سرویس جهان مشرق - یکی از مسائلی که در اغتشاشات اخیر ایران بهانه‌ی انتقاد دولت‌های غربی، از جمله آمریکا، از جمهوری اسلامی بود، ادعای «سرکوبگری» از طریق محدودسازی دسترسی مردم به اینترنت بود. در گزارش پیش رو بررسی می‌کنیم که آیا دولت آمریکا از محدودسازی دسترسی به اینترنت برای کنترل اعتراضات مردمی استفاده می‌کند یا خیر.

 

در همین‌باره بخوانید:

›› ایرانی‌های بد - ایرانی‌های خوب؛ حمایت آمریکا از اغتشاشگران ایرانی

›› جستجوگرهایی که نمی‌یابند و اندیشکده‌هایی که نمی‌اندیشند!/ تفاوت پوشش اعتراضات فرانسه و اغتشاشات ایران

›› «لایحه شناسایی و اختلال»؛ استرالیا چگونه پا جای پای آلمان نازی می‌گذارد؟

 

آیا رئیس‌جمهور آمریکا می‌تواند اینترنت کشورش را قطع کند؟

«جسیکا روزنورسل[۱]» رئیس هیأت مدیره‌ی «کمیسیون فدرال ارتباطات[۲]» (یکی از آژانس‌های مستقل دولت فدرال آمریکاست که مقررات این کشور را در حوزه‌ی ارتباطات رادیویی، تلویزیونی، ماهواره‌ای، اینترنتی، و غیره تعیین می‌کند) به این سؤال پاسخ مثبت می‌دهد. روزنورسل می‌گوید رئیس‌جمهور آمریکا در صورت اعلام وضعیت جنگی، تهدید جنگ، یا «فاجعه یا اضطرار ملی»، «قدرت‌های وسیع و نامحدودی[۳]» برای قطع کامل یا تعلیق موقت ارتباطات باسیم و بی‌سیم در کشور خواهد داشت. این اختیار طبق بخش ۷۰۶[۴] از لایحه‌ی ارتباطات سال ۱۹۳۴ به رئیس‌جمهور محول شده است. روزنورسل طی گزارشی در روزنامه‌ی آمریکایی واشینگتن‌پست می‌نویسد: «اگر رئیس‌جمهور بخواهد اینترنت را خاموش کند یا به انتخاب خودش یکی از رسانه‌های اجتماعی را قطع کند، تنها چیزی که لازم دارد، حکم دادستان کل مبنی بر این است که بخش ۷۰۶ به او اختیار انجام این کار را می‌دهد.»

«جسیکا روزنورسل» رئیس هیأت مدیره‌ی «کمیسیون فدرال ارتباطات» در دولت آمریکا می‌گوید رئیس‌جمهور این کشور طبق قانون، اختیار تمام‌وکمال دارد تا اینترنت را در سراسر آمریکا یا بخش‌هایی از آن قطع کند. (+)

بنابراین به شکل بالقوه امکان چنین اتفاقی در آمریکا وجود دارد و قانون در این کشور چنین اختیاری را برای دولت در نظر گرفته است. اما سؤال دیگر این است که آیا تا کنون این اتفاق در آمریکا رخ داده است؟ پاسخ کوتاه این سؤال منفی است، اما پاسخ دقیق آن، نیاز به توضیح دارد. اگرچه تا کنون قطعی سراسری اینترنت در آمریکا با تصمیم دولت رخ نداده، اما این به هیچ عنوان به معنای آزادی کامل شهروندان در استفاده از اینترنت یا شبکه‌های اجتماعی نیست. سازمان حقوق بشری «ویتنس[۵]» مستقر در نیویورک آمریکا، طی گزارشی درباره‌ی احتمال قطعی اینترنت در این کشور و دسترسی شهروندان آمریکایی به «حق اساسی اینترنت» این‌گونه توضیح می‌دهد:

در آمریکا دسترسی به اینترنت به موجب مسائلی مانند هزینه‌های بیش‌ازحد بالا [که امکان اتصال به اینترنت را از شهروندان فقیرتر می‌گیرد]، اعتبارسنجی، محرومیت از زیرساخت‌های اینترنت پهن‌باند، و الغای تمهیدات ضامن «بی‌طرفی اینترنت[۶]» [به معنای عدم قائل شدن تمایز میان کاربران، محتواها، بسترها، و غیره توسط ارائه‌دهندگان خدمات اینترنت] محدود می‌شود. تناوب و مقیاس تأثیرگذاری این مسائل، اغلب به نژاد و طبقه‌ی اجتماعی وابسته است. کمیسیون فدرال ارتباطات گزارش می‌دهد که حدود ۱۹ میلیون آمریکایی به اینترنت پهن‌باند دسترسی ندارند[۷] [و حتی در مناطقی که این دسترسی وجود دارد، نزدیک به ۱۰۰ میلیون آمریکایی به این اینترنت متصل نیستند]. این در حالی است که گروه‌های مختلفی می‌گویند این تخمین فوق‌العاده خوش‌بینانه است و ضمناً چنین مطالعاتی معمولاً تأثیر نامتناسب این مسائل بر مناطق کم‌درآمد و جوامع رنگین‌پوست را نادیده می‌گیرند. [سازمان آمریکایی] «فری پرس» سال ۲۰۱۶ طی گزارشی تحت عنوان «محرومیت دیجیتال[۸]» تخمین زد که نیمی از افراد محروم از دسترسی به اینترنت خانگی در آمریکا، رنگین‌پوست هستند.

