به گزارش مشرق، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در نشست سالانه «ائتلاف یهودی‌های جمهوری‌خواه» در انتقاد از سیاست‌های جو بایدن رئیس جمهور آمریکا با بیان اینکه آمریکا به طرز بی‌سابقه‌ای در دنیا تحقیر شده، به خروجش از برجام در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ اشاره کرد و گفت: «من از توافق هسته‌ای با ایران خارج شدم و سخت‌ترین تحریم‌ها را علیه رژیم ایران اعمال کردم.»
وی با بیان اینکه «من هیچ وقت اجازه نخواهم داد اسرائیل مثل آن چیزی که الان در حال وقوع است با نابودی هسته‌ای مورد تهدید واقع شود»، گفت: «[جو بایدن] از همان اول کار امنیت اسرائیل را فروخت و شروع کرد به التماس کردن برای ورود مجدد به توافق هسته‌ای با ایران، آن هم با شرایط بدتر نسبت به قبل. این توافق قبلاً هم فاجعه بود، اما شرایط این یکی از آن هم بدتر بود.»
از سوی دیگر، «مایکل والتز»، نماینده ایالت فلوریدا هم چندی پیش از سیاست بایدن در برابر ایران انتقاد کرده و گفته بود که او در برابر ایران «ترس نگران‌کننده‌ای» نشان داده است. والتز در مصاحبه با فاکس‌نیوز گفت: «دولت بایدن ترس نگران‌کننده‌ای در برابر ایران نشان داده و امیدوار است که دادن امتیازهای بیشتر بتواند ایران را به برجامی که این کشور قصد رعایت آن را ندارد، بازگرداند.»
جو بایدن پیش از تصدی ریاست جمهوری در شعارهای تبلیغاتی از بازگشت به برجام سخن گفت و در نهایت مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین از فروردین ۱۴۰۰ کلید خورد که ۶ دور آن در دولت دوازدهم و در زمان ریاست جمهوری حسن روحانی به صورت غیرمستقیم بین ایران و آمریکا و با واسطه هماهنگ کننده اتحادیه اروپا برگزار شد، ولی به دلیل کارشکنی‌ها و زیاده‌خواهی‌های آمریکا به نتیجه‌ای منجر نشد. با آمدن دولت جدید در ایران به ریاست آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی این مذاکرات در آذر ماه ۱۴۰۰ با حضور ایران و پنج کشور عضو برجام (آلمان، روسیه، انگلیس، فرانسه و چین) و به ریاست اتحادیه اروپا و البته به صورت غیرمستقیم بین ایران و آمریکا آغاز و دور هفتم و هشتم مذاکرات مزبور در شهر وین برگزار و در نهایت اسفند ماه ۱۴۰۰ متوقف شد. البته در این مدت دو بار انریکه مورا به تهران آمد و یک بار هم جوزپ بورل برای نخستین بار در دولت سیزدهم به ایران سفر کرد. در پی سفری که جوزپ بورل مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران در اوایل تیر ماه داشت، توافقی صورت گرفت که مذاکرات از سر گرفته شود و در نهایت هفتم و هشتم تیر ماه مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا با واسطه انریکه مورا هماهنگ کننده گفت‌وگوها و معاون بورل در دوحه برگزار شد. مذاکراتی که ایران آن را مثبت خواند، ولی آمریکا مدعی شد که پیشرفتی حاصل نشده و ادعا کرد که ایران درخواست‌های فرابرجامی مطرح کرده که این ادعا از سوی حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه رد شد.
