم همه حجاج کشورمان در مکه مکرمه حضور داشتند. نکته جالب در حج تمتع امسال این بود که در حالی عربستان از پذیرش بیش از یک میلیون زائر از کشورهای مختلف خبر داده بود، تعداد حجاج به ۸۹۹ هزار و ۳۵۳ نفر کاهش یافت و دلیل این امر هم افزایش هزینه‌ها از سوی سعودی‌ها بود که از این تعداد کمتر از ۱۲۰ نفر آنها را سعودی‌ها تشکیل می‌دادند.
آغاز بازگشت حجاج ایرانی از ۲۳ تیرماه از فرودگاه جده
پس از پایان مناسک حج تمتع، حجاج سعودی در مدت ۲ روز فرصت داشتند که مسجدالحرام و مکه مکرمه را ترک کنند و پس از آن هم عملیات بازگشت حجاج خارجی آغاز شد. بر همین اساس، نخستین گروه حجاج ایرانی ۲۳ تیرماه فرودگاه جده را به مقصد تهران ترک کردند و به این ترتیب، زائرانی که در قالب مدینه اول بودند، گروه گروه از طریق فرودگاه جده به ۱۸ ایستگاه پروازی ایران اعزام شدند.
همچنین کاروان‌های مدینه دوم، از ۲۴ تیرماه مکه مکرمه را ترک کرده و به مدینه منوره مشرف شدند و بازگشت حجاج از فرودگاه مدینه نیز ۲۶ تیرماه آغاز شد و عملیات بازگشت حجاج کشورمان از ۲ فرودگاه مدینه و جده سرعت گرفت.
خالی شدن سرزمین وحی از حجاج ایرانی
بر اساس برنامه سازمان حج و زیارت همه حجاج کشورمان قبل از آغاز ماه محرم به کشور باید بازمی‌گشتند که با همکاری سازمان هواپیمایی ایران، این اقدام انجام شد و بیش از ۲۱ هزار حاجی ایرانی از فرودگاه جده و ۱۷ هزار نفر از فرودگاه مدینه به کشور بازگشتند.
البته عملیات بازگشت حجاج ایرانی حاضر در مکه مکرمه هم‌زمان با ۶ تیرماه به پایان رسید و روز گذشته (هفتم تیرماه) نیز پروازهای ایرانی از فرودگاه مدینه تمام شد و به این ترتیب در مدت ۱۶ روز همه حجاج کشورمان در صحت و سلامت به کشور بازگشتند و پرونده حج تمتع سال ۱۴۰۱ بسته شد.
در ۲ سال گذشته عربستان از پذیرش زائر خارجی به حج تمتع امتناع کرد و سال ۹۹ حج تمتع با حضور حدود ۱۰ هزار ساکن عربستان و سال گذشته نیز با حضور ۶۰ هزار ساکن عربستان برگزار شد. امسال با توجه به اعتراض کشورهای مختلف و با برنامه‌ریزی برخی کشورها که البته سعودی‌ها از ایران برای برنامه‌ریزی حج دعوت نکرده بودند، قرار بود بیش از یک میلیون نفر به حج تمتع مشرف شوند که در نهایت حدود ۹۰۰ هزار نفر حاجی شدند. همچنین وضعیت حج تمتع سال آینده هنوز مشخص نیست و باید سعودی‌ها در ماه‌های آینده در این باره تصمیم‌گیری و سهمیه کشورها را مشخص کنند.