«کیمبرلی کرنشاو» یکی از بنیانگذاران و مدیر اجرایی «انجمن سیاستی آفریقایی-آمریکایی‌ها» و همچنین کارزار «اسمش را بگو» (SayHerName#) علیه قتل خشونت پلیس آمریکا علیه زنان سیاه‌پوست، هودی سفیدی به تن دارد که رویش اسامی برخی از زنان سیاه‌پوستی نوشته شده که به دست پلیس آمریکا کشته شده‌اند. کرنشاو می‌گوید: «دختران سیاه‌پوست از ۷ سالگی و زنان سیاه‌پوست در سن بیش از ۹۰ سالگی توسط پلیس کشته شده‌اند، اما تا مدت‌ها هیچ‌کس درباره‌ی این قربانیان حرفی نمی‌زد.» بخشی از شهروندان آمریکایی که مستعد اعتراض به سیاست‌های دولت این کشور هستند، اصولاً به دلایل مختلف از دسترسی به اینترنت محروم هستند و بنابراین کاخ سفید نگرانی‌ای از این بابت ندارد. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› اعلان جنگ رئیس‌جمهور آمریکا علیه سیاه‌پوستان

›› اینک آخرالزمان؛ آمریکا در آتش خشم معترضان به نژادپرستی می‌سوزد

›› ۵۰ ایالت و ۵۸۰ شهر درگیر آشوب/ اعتراضات سراسری در آمریکا

«مؤسسه‌ی بروکینگز» یکی از برجسته‌ترین اندیشکده‌های آمریکا و جهان، طی گزارشی در همین‌باره می‌نویسد: «ده‌ها میلیون آمریکایی دسترسی یا توان مالی لازم برای استفاده از خدمات اینترنتی باکیفیت را ندارند. ایالات متحده مشکل دسترسی به اینترنت دارد؛ به‌ویژه در مناطق روستایی... همزمان، آمریکا مشکل هزینه‌ی بالای اینترنت را نیز دارد. آمریکایی‌های کم‌درآمد بی‌شماری توان پرداخت هزینه‌ی دسترسی به اینترنت پهن‌باند را ندارند[۹].» این مسئله زمانی معنادار می‌شود که بدانیم نژادپرستی، خشونت پلیس به‌ویژه علیه سیاه‌پوستان، و فقر، اصلی‌ترین دلایل نارضایتی و اعتراض مردم در آمریکا هستند. این یعنی بخشی از معترضان بالقوه‌ی آمریکایی اصلاً دسترسی به اینترنت ندارند. با این حال، این تمام پاسخ این سؤال نیست که چرا تا کنون اینترنت در آمریکا توسط دولت قطع نشده است.

در همین‌باره بخوانید:

›› «بریج‌فای»؛ آیا بعد از ایران، هنگ‌کنگ مدل جدید اغتشاشات خیابانی می‌شود؟

›› «دیکتاتور خوب» و «جنایتکار جنگی خوب»؛ سیاست خارجی آمریکا بر چه مبنایی است؟

چرا دولت آمریکا هنگام اغتشاشات اینترنت را قطع نمی‌کند؟

تا این‌جا دیدیم که اولاً دولت و شخص رئیس‌جمهور آمریکا اختیار قطع اینترنت را دارد؛ به این معنا که اگر شرایط تحقق این مسئله پیش بیاید، دیگر حقوق بشر، آزادی بیان، آزادی تجمع، آزادی اعتراض، و غیره، «قانوناً» نادیده گرفته خواهند شد. دوماً، یکی از دلایل این‌که دولت آمریکا لزومی نمی‌بیند با وجود وقوع اعتراضات سراسری و خشونت‌آمیز، اقدام به قطع عمومی اینترنت برای مبارزه با آشوب بکند، این است که بخشی از شهروندان آمریکایی که بیش از همه مستعد اعتراض و شورش هستند، اصالتاً دسترسی به اینترنت ندارند. اما عدم توسل دولت آمریکا به قطع کامل اینترنت به عنوان ابزاری برای خاموش کردن شعله‌ی اغتشاشات، دلایل دیگری نیز دارد که در این‌جا برخی از مهم‌ترین آن‌ها را برمی‌شماریم.