پس از آن بود که در پی پیشنهادی که جوزپ بورل در روزنامه فایننشال تایمز مطرح کرد و نوشت: «بعد از ۱۵ ماه مذاکرات فشرده و سازنده در وین و تعاملات بی‌شمار با طرف‌های برجام و آمریکا من به این جمع‌بندی رسیده‌ام که فضای برای مصالحه‌های مهم اضافی به پایان رسیده است. من اکنون روی میز متنی گذاشته‌ام که در آن، رفع تحریم‌ها و گام‌های هسته‌ای برای احیای برجام به تفصیل شرح داده شده است.این متن، بهترین توافقی است که من به عنوان تسهیل‌کننده مذاکرات آن را ممکن می‌بینم. توافق بی‌نقصی نیست اما در آن به همه عناصر ضروری پرداخته شده و در بردارنده مصالحه‌های سخت حاصل‌شده توسط همه طرف‌ها است»، دوباره هیأت‌های ایران و آمریکا از ۱۳ مرداد ماه سالجاری در وین حضور یافتند و این مذاکرات ۱۷ مرداد ماه بعد از پیشنهاد مطرح شده از سوی انریکه مورا پایان یافت. یک مقام ارشد وزارت خارجه ایران در این خصوص با بیان اینکه انریکه مورا امروز چند ایده درباره برخی موضوعات باقی‌مانده به طرف‌ها ارائه داد، گفت: پاسخ و ملاحظات اولیه خود را منتقل کرده، اما نیازمند بررسی جامع است و نظرات و ملاحظات تکمیلی خود را به مورا و سایر طرف‌ها منتقل خواهیم کرد. در نهایت مقرر شد هیأت‌ها پاسخ خود را به پیشنهاد مزبور ارائه دهند و از آن زمان رد و بدل پیام‌ها و پاسخ‌ها به واسطه اتحادیه اروپا و همچنین برخی کشورهای منطقه در جریان است. در همین خصوص نیز حسین امیرعبداللهیان اخیرا از پیام ارسالی از سوی آمریکایی‌ها خبر داد.
* پیامی که آمریکا برای ایران فرستاد
۳۰ مهر ماه سالجاری حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه در سفر به ایروان و در پاسخ به سؤال خبرنگار فارس درباره اظهارات مقامات آمریکایی که گفته‌اند مذاکرات رفع تحریم‌ها از دستورکار خارج شده گفت: آمریکایی‌ها گفتارشان با رفتارشان متناقض است. حتی سه روز پیش پیامی بین طرف آمریکایی و ما منتقل شد و پیامی از طرف آمریکایی دریافت کردیم. آمریکایی‌ها در تبادل پیام‌هایشان حتی تعجیل کردند در اینکه هر چه زودتر به نقطه توافق برسیم. ما به صراحت اعلام کردیم بایستی موارد اتهامی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متوجه ایران در حوزه هسته‌ای کرده حل و فصل شود و ما حاضر به این نیستیم که توافقی را انجام بدهیم و بعد مثل یک استخوان لای زخم مانده دائما آژانس بخواهد از مسیر سیاسی فشارهایی را متوجه ایران کند.
وی افزود: ارزیابی ما از پیام‌های طرف آمریکایی حتی در روزهای اخیر به خود این است که نه تنها اولویت آنهاست بلکه شتاب هم دارند؛ اما آنها برای مصرف داخلی خودشان و تحریک بعضی عوامل در داخل ایران در مواضع اعلامی خود به گونه‌ای دیگر سخن می‌گویند. این هم از تعارضات رفتاری طرف آمریکایی است.
رئیس دستگاه دیپلماسی همچنین در جمع ایرانیان مقیم ارمنستان به رفتار متناقض آمریکایی‌ها در مذاکرات رفع تحریم‌ها نیز اشاره کرد و گفت: تعجب نمی‌کنم آمریکایی‌ها به گونه‌ای حرف می‌زنند و به گونه‌ای دیگر عمل می‌کنند. البته در برخی موضوعات در مذاکرات آمریکایی‌ها به ما گفته‌اند که اگر روی این موضوع توافق کردیم به دلیل مشکلات داخلی نمی‌توانیم آن موضوع را تایید کنیم. ما در حوزه‌هایی اتفاق نظر داریم و مشکلات داخلی طرف آمریکایی را درک می‌کنیم، اما اجازه نمی‌دهیم آمریکایی‌ها از یک طرف بخواهند با برخی اظهارنظرات به اغتشاش و آشوب در ایران دامن بزنند و با برخی پیام‌های رسمی که به ما منتقل می‌کنند، عجله و شتاب خودشان و آمادگی خود برای رسیدن به توافق را اعلام کنند. رفتار دوگانه آمریکا برای ما جدید نیست.
وزیر خارجه خطاب به آمریکایی‌ها افزود: طرف آمریکایی بداند تاریخ مصرف رفتار دوگانه و پارادوکسیکال در عرصه دیپلماسی به سر آمده است. امروز افکار عمومی نیازمند اطلاع رسانی دقیق است که یک مقام آمریکایی به وزارت خارجه و دولت من و همکاران من که در حال مذاکره هستند بگویند چرا تعلل در مذاکرات در وین ایجاد شده و شتاب داشته باشند اما در فیگور رسانه‌ای و تبلیغاتی بگویند اولویت اول ما این مسئله نیست. البته این مسئله ما را جدی تر می‌کند که در رعایت خطوط قرمزمان برای بار دوم از یک روزنه گزیده نشویم.
* آمریکایی‌ها هم ریاکاری می‌کنند هم رسما دروغ می‌گویند
دوم آبان ماه نیز ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه به این دورویی آمریکایی‌ها اشاره کرد و گفت: رفتار آمریکایی‌ها بسیار ریاکارانه است و هم ریاکاری می‌کنند و هم رسما دروغ می‌گویند. آمریکایی‌ها بارها و بارها از کانال‌های مختلف پیام می‌دهند و از آمادگی خود برای بازگشت به توافق سخن می‌گویند. مذاکرات در این زمینه انجام شده و صورت مسئله روشن است و پاسخ ایران در این خصوص واضح است. دیدگاه‌ها و مطالبات جمهوری اسلامی ایران کاملا قانونی، روشن و منطقی است.اینکه آمریکایی‌ها می‌گویند امکان بازگشت به توافق وجود ندارد و یا مذاکرات متوقف شده و یا برنامه‌ای ندارند، پس چرا از طریق واسطه‌ها پیغام می‌دهند و چرا برای آمادگی خود به منظور از سرگیری توافق از طریق واسطه‌ها تأکید می‌کنند. مشخص است آمریکایی‌ها هم می‌خواهند به توافق برگردند و هم هزینه‌های توافق را پرداخت نکنند.
۱۱ آبان ماه نیز علی باقری معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکره کننده ارشد ایرانی در جمع سفرا و روسای نمایندگی‌های خارجی مقیم تهران گفت: در روزهای گذشته ابتکاراتی را با هدف پیشبرد و جمع‌بندی مذاکرات وین به هماهنگ کننده مذاکرات ارسال کرده و امیدواریم این ابتکارات زمینه ساز تحرکی جدید در عرصه مذاکرات باشد.
بعد از آن حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ۱۴ آبان ماه در پاسخ به پرسش خبرنگار فارس گفت که منتظر دریافت پاسخ آمریکا هستیم. ناصر کنعانی سخنگوی وزارت امور خارجه نیز در پاسخ به سؤال خبرنگار فارس اعلام کرد: در ارتباط با مذاکرات، کانال‌های ارتباطی همچنان فعال است. تبادل پیام بین ایران با طرف‌های مقابل از جمله آمریکا از کانال گفت‌وگو کننده ارشد اروپایی همچنان ادامه دارد.جمهوری اسلامی ایران برای پیشبرد روند گفت‌وگوها و دستیابی به جمع بندی توافق، ابتکارات جدید و سازنده‌ای ارائه کرده و از طریق هماهنگ کننده اتحادیه اروپایی، پیام‌ها منتقل شده و در مجموع تبادل پیام و بده بستان ایده‌ها و نظرات همچنان ادامه دارد. در این زمینه از ظرفیت‌های موجود مبتنی بر اصل پایبندی ایران به مسیر مذاکرات و میز مذاکرات استفاده خواهیم کرد و تلاش‌های لازم را انجام خواهیم داد. مسیر بازی است.