دولت آمریکا تلاش می‌کند به اغتشاشگران ایرانی کمک کند تا محدودیت‌های اینترنتی را دور بزنند و بتوانند اغتشاشات خود را گسترده‌تر کنند. در حالی که بیماران خاص در ایران مشمول تخفیف‌های تحریمی آمریکا برای دسترسی به داروهای خود نمی‌شوند، اغتشاشگرانی که به دنبال براندازی در ایران هستند، از تحریم‌های آمریکا معاف می‌شوند تا بتوانند از ابزارهای دور زدن محدودیت‌های ارتباط اینترنتی و همچنین خدمات اینترنت ماهواره‌ای، بهره‌مند شوند (جزئیات بیش‌تر). (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› تاکتیک «یورش فوجی»؛ نقش آمریکا در اغتشاشات ایران چه بود؟

›› توافق آمریکایی-صهیونیستی پیش از اغتشاشات ایران

◄ اینترنت در آمریکا یک خدمت نیست، بلکه یک ضرورت است. اگرچه در ایران نیز با قطع اینترنت، ضررهای هنگفتی به بخش‌هایی از جامعه و کسب‌وکارها وارد می‌شود، اما این ضررها در مقایسه با شرایط مشابه در آمریکا، ناچیز است. اینترنت در آمریکا اکنون یک خدمت نیست، بلکه یک ضرورت و منبع درآمد است. در صورت قطع سراسری اینترنت در آمریکا فقط برای چندین ثانیه، میلیاردها دلار هزینه به جامعه و اقتصاد این کشور تحمیل خواهد شد که بخشی از آن قطعاً جبران‌ناپذیر است؛ ضمن این‌که جامعه‌ی آمریکا با توجه به وابستگی گسترده‌اش به اینترنت، در صورت قطع آن عملاً فلج خواهد شد.

در همین‌باره بخوانید:

›› آن‌چه باید درباره جاسوس‌افزار صهیونیستی «پگاسوس» بدانید

›› مستند «جاسوسِ داخل گوشی شما» درباره جاسوس‌افزار «پگاسوس»

◄ جنس ارتباط دولت ایران با رسانه‌های اجتماعی با سلطه‌ی دولت آمریکا بر آن‌ها تفاوت دارد. دولت آمریکا، علاوه بر جاسوسی گسترده‌اش از شهروندان این کشور، که این روزها دیگر بر هیچ‌کس پوشیده نیست، تسلط کاملی بر شبکه‌های اجتماعی مبتنی بر اینترنت دارد و به‌راحتی می‌تواند به آن‌ها دستور دهد اطلاعات مربوط به هر کدام از کاربران خود را در اختیارش بگذارند. این در حالی است که دولت ایران برای دسترسی به اطلاعات و ردیابی کاربرانی که به عنوان رهبران اغتشاشات شناسایی شده‌اند، صرفاً به ابزارها و روش‌های خود متکی است. این یعنی جنس رابطه‌ی دولت آمریکا با شبکه‌های اجتماعی با رابطه‌ی دولت ایران با این شبکه‌ها متفاوت است و بنابراین واشینگتن دلیلی برای قطع این شبکه‌ها در هنگام اغتشاشات نمی‌بیند؛ بلکه می‌تواند با استفاده از همین شبکه‌ها اتفاقاً رهبران و حتی شرکت‌کنندگان عادی در اعتراضات را نیز شناسایی کند. این در حالی است که وقتی صحبت از اینترنت ملی یا الزام شرکت‌های ارتباطاتی خارجی به انتقال سرورها و فعالیت‌هایشان به داخل کشور می‌شود، این تلاش‌ها عمدتاً گام‌هایی در جهت محدودسازی و مقابله با رسانه‌های اجتماعی تلقی می‌شوند. حال آن‌که اگر چنین اتفاقی رخ دهد، ممکن است اتفاقاً هم به شناسایی راحت‌تر اختلالگران در جامعه منجر شود و هم لزوم قطع کورکورانه‌ی دسترسی تمام مردم به اینترنت از بین برود.