کنعانی همچنین اعلام کرد که گفت‌وگویی دیروز بین امیرعبداللهیان با جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا انجام شد. بخشی از گفت‌وگوها ناظر بر همین موضوعات است و تلاش‌ها برای حفظ مسیر مذاکرات و دستیابی به نتیجه و جمع بندی و مسیر مذاکرات ادامه دارد و ادامه خواهد داشت.
گفتنی است، دهم خرداد ماه نیز حسین امیرعبداللهیان در مرقد مطهر حضرت امام (ره) از درخواست مقامات ارشد آمریکا برای گفت‌وگو با وی در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ خبر داد و گفت: وقتی من در مونیخ بودم مقامات ارشد آمریکا که در مونیخ حضور داشتند، علاقه‌مند بودند گفت‌وگوی مستقیمی را با وزیر امور خارجه ایران داشته باشند و پیامشان این بود برای اینکه فضایی که الان پیش آمده را بتوانیم در مذاکرات این فضا را به جلو ببریم و رفع کنیم. ما برای اینکه پاسخی به طرف مقابل بدهیم اولین نکته‌ای که مطرح کردیم این بود که آمریکا باید در عمل نشان دهد این پیامی که مکررا بایدن از طریق اتحادیه اروپا و برخی وزرای خارجه منطقه یا اروپایی بیان می‌کند که من حسن نیت دارم و روش ترامپ را قبول ندارم، این را در عمل نشان دهد و باید چشم اندازی از تفاوت رویکرد و عملکرد بایدن نسبت به ترامپ در عمل ببینیم. از وزیر خارجه‌ای که پیگیر مذاکره بود خواستم و گفتم این را به مقامات ارشد آمریکا که در مونیخ حضور دارند هم خانم کامالا هریس و هم بلینکن منتقل کند، اینکه چرا در مذاکرات با این همه زحمتی که کشیده شده شما مکرر می‌گویید که آنچه توافق خواهیم کرد هیچ تعهدی نمی‌توانیم بدهیم که دولت بعدی اجرا کند؟ به آن وزیر خارجه گفتم به خانم «کامالا هریس» بگویید که اگر قرار است بعد از شما یک گروه شورشی در کاخ سفید حاکم شوند، به ما اطلاع دهید که حتی اگر یک گروه شورشی هم در کاخ سفید حاکم شود بر مبنای حقوق بین‌الملل باید به تعهدات بین‌المللی پایبند باشد. این جمله به لحاظ حقوقی و حتی سیاسی قابل قبول نیست که یک دولت مستقری بیاید و به یک توافقی برگردد، ولی از قبل از بازگشتش به توافق بگوید تعهدی نسبت به دولت بعدی ندارم. ممکن است با نگاه به واقعیت‌های ساختار آمریکا این جمله برای برخی قابل قبول باشد، ولی ما به صراحت به آنها گفتیم که ما به تعهد پایبندیم.
همانگونه که مقامات دولت سیزدهم بارها عنوان کرده‌اند خود را معطل توافق نکرده و برنامه‌های اقتصادی و خنثی سازی تحریم‌ها را با جدیت در دستورکار دارند. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه نیز در این خصوص عنوان کرد که وزارت خارجه متعهد است که ماموریت محوله را به نقطه توافق برساند؛ ولی توافقی عزتمند. براساس گفته مقامات جمهوری اسلامی ایران، دولت جو بایدن باید نشان دهد که اراده جدی برای بازگشت به برجام دارد و ایران خیلی مشتاق بازگشت آمریکا به برجام به صرف بازگشت نیست و باید این بازگشت در عمل نیز مشاهده شود. البته رویکرد این مدت آمریکایی‌ها در دمیدن به آتش اغتشاشات و حمایت‌های صریح و بی پرده آنها از اغتشاشگران نشان می‌دهد که آنها به دنبال اهداف دیگری هستند تا بازگشت دوباره به برجام.