«ایلان ماسک» یکی از ثروتمندترین انسان‌های دنیا و کارآفرین سرشناس آمریکایی که در رأس شرکت‌های بزرگی مانند خودروسازی «تسلا» قرار دارد، فرصت اغتشاشات در ایران را غنیمت شمرد و بلافاصله درخواست معافیت از تحریم‌های آمریکا و مجوز ارائه‌ی اینترنت ماهواره‌ای «استارلینک» به کاربران ایرانی را مطرح کرد. دولت آمریکا نیز برای حمایت از آشوبگران در ایران و کمک به آن‌ها برای برگزاری تجمعات بزرگ‌تر، شرکت «اسپیس‌ایکس» ارائه‌دهنده‌ی خدمات استارلینک را از تحریم‌های ضدایرانی مستثنی کرد. این یعنی اینترنت در صورتی که در اختیار و تحت سلطه‌ی دشمن باشد، می‌تواند ابزاری قدرتمند برای آشوب‌آفرینی در کشور باشد. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› شناسایی مردمی اغتشاشگران، تاکتیک جدید حکومت ایران

›› کدام‌یک از مقامات آمریکایی اغتشاشات سال ۸۸ را مدیریت می‌کردند؟

◄ جنس اعتراضات در ایران با اعتراضات در آمریکا تفاوت دارد. اعتراضات در ایران معمولاً غیرمتمرکز و فاقد رهبری مشخص میدانی در داخل کشور است. اگرچه تحریک خارجی در پشت صحنه‌ی آن‌ها وجود دارد، اما جز در موارد معدودی، مانند پرونده‌ی روح‌الله زم، شناسایی یک یا چند شخص و نهاد به عنوان رهبران مشخص اغتشاشات در ایران، دشوار است. این در حالی است که در آمریکا اعتراضات ممکن است خودجوش آغاز بشوند، اما عمدتاً رهبران مشخص (چه در قالب شخص و چه در قالب نهاد) و چارچوب معلومی دارند. به عنوان نمونه، اعتراضات به نژادپرستی، خشونت پلیس، و غیره، رهبران مشخصی دارند و جنبش‌های شناخته‌شده‌ای معمولاً در هر دور از اعتراضات، رهبری اعتراضات را به عهده دارند. این یعنی ارتباط مستقیم، و در صورت لزوم، برخورد مستقیم، با رهبران اعتراض و آشوب در آمریکا ممکن است، در صورتی که در ایران عمدتاً چنین امکانی وجود ندارد. یکی از مشخص‌ترین مواردی که در آمریکا یک «رهبر اغتشاش» از طریق قطع دسترسی‌اش به یک شبکه‌های اجتماعی، «سرکوب» شد، اوایل سال ۲۰۲۱ بود؛ زمانی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور وقت آمریکا، چند روز پس از حمله‌ی حامیانش به ساختمان کنگره‌ی این کشور، از تمام شبکه‌های اجتماعی مهم، از جمله توئیتر، فیس‌بوک و اینستاگرام، اخراج شد[۱۰].

حمایت دولت آمریکا از اغتشاشگران طی روزهای گذشته، اولین مورد از نوع خود نبود و آخرین مورد نیز نخواهد بود. آشوب‌های این‌چنینی در ایران اغلب با حمایت و هماهنگی خارجی تحریک و تشویق می‌شود و اگرچه ممکن است در داخل نیز مهره‌هایی در این بازی شرکت کنند، اما شناسایی یک یا چند نفر به عنوان رهبری اغتشاشات، به دلیل ماهیت غیرمتمرکز آن‌ها، دشوار یا حتی غیرممکن است. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› فوکویاما: حمله به کنگره نشانه افول آمریکا بود

›› جیمی کارتر: آمریکا در لبه پرتگاه و در آستانه جنگ داخلی است

›› پرچم جنگ داخلی آمریکا در کنگره چه می‌کرد؟

مشهور است که گفته می‌شود دلیل این‌که در آمریکا تا کنون کودتایی رخ نداده این است که در آمریکا سفارت آمریکا وجود ندارد. این قضیه به نوعی درباره‌ی اینترنت نیز صدق می‌کند: دولت آمریکا نیازی به قطع سراسری اینترنت، حتی در اغتشاشات گسترده، ندارد، چراکه خودش کاملاً بر فضای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مسلط است و روایت غالب را در اختیار دارد. در عین حال، مورد ترامپ نشان داد، اگر اتفاقی بیفتد که نظام حاکم بر آمریکا حقیقتاً احساس کند از کنترل آن عاجز است، از قطع دسترسی برخی افراد یا حتی بخشی از جامعه به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، ابایی نخواهد داشت.

در همین‌باره بخوانید:

›› ترامپ سیاست خارجی آمریکا را در آمریکا پیاده کرد

›› هیلاری کلینتون چگونه توئیتر را برای کمک به اغتشاشات ایران متقاعد کرد

›› تازه‌ترین نمادسازی آمریکا برای خرابکاری/ «جوکر» در اغتشاشات عراق چه می‌کند